Mszyce
owad Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Mszyce (Aphidomorpha lub Aphidoidea) – infrarząd lub nadrodzina owadów z rzędu pluskwiaków i podrzędu piersiodziobych. Obejmuje między 4,6 a 5 tysięcy opisanych gatunków. Występują masowo, żerują na roślinach.
.jpg)
W wydanym w 2016 roku zeszycie z serii Klucze do oznaczania owadów Polski zastosowano nazwy: Aphidomorpha – mszyce, Aphidoidea – mszyce właściwe[2].
Są to małe owady o miękkim, delikatnym ciele i błoniastych skrzydłach, często zredukowanych. Odwłok baryłkowaty, z zaznaczoną wyraźnie segmentacją. Przechodzą przeobrażenie niezupełne.
Mszyce są roślinożerne: wysysają sok z roślin, trawiąc go częściowo, a pozostałość wydalają w postaci spadzi. Ilość pobieranego soku jest bardzo duża, sięgając ⅓ masy owada/godz.[3] Często są przyczyną znacznych szkód w uprawach. Przeciw mszycom stosuje się opryskiwanie pestycydami. Naturalnymi wrogami mszyc są biedronkowate i złotookowate.
Remove ads
Niektóre gatunki mszyc żyją w symbiozie z mrówkami. Wydaliny mszyc, zawierające znaczne ilości cukrów, aminokwasów i innych związków, są atrakcyjnym pokarmem dla niektórych gatunków mrówek, które z kolei zapewniają mszycom ochronę przed drapieżnikami i dbają o zapewnienie im wydajnych miejsc żerowania[3].
Wydaliny mszyc w połączeniu z sokiem roślinnym wyciekającym z uszkodzonych tkanek tworzą tzw. spadź[a]. Jest ona zbierana przez pszczoły, a wytworzone z niej miody zwane są miodami spadziowymi[5][6].
Remove ads
Owady te występują głównie w strefie klimatu umiarkowanego. Współczesną faunę mszyc (afidofaunę) podzielić można na grupę arktyczno-trzeciorzędową, zasiedlającą półkulę północną oraz grupę antarktyczno-kredową, która ma charakter reliktowy, a jej przedstawiciele występują w strefie umiarkowanej półkuli południowej i w górzystych rejonach tropikalnych. Najlepiej przebadana jest fauna europejska. W jej skład wchodzi około 1000 gatunków[7], z których w Polsce stwierdzono prawie 700[8]. (zobacz: mszyce Polski)
Remove ads
Do mszyc należy według różnych źródeł ponad 4600[9] lub blisko 5000 opisanych gatunków[8]. W starszych systemach, w których pluskwiaki równoskrzydłe miały rangę rzędu, mszycom nadawano rangę podrzędu[10][7]. Później jednak wykazano parafiletyzm pluskwiaków równoskrzydłych[11], a mszyce włączono w skład rzędu pluskwiaków i podrzędu piersiodziobych[12][11]. Część systematyków nadaje mszycom rangę infrarzędu (Aphidomorpha)[8][13], w obrębie którego jedną z nadrodzin są Aphidoidea[13]. Inni rezygnują z podziału piersiodziobych na infrarzędy i operują wyłącznie podziałem na nadrodziny – jedną z nich są mszyce (Aphidoidea)[1][9]. Wińcowate i ochojnikowate mogą być włączone w skład nadrodziny Aphidoidea[9], wyłączone w osobną nadrodzinę nazwaną Adelgoidea[1] lub Phylloxeroidea[14] albo wyłączone w dwie różne nadrodziny: Adelgoidea i Phylloxeroidea[13]. Liczba podawanych rodzin mszyc może być bardzo różna – wiele tradycyjnie wyróżnianych rodzin część systematyków włącza w skład mszycowatych (Aphididae)[8][9].
