Loading AI tools
owad Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mszyce (Aphidomorpha lub Aphidoidea) – infrarząd lub nadrodzina owadów z rzędu pluskwiaków i podrzędu piersiodziobych. Obejmuje między 4,6 a 5 tysięcy opisanych gatunków. Występują masowo, żerują na roślinach.
W wydanym w 2016 roku zeszycie z serii Klucze do oznaczania owadów Polski zastosowano nazwy: Aphidomorpha – mszyce, Aphidoidea – mszyce właściwe[2].
Są to małe owady o miękkim, delikatnym ciele i błoniastych skrzydłach, często zredukowanych. Odwłok baryłkowaty, z zaznaczoną wyraźnie segmentacją. Przechodzą przeobrażenie niezupełne.
Mszyce są roślinożerne: wysysają sok z roślin, trawiąc go częściowo, a pozostałość wydalają w postaci spadzi. Ilość pobieranego soku jest bardzo duża, sięgając ⅓ masy owada/godz.[3] Często są przyczyną znacznych szkód w uprawach. Przeciw mszycom stosuje się opryskiwanie pestycydami. Naturalnymi wrogami mszyc są biedronkowate i złotookowate.
Niektóre gatunki mszyc żyją w symbiozie z mrówkami. Wydaliny mszyc, zawierające znaczne ilości cukrów, aminokwasów i innych związków, są atrakcyjnym pokarmem dla niektórych gatunków mrówek, które z kolei zapewniają mszycom ochronę przed drapieżnikami i dbają o zapewnienie im wydajnych miejsc żerowania[3].
Wydaliny mszyc w połączeniu z sokiem roślinnym wyciekającym z uszkodzonych tkanek tworzą tzw. spadź[a]. Jest ona zbierana przez pszczoły, a wytworzone z niej miody zwane są miodami spadziowymi[5][6].
Owady te występują głównie w strefie klimatu umiarkowanego. Współczesną faunę mszyc (afidofaunę) podzielić można na grupę arktyczno-trzeciorzędową, zasiedlającą półkulę północną oraz grupę antarktyczno-kredową, która ma charakter reliktowy, a jej przedstawiciele występują w strefie umiarkowanej półkuli południowej i w górzystych rejonach tropikalnych. Najlepiej przebadana jest fauna europejska. W jej skład wchodzi około 1000 gatunków[7], z których w Polsce stwierdzono prawie 700[8]. (zobacz: mszyce Polski)
Do mszyc należy według różnych źródeł ponad 4600[9] lub blisko 5000 opisanych gatunków[8]. W starszych systemach, w których pluskwiaki równoskrzydłe miały rangę rzędu, mszycom nadawano rangę podrzędu[10][7]. Później jednak wykazano parafiletyzm pluskwiaków równoskrzydłych[11], a mszyce włączono w skład rzędu pluskwiaków i podrzędu piersiodziobych[12][11]. Część systematyków nadaje mszycom rangę infrarzędu (Aphidomorpha)[8][13], w obrębie którego jedną z nadrodzin są Aphidoidea[13]. Inni rezygnują z podziału piersiodziobych na infrarzędy i operują wyłącznie podziałem na nadrodziny – jedną z nich są mszyce (Aphidoidea)[1][9]. Wińcowate i ochojnikowate mogą być włączone w skład nadrodziny Aphidoidea[9], wyłączone w osobną nadrodzinę nazwaną Adelgoidea[1] lub Phylloxeroidea[14] albo wyłączone w dwie różne nadrodziny: Adelgoidea i Phylloxeroidea[13]. Liczba podawanych rodzin mszyc może być bardzo różna – wiele tradycyjnie wyróżnianych rodzin część systematyków włącza w skład mszycowatych (Aphididae)[8][9].
Klasyfikacja według Aphid Species File (2017)[13]:
Klasyfikacja współczesnych rodzin polskich według Biodiversity Map[15]:
Mszyce (Aphidomorpha) wyewoluowały prawdopodobnie w permie[7], natomiast w zapisie kopalnym znane są od wczesnego anizyku[16]. Jako ich grupę siostrzaną większość analiz wskazuje czerwce[9], z którymi tworzą klad Aphidiformes[12]. Filogeneza mszyc jest słabo rozpoznana. Niejasne są relacje pomiędzy rodzinami współczesnymi, chociaż większość analiz wskazuje, że ochojnikowate i wińcowate stanowią grupy siostrzane. Ponad 97% współczesnych gatunków należy do rodziny mszycowatych sensu lato, wyróżniającej się obecnością endosymbiotycznej bakterii Buchnera. Relacje filogenetyczne w jej obrębie również są niewystarczająco rozpoznane i monofiletyzm tylko kilku podrodzin potwierdzono w badaniach molekularnych[9].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.