Komenda Rejonu Uzupełnień Kołomyja I

Komenda Rejonu Uzupełnień Kołomyja I (KRU Kołomyja I) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie^[2].

Komenda Rejonu Uzupełnień Kołomyja I

Powiatowa Komenda Uzupełnień
Kołomyja I

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1919
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	PKU Kołomyja PKU 49 pp PKU Kołomyja[1] PKU Kołomyja I
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	Kołomyja
Podległość	DOGen. „Lwów” DOK VI
Skład	PKU typ II

Komendy rejonów uzupełnień DOK VI

Formowanie i zmiany organizacyjne

17 lipca 1919 roku minister spraw wojskowych gen. por. Józef Leśniewski ustanowił Powiatową Komendę Uzupełnień Kołomyja z tymczasową siedzibą w Stanisławowie, obejmującą powiaty: kołomyjski, kosowski, peczeniżyński i śniatyński. PKU Kołomyja została podporządkowana Dowództwu Okręgu Generalnego „Lwów”. W terminie późniejszym minister miał zdecydować, który pułk piechoty będzie uzupełniany przez PKU Kołomyja^[3][4]. 26 lipca 1919 roku minister zarządził przeniesienie siedziby PKU ze Stanisławowa do Kołomyi^[5].

W czerwcu 1921 roku PKU Kołomyja była nadal podporządkowana DOGen. „Lwów” i obejmowała swoją właściwością powiaty: kołomyjski, kosowski, peczeniżyński i śniatyński^[6].

Z dniem 1 czerwca 1922 roku została zlikwidowana gospoda inwalidzka przy PKU Kołomyja^[7].

18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej^[8], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu^[9]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru^[10][11]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu^[12].

Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej^[10]. W skład PKU Kołomyja wchodziły trzy referaty: I) referat administracji rezerw, II) referat poborowy i referat inwalidzki^[10]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych^[13][14][15].

12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty^[16].

Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Kołomyja normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.^[17]

Z dniem 1 października 1927 roku została utworzona PKU Kołomyja II obejmująca powiaty: peczeniżyński, kossowski i śniatyński. Dotychczasowa PKU Kołomyja została przemianowana na PKU Kołomyja I, a jej okręg poborowy obejmował wyłącznie powiaty: kołomyjski i horodeński^[18].

3 lipca 1929 roku okręg poborowy został powiększony o obszar zlikwidowanego powiatu peczeniżyńskiego (PKU Kołomyja II), który został włączony do powiatu kołomyjskiego^[19].

W marcu 1930 roku PKU Kołomyja I nadal podlegała Dowództwu Okręgu Korpusu Nr VI i wciąż administrowała powiatami: kołomyjskim i horodeńskim^[20]. W grudniu tego roku posiadała skład osobowy typ II^[17].

31 lipca 1931 roku gen. dyw. Kazimierz Fabrycy, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem B. Og. Org. 4031 Org. wprowadził zmiany w organizacji służby poborowej na stopie pokojowej. Zmiany te polegały między innymi na zamianie stanowisk oficerów administracji w PKU na stanowiska oficerów broni (piechoty) oraz zmniejszeniu składu osobowego PKU typ I–IV o jednego oficera i zwiększeniu o jednego urzędnika II kategorii. Liczba szeregowych zawodowych i niezawodowych oraz urzędników III kategorii i niższych funkcjonariuszy pozostała bez zmian^[21].

1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Kołomyja I została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Kołomyja I przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku^[22], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym^[23]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Kołomyja I normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień^[24] .

Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr VI, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował powiaty: kołomyjski i horodeński^[2].

Komenda prowadziła ewidencję wszystkich oficerów z powiatów: kołomyjskiego, horodeńskiego, kosowskiego i śniatyńskiego^[2].

Obsada personalna

Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU Kołomyja oraz PKU i KRU Kołomyja I, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w 1926 i 1938 roku.