Klasyfikacja według Aphid Species File (2017)[13]:
- infrarząd: Aphidiomorpha – mszyce
- nadrodzina: Adelgoidea Schouteden, 1909
- rodzina: Adelgidae Schouteden, 1909 – ochojnikowate
- rodzina: †Elektraphididae Steffan, 1968
- rodzina: †Mesozoicaphididae Heie, 1992
- nadrodzina: Aphidoidea Latreille, 1802
- rodzina: Aphididae Latreille, 1802 – mszycowate
- rodzina: †Bajsaphididae Homan, Zyla & Wegierek, 2015
- rodzina: †Canadaphididae Richards, 1966
- rodzina: †Cretamyzidae Heie, 1992
- rodzina: †Drepanochaitophoridae Zhang & Hong, 1999
- rodzina: †Isolitaphididae Poinar, 2017
- rodzina: †Oviparosiphidae Shaposhnikov, 1979
- rodzina: †Parvaverrucosidae Poinar & Brown, 2006
- rodzina: †Sinaphididae Zhang, Zhang, Hou & Ma, 1989
- rodzina: incertae sedis
- rodzaj: †Palaeoforda Kononova, 1977
- rodzaj: †Penaphis Lin, 1980
- rodzaj: †Plioaphis Heie, 1968
- rodzaj: †Sbenaphis Scudder, 1890
- rodzaj: †Sunaphis Hong & Wang, 1990
- rodzaj: †Xilutiancallis Wang, 1991
- rodzaj: †Yueaphis Wang, 1993
- nadrodzina: †Genaphidoidea Handlirsch, 1908
- rodzina: †Genaphididae Handlirsch, 1908
- nadrodzina: †Lutevanaphidoidea Szwedo, Lapeyrie & Nel, 2014
- rodzina: †Lutevanaphididae Szwedo, Lapeyrie & Nel, 2014
- nadrodzina: †Naibioidea Shcherbakov, 2007
- rodzina: †Dracaphididae Hong, Zhang, Guo & Heie, 2009
- rodzina: †Naibiidae Shcherbakov, 2007
- rodzina: †Sinojuraphididae Huang & Nel, 2008
- nadrodzina: †Palaeoaphidoidea Richards, 1966
- rodzina: †Ellinaphididae Kania & Wegierek, 2008
- rodzina: †Juraphididae Zyla, Blagoderov & Wegierek, 2014
- rodzina: †Palaeoaphididae Richards, 1966
- rodzina: †Rasnitsynaphididae Homan & Wegierek, 2011
- rodzina: †Shaposhnikoviidae Kononova, 1976
- rodzina: †Szelegiewicziidae Wegierek, 1989
- nadrodzina: Phylloxeroidea Herrich-Schaeffer, 1854
- rodzina: Phylloxeridae Herrich-Schaeffer, 1854 – wińcowate
- nadrodzina: †Tajmyraphidoidea Kononova, 1975
- rodzina: †Burmitaphididae Poinar & Brown, 2005
- rodzina: †Grassyaphididae Heie, 2000
- rodzina: †Khatangaphididae Heie, 2000
- rodzina: †Lebanaphididae Heie, 2000
- rodzina: †Retinaphididae Heie, 2000
- rodzina: †Tajmyraphididae Kononova, 1975
- rodzina: incertae sedis
- rodzaj: †Koonwarraphis Martin, Skidmore & Stilwell, 2016
- nadrodzina: †Triassoaphidoidea Heie, 1999
- rodzina: †Creaphididae Shcherbakov & Wegierek, 1991
- rodzina: †Triassoaphididae Heie, 1999
- nadrodzina: incertae sedis
- rodzaj: †Anconatus Buckton, 1883
- rodzaj: †Aphidinius Heie, 2006
- rodzaj: †Aphidioides Motschulsky, 1857
- rodzaj: †Canaphis Heie, 2006
- rodzaj: †Dataiaphis Lin, 1995
- rodzaj: †Dubiaphis Brauckmann & Schlüter, 1993
- rodzaj: †Echinaphis Cockerell, 1913
- rodzaj: †Geranchon Scudder, 1890
- rodzaj: †Holmaniella Shaposhnikov, 1985
- rodzaj: †Jurocallis Shaposhnikov, 1979
- nadrodzina: Adelgoidea Schouteden, 1909
Klasyfikacja współczesnych rodzin polskich według Biodiversity Map[15]:
- nadrodzina: Aphidoidea
- rodzina: Anoeciidae
- rodzina: Aphididae – mszycowate
- rodzina: Drepanosiphidae
- rodzina: Eriosomatidae – bawełnicowate
- rodzina: Hormaphididae
- rodzina: Lachnidae – miodownicowate
- rodzina: Mindaridae
- rodzina: Phloeomyzidae
- rodzina: Thelaxidae
Remove ads
.JPG)
Mszyce (Aphidomorpha) wyewoluowały prawdopodobnie w permie[7], natomiast w zapisie kopalnym znane są od wczesnego anizyku[16]. Jako ich grupę siostrzaną większość analiz wskazuje czerwce[9], z którymi tworzą klad Aphidiformes[12]. Filogeneza mszyc jest słabo rozpoznana. Niejasne są relacje pomiędzy rodzinami współczesnymi, chociaż większość analiz wskazuje, że ochojnikowate i wińcowate stanowią grupy siostrzane. Ponad 97% współczesnych gatunków należy do rodziny mszycowatych sensu lato, wyróżniającej się obecnością endosymbiotycznej bakterii Buchnera. Relacje filogenetyczne w jej obrębie również są niewystarczająco rozpoznane i monofiletyzm tylko kilku podrodzin potwierdzono w badaniach molekularnych[9].
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads