Komenda Rejonu Uzupełnień Sambor

Komenda Rejonu Uzupełnień Sambor (KRU Sambor) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie^[1].

Komenda Rejonu Uzupełnień Sambor

Powiatowa Komenda Uzupełnień Sambor

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1919
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	PKU Sambor PKU 46 pp PKU Sambor
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	Sambor
Podległość	DOGen. „Lwów” DOK X
Skład	PKU typ II

Komendy rejonów uzupełnień OK X

Historia komendy

24 maja 1919 roku minister spraw wojskowych ustanowił Powiatową Komendę Uzupełnień w Samborze obejmującą powiaty: samborski, starosamborski, drohobycki i turczański. PKU Sambor została podporządkowana Okręgowej Komendzie Uzupełnień we Lwowie z siedzibą w Przemyślu^[2][3].

W czerwcu 1921 roku PKU 46 pp podlegała Dowództwu Okręgu Generalnego „Lwów” i obejmowała swoją właściwością powiaty: drohobycki, samborski, starosamborski i turczański^[4].

Z dniem 15 listopada 1921 roku, po wejściu w życie podziału kraju na dziesięć okręgów korpusów oraz wprowadzeniu pokojowej organizacji służby poborowej, PKU 46 pp została przemianowana na Powiatową Komendę Uzupełnień Sambor i podporządkowana Dowództwu Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu^[5]. Okręg poborowy PKU Sambor obejmował powiaty: samborski, starosamborski, turczański i liski. Powiat drohobycki został podporządkowany PKU Stryj, natomiast powiat liski został wyłączony z okręgu poborowego PKU 2 psp w Sanoku^[6][7][8].

Z dniem 1 czerwca 1922 roku została zlikwidowana gospoda inwalidzka przy PKU Sambor^[9].

18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej^[10], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu^[8]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru^[11][12]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu^[13].

Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej^[11]. W skład PKU Sambor wchodziły dwa referaty: I) referat administracji rezerw i II) referat poborowy^[11]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych^[14][15][16].

12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty^[17].

Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Sambor normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.^[18]

Z dniem 1 października 1927 roku powiat liski został wyłączony z okręgu PKU Sambor i ponownie podporządkowany PKU Sanok^[19].

W marcu 1930 roku PKU Sambor obejmowała swoją właściwością powiaty: samborski, starosamborski i turczański^[20]. W grudniu tego roku posiadała skład osobowy typ II^[18].

31 lipca 1931 roku gen. dyw. Kazimierz Fabrycy, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem B. Og. Org. 4031 Org. wprowadził zmiany w organizacji służby poborowej na stopie pokojowej. Zmiany te polegały między innymi na zamianie stanowisk oficerów administracji w PKU na stanowiska oficerów broni (piechoty) oraz zmniejszeniu składu osobowego PKU typ I–IV o jednego oficera i zwiększeniu o jednego urzędnika II kategorii. Liczba szeregowych zawodowych i niezawodowych oraz urzędników III kategorii i niższych funkcjonariuszy pozostała bez zmian^[21].

Z dniem 1 kwietnia 1932 roku powiat starosamborski został zniesiony, a jego terytorium włączone do powiatów samborskiego i turczańskiego^[22].

1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Sambor została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Sambor przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku^[23], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym^[24]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Sambor normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień^[25].

Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr X, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował powiaty: samborski i turczański^[1].

Obsada personalna

Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Sambor, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w 1926 i 1938 roku.