Komendanci

• płk Alfred Knapp (do 12 IX 1919^[25])
• płk Wojciech Dobija (12 IX 1919^[26] – 24 III 1921^[27])
• ppłk piech. Franciszek Tschede (od 24 III 1921^[27])
• mjr piech. Bolesław Paukszt (IV 1923^[28] – I 1924 → PKU Konin^[29])
• ppłk piech. Jan Sandecki (I 1924^[29][30] – II 1927 → stan spoczynku z dniem 30 IV 1927^[31])
• ppłk piech. Wilhelm Zwonarz (IX 1927^[32] – IV 1928 → dyspozycja dowódcy OK VI^[33])
• mjr piech. Karol Rozdół^{[uwaga 1]} (VII 1928^[36] – II 1929^[37] → dyspozycja dowódcy OK VI)
• ppłk piech. Tadeusz Wiktor Czechowicz (od III 1929^[38])
• mjr kanc. / żand. Aleksander Seweryn Marian Geringer (1 IX 1932^[39][40] – VII 1935 → dyspozycja dowódcy OK VI^[41])
• mjr piech. Tadeusz Brincken (VIII 1935^[42] – ? → komendant KRU Jarosław)
• mjr piech. Jan Leszek Bielczyk (1939^[43])

Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1921–1925^[44][45]

• I referent – kpt. piech. Edward Wolanowski (był w 1923 – II 1926 → kierownik I referatu)
• II referent – por. / kpt. kanc. Ignacy Tomaszewski (VII 1923^[46] – II 1926 → kierownik II referatu)
• referent inwalidzki – urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Karol Winowski (był w 1923 – II 1926 → referent inwalidzki)
• oficer instrukcyjny – kpt. piech. Piotr Gadziński (od 11 VI 1923^[47])
• oficer ewidencyjny na powiat horodeński – urzędnik wojsk. X rangi / por. kanc. Jan Stanisław Bularski (był w 1923 – II 1926 → referent [etat przejściowy])
• oficer ewidencyjny na powiat kołomyjski
  • urzędnik wojsk. X rangi Michał Bohr (1923)
  • por. kanc. Włodzimierz Janczyszyn (od 1 XII 1924^[48])
• oficer ewidencyjny na powiat kosowski – urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Edmund Riss (był w 1923 i 1924)
• oficer ewidencyjny na powiat śniatyński – urzędnik wojsk. X rangi / por. kanc. Władysław I Mazur (był w 1923 – II 1926 → kierownik II referatu PKU Kutno^[49])

W styczniu 1923 roku urzędnik wojsk. X rangi Kazimierz Żupnik przydzielony został do PKU Łódź Powiat na stanowisko oficera ewidencyjnego na powiat łódzki^[50].

Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938^{[51][52][53][54][55]}

• kierownik I referatu administracji rezerw i zastępca komendanta
  • kpt. piech. Edward Wolanowski (II 1926 – III 1934 → dyspozycja dowódcy OK VI^[56][57])
  • kpt. piech. Stefan Pfont (VI 1934^[58] – 30 IV 1935 → stan spoczynku^[59])
• kierownik II referatu poborowego
  • kpt. kanc. Ignacy Tomaszewski (II 1926 – VII 1927^[60] → kierownik I referatu PKU Kołomyja II)
  • por. tab. Stanisław Kowarzyk^{[uwaga 2]} (IX 1927^[65] – IX 1930^[66] → 10 dtab.)
  • por. kanc. Włodzimierz Jan Janczyszyn^{[uwaga 3]} (IX 1930^[73] – XII 1932)
  • kpt. piech. Henryk Heber (XII 1932^[74] – VI 1938 → kierownik I referatu KRU)
• referent – por. kanc. Włodzimierz Janczyszyn (II 1926 – IX 1930 → kierownik II referatu)
• referent inwalidzki – por. kanc. Karol Winowski (II 1926 – IV 1929^[75] → dyspozycja Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej)
• referent (etat przejściowy) – por. kanc. Jan Bularski (II 1926 – VII 1927^[60] → referent PKU Kołomyja II)

Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych KRU w latach 1938–1939^{[43][uwaga 4]}

• kierownik I referatu ewidencji – kpt. adm. (piech.) Henryk Heber (1938 – 1939)
• kierownik II referatu uzupełnień – kpt. adm. (piech.) Tomasz Stanisław Kowalski^{[uwaga 5]}

Uwagi

1. Karol Rozdół w kwietniu 1928 został przeniesiony z 38 pp do kadry oficerów piechoty z równoczesnym przeniesieniem służbowym do PKU Przemyśl na okres czterech miesięcy w celu odbycia praktyki poborowej^[34]. z dniem 30 września 1929 został przeniesiony w stan spoczynku^[35].
2. Kpt. tab. Stanisław Kowarzyk (ur. 24 marca 1898 w Dolinie, zm. 28 listopada 1975 w Warszawie) był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi i Medalem Zwycięstwa^[61][62]. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 roku i 19. lokatą w korpusie oficerów taborowych. W marcu 1939 roku pełnił służbę w Szefostwie Taborów Okręgu Korpusu Nr VIII w Toruniu na stanowisku kierownika referatu materiałowo-budżetowego^[63]. W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu X A, a następnie Oflagu II C Woldenberg^[64] . Był starszym bratem Tadeusza Józefa (1900-1949), lekarza medycyny, i Kazimierza (1915-1945), podporucznika 49 pp w Kołomyji.
3. Kpt. int. Włodzimierz Jan Janczyszyn ur. 20 czerwca 1898 roku. W kwietniu 1933 roku sprostowano imiona z „Włodzimierz” na „Włodzimierz Jan”^[67]. Z dniem 1 sierpnia 1932 roku został przydzielony na czteromiesięczną praktykę u płatnika 49 pp^[68]. Po zakończeniu praktyki został przeniesiony do 6 plot. we Lwowie na stanowisko płatnika^[69]. 12 marca 1933 roku został mianowany kapitanem ze starszeństwem z 1 stycznia 1933 i 3. lokatą w korpusie oficerów administracji, dział kancelaryjny^[70]. Z dniem 15 sierpnia 1933 roku został przeniesiony do korpusu oficerów intendentów^[71]. W marcu 1939 roku nadal pełnił służbę w 6 plot. na stanowisku oficera gospodarczego. Był odznaczony Krzyżem Niepodległości (15 kwietnia 1932 roku) i Srebrnym Krzyżem Zasługi^[72].
4. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[76].
5. Kpt. adm. (piech.) Tomasz Stanisław Kowalski^[77] (ur. 22 lutego 1898) był odznaczony Krzyżem Niepodległości (4 lutego 1932 roku). Pełnił służbę w 6 pp Leg.^[78][79] We wrześniu 1933 roku został przeniesiony z garnizonu Sokółka do garnizonu Wilno^[80].