Komendanci

• ppłk Kazimierz Misiągiewicz^[a] (od 20 V 1919^[29])
• mjr piech. Karol Pater (1921^[30] – X 1922^[31] → dowódca kadry baonu zapas. 26 pp)
• mjr / ppłk piech. Stanisław Miszkiewicz^[b] (1 XI 1922^[35][36][7] – II 1927 → stan spoczynku z dniem 30 IV 1927^[37])
• mjr piech. Stanisław Peszkowski (II^[38] – VII 1927 → komendant PKU Łańcut)
• mjr piech. Józef Łępkowski (VII 1927^[39] – II 1929 → dyspozycja dowódcy OK X^[40])
• mjr tab. Jan Waligórski (III^[41] – VIII 1929 → dyspozycja dowódcy OK X^[42])
•  ?^[c] (VIII 1929 – 1930)
• mjr piech. Mikołaj Świderski (IX 1930^[43] – XI 1932 → dyspozycja dowódcy OK X^[44])
• mjr piech. / ppłk adm. (piech.) Zygmunt Adam Hofbauer^[d] (VIII 1933^[46] – 1939^[47] → Wojsko Polskie we Francji)

Obsada personalna PKU Sambor w czerwcu 1919 roku^[29][48]

• komendant – ppłk Kazimierz Misiągiewicz
• zastępca komendanta – kpt. Wacław Fiałka (od 12 VI 1919)
• naczelnik kancelarii – por. Edward Pieczonka

Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1921–1925^[49][7]

• I referent – kpt. piech. Edward Pieczonka (1923 – II 1926 → kierownik I referatu)
• II referent – urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Stanisław Schöberle (1923 – 1924)
• oficer instrukcyjny
  • por. piech. Stanisław Kogut (do 6 IX 1923^[50])
  • por. piech. Władysław Witrylak (6 IX 1923^[50] – III 1926^[51] → 5 psp)
• oficer ewidencyjny Lisko – urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Romuald Pryda (1923 – 1924)
• oficer ewidencyjny Sambor – urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Józef Huczek (1923 – 1924)
• oficer ewidencyjny Stary Sambor
  • urzędnik wojsk. XI rangi Jan Smolański (1923)
  • urzędnik wojsk. XI rangi Władysław Kiwała (od V 1924^[52])
  • por. kanc. Jan Smolański (od XII 1924^[53])
• oficer ewidencyjny Turka
  • urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Jan Bernakiewicz (1923 – 1924)
  • chor. Władysław Kiwała^[e] (od II 1925)

Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938^{[55][56][57][58]}

• kierownik I referatu administracji rezerw i zastępca komendanta
  • kpt. / mjr piech. Edward Pieczonka (II 1926 – II 1927^[38] → komendant PKU Ostrowiec)
  • mjr tab. Jan Waligórski (V 1927^[59] – III 1929 → komendant PKU)
  • mjr art. Julian Żmudziński (III^[41] – VII 1929^[60] → dyspozycja dowódcy OK X)
  • mjr piech. Franciszek Smołucha^[61] (VII^[62] – XII 1929^[63] → kierownik referatu w Biurze Personalnym MSWojsk.)
  • mjr piech. Mikołaj Świderski (III – IX 1930 → komendant PKU)
  • kpt. piech. Ferdynand Ziomek^[f] (IX 1930^[43] – XI 1932 → dyspozycja dowódcy OK X)
  • kpt. piech. Antoni Wojnar (od XI 1932^[66] – VI 1938 → kierownik I referatu KRU)
• kierownik II referatu poborowego
  • por. kanc. Józef Huczek (od II 1926)
  • kpt. piech. Ferdynand Ziomek (był w 1928, do IX 1930 → kierownik I referatu)
  • por. kanc. Michał Michalski^[g] (IX 1930^[70] – III 1934 → dyspozycja dowódcy OK X)
  • kpt. piech. Adam Iwaszkiewicz (1 I 1935^[71] – ? → kierownik I referatu KRU Wilno Powiat)
• referent
  • por. kanc. Stanisław Schöberle (od II 1926)
  • por. kanc. Michał Michalski (VII 1928^[72] – IX 1930 → kierownik II referatu)

Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych KRU w latach 1938–1939^[47][h]

• kierownik I referatu ewidencji – kpt. adm. (piech.) Antoni Wojnar^[i] (†IX 1939 Biecz^[76])
• kierownik II referatu uzupełnień – kpt. piech. Kazimierz Władysław Pakowski^[j] †1940 Charków^[84]

Uwagi

1. Kazimierz Misiągiewicz (ur. 2 marca 1856). Do 1900 pełnił czynną służbę w cesarsko-królewskiej Obronie Krajowej. Służbę zakończył w 17 Pułku Piechoty Obrony Krajowej w Rzeszowie, w stopniu kapitana 2. klasy ze starszeństwem z 1 listopada 1895. W 1912 został reaktywowany i przydzielony do Komendy Obrony Krajowej we Lwowie, a w 1914 ponownie przeniesiony w stan spoczynku. 26 października 1923 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził go w stopniu tytularnego pułkownika^[26]. Mieszkał w Samborze^[27][28].
2. ppłk piech. Stanisław Miszkiewicz ur. 16 listopada 1874. Służył w cesarskiej i królewskiej Armii. Jego oddziałem macierzystym był Pułk Piechoty Nr 77 w Przemyślu. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 1 maja 1912^[32][33]. W 1934, jako oficer stanu spoczynku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Sambor. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr X. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”^[34].
3. Od marca do lipca 1929 obowiązki kierownika I referatu pełnił mjr art. Julian Żmudziński, a następnie mjr piech. Franciszek Smołucha (do XII 1929) i mjr piech. Mikołaj Świderski (od marca 1930). Prawdopodobnie majorowie Smołucha i Świderski pełnili obowiązki komendanta PKU
4. ppłk adm. (piech.) Zygmunt Adam Hofbauer ps. „Roklan” ur. 6 grudnia 1894 w Kosowie k. Stanisławowa. Na stopień podpułkownika został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 i 1. lokatą w korpusie oficerów administracji, grupa administracyjna. Był odznaczony KN, KW (czterokrotnie) i ZKZ^[45].
5. Urzędnik wojsk. XI rangi Władysław Kiwała (ur. 23 stycznia 1885) został mianowany z dniem 1 stycznia 1925 roku chorążym zawodowym w piechocie, wcielony do 5 psp i równocześnie przydzielony do PKU Sambor na stanowisko OE Turka^[54].
6. Kpt. piech. Ferdynand Ziomek ur. 27 maja 1894. W listopadzie 1932 roku został zwolniony ze stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy OK X^[64], a z dniem 30 czerwca 1933 roku przeniesiony w stan spoczynku^[65].
7. Por. int. Michał Michalski ur. 23 września 1892. W marcu 1934 roku przeniesiony został z korpusu oficerów administracji do korpusu oficerów intendentów z pozostawieniem na zajmowanym stanowisku w PKU Sambor^[67]. W tym samym miesiącu został zwolniniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr X^[68], a z dniem 31 sierpnia 1934 roku przeniesiony w stan spoczynku^[69].
8. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[73].
9. Kpt. adm. (piech.) Antoni Wojnar (ur. 4 września 1895 w Bieczu, w powiecie gorlickim) był odznaczony Krzyżem Walecznych i Srebrnym Krzyżem Zasługi^[74][75]. W 1928 roku pełnił służbę w 4 pp Leg. w Kielcach. W listopadzie 1932 roku został przeniesiony z KOP do PKU Sambor.
10. kpt. piech. Kazimierz Władysław Pakowski ur. 10 czerwca 1897 w Radomiu, w rodzinie Władysława i Felicji z Terpińskich^[77]. (26 stycznia 1934 ogłoszono sprostowanie daty urodzenia i imion z „Kazimierz ur. 10 lipca 1897” na „Kazimierz Władysław ur. 10 czerwca 1897”^[78]). Był bratem Zenona ps. „Bosak” (1890–1940), podpułkownika intendenta. W latach 1915–1918 służył w Legionach Polskich i Polskim Korpusie Posiłkowym. 19 marca 1928 został mianowany kapitanem ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 i 69. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[79] (w marcu 1939 zajmował 12. lokatę^[80]). W czerwcu 1934 został przeniesiony z 82 pp w Brześciu do 3 pp Leg. w Jarosławiu^[81][82]. 17 września 1932 Prezydent RP nadał mu Medal Niepodległości^[83]. 26 czerwca 1933 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił wniosek o nadanie mu Krzyża Niepodległości^[77].