Przypisy

1. Almanach oficerski 1923/24 ↓, s. 37.
2. Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131.
3. Dz. Rozk. Wojsk. Nr 81 z 31 lipca 1919 roku, poz. 2867.
4. Szandrocho 2011 ↓, s. 48.
5. Dz. Rozk. Wojsk. Nr 81 z 31 lipca 1919 roku, poz. 2868.
6. Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 69 z 23 czerwca 1921 roku, zał. nr 2 do pkt 11.
7. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 6 czerwca 1922 roku, poz. 346.
8. Dz.U. z 1924 r. nr 61, poz. 609.
9. Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
10. Jarno 2001 ↓, s. 169.
11. Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
12. Moczyński 1928 ↓, s. 393–394.
13. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7-20.
14. Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
15. Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
16. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 1-10.
17. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
18. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 28 z 14 października 1927 roku, poz. 350.
19. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 22 z 3 lipca 1929 roku, poz. 219.
20. Dz.U. z 1930 r. nr 31, poz. 270.
21. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 31 lipca 1931 roku, poz. 290.
22. Jarno 2001 ↓, s. 173.
23. Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220.
24. Historia WKU Suwałki ↓.
25. Dz.Rozk. MSWojsk. Nr 91 z 1919 roku, s. 3388
26. Dz.Rozk. MSWojsk.|loc=Nr 91 z 1919 roku, s. 3388
27. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 9 kwietnia 1921 roku, s. 690.
28. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 18 kwietnia 1923 roku, s. 257.
29. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 27 stycznia 1924 roku, s. 40.
30. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1335.
31. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 5 lutego 1927 roku, s. 38, 44.
32. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 24 z 26 września 1927 roku, s. 283.
33. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 126.
34. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 142.
35. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 sierpnia 1929 roku, s. 262.
36. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 24 lipca 1928 roku, s. 226.
37. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 14 lutego 1929 roku, s. 77.
38. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929 roku, s. 91.
39. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 434.
40. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 12 marca 1934 roku, s. 89, został przeniesiony z korpusu oficerów administracji, dział kancelaryjny, do korpusu oficerów żandarmerii, z pozostawieniem na zajmowanym stanowisku komendanta PKU.
41. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 92.
42. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 sierpnia 1935 roku, s. 97.
43. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 849.
44. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1466, 1554, 1562, 1565, 1570.
45. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1288, 1335.
46. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 48 z 18 lipca 1923 roku, s. 468, z równoczesnym przeniesieniem z korpusu oficerów sanitarnych do korpusu oficerów administracji, dział kancelaryjny.
47. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 41 z 23 czerwca 1923 roku, s. 417.
48. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 116 z 31 października 1924 roku, s. 649.
49. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 3.
50. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 20 stycznia 1923 roku, s. 55.
51. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 14.
52. Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 128, 434, 519, 828, 831, w tym czasie praktykę poborową odbywał kpt. art. Justyn Antoszewski.
53. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 515.
54. Lista starszeństwa 1933 ↓, s. 36, 42.
55. Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 35, 41.
56. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 30 marca 1934 roku, s. 133.
57. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 281, z dniem 31 lipca 1934 roku kapitan Wolanowski przeniesiony został w stan spoczynku.
58. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 181.
59. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 1 czerwca 1935 roku, s. 59.
60. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22 lipca 1927 roku, s. 224.
61. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 285, 790.
62. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 28 czerwca 1930 roku, s. 257.
63. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 278, 525.
64. Straty ↓.
65. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 24 z 26 września 1927 roku, s. 287.
66. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 20.
67. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 102.
68. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 436.
69. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 88.
70. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 14 marca 1933 roku, s. 50.
71. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 15 września 1933 roku, s. 179.
72. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 339, 788.
73. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 30.
74. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 417.
75. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929 roku, s. 114.
76. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
77. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 12 marca 1934 roku, s. 95, sprostowano imiona z „Tomasz” na „Tomasz Stanisław”.
78. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 90, 536.
79. Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 96.
80. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 28 września 1933 roku, s. 196.

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1 lipca 1933. Warszawa: Przegląd Piechoty, 1933.
• Rozkazy Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce”. [dostęp 2018-05-08].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. 5 czerwca 1935. Warszawa: Dep. Piech. MSWojsk., 1935.
• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.
• Jarosław Kowalewski: Historia Wojskowej Komendy Uzupełnień w Suwałkach. Wojskowa Komenda Uzupełnień w Suwałkach. [dostęp 2021-07-01].
• Henryk Moczyński: Służba poborowa. W: Dziesięciolecie Odrodzenia Polskiej Siły Zbrojnej 1918–1928. Henryk Stanisław Mościcki (red.) Włodzimierz Dzwonkowski (red.) Tadeusz Bałaban (red.). Warszawa: Tadeusz Złotnicki, 1928, s. 391–394.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Robert Szandrocho: 90 lat terenowych organów administracji wojskowej w Polsce. Wrocław: Wrocławskie Wydawnictwo Naukowe Atla 2, 2011. ISBN 978-83-60732-61-8.
• Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2019-09-28].