Remove ads
Jerzy Nasierowski (ur. 27 maja 1933 w Grochach) – polski aktor teatralny, filmowy i radiowy, pisarz.
Treść tego artykułu od 2023-07 może nie być zgodna z zasadami neutralnego punktu widzenia.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
.jpg) Jerzy Nasierowski na Międzynarodowych Targach Książki w Warszawie (2006) | |
| Data i miejsce urodzenia |
27 maja 1933 |
|---|---|
| Zawód |
aktor, pisarz |
| Lata aktywności |
od 1955 |
| Zespół artystyczny | |
| Teatr Powszechny w Warszawie (1957–1960) Teatr Narodowy w Warszawie (1960–1962) Teatr Komedia w Warszawie (1962–1964) Tarnowskiego Teatru im. Ludwika Solskiego (1995–1998) Teatr Syrena w Warszawie (2016–2017) | |
Wczesne lata
Urodził się w Grochach w zamożnej rodzinie ziemiańskiej[1]. Uczęszczał do VI Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Reytana w Warszawie. Absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie (1957)[2][3].
1957–1973. Początki kariery aktorskiej
Pierwszy raz na deskach teatru stanął 18 maja 1957 w spektaklu dyplomowym Jak wam się podoba na podstawie Williama Szekspira w reżyserii Władysława Krasnowieckiego. Wcielał się w dwie role: Le Beau i Olivera (na zmianę z Wojciechem Radziejowskim)[4]. 29 czerwca 1957, tuż po ukończeniu szkoły teatralnej, miał miejsce jego oficjalny debiut (otrzymał wówczas stały angaż w Teatrze Powszechnym w Warszawie) w Wojnie i pokoju Lwa Tołstoja (reż. Irena Babel)[5]. Sztuka cieszyła się uznaniem recenzentów, jednak rola Mikołaja Rostowa, w którą wcielił się Jerzy Nasierowski, pozostała niezauważona. W grudniu 1957 wyemitowano spektakl telewizyjny Sędziowie w reżyserii Maryny Broniewskiej (na podstawie sztuki Stanisława Wyspiańskiego), w którym Nasierowski zagrał Joasa[6]. Rok później odegrał główną rolę Jeana w kolejnej sztuce telewizyjnej Pod wesołym młynem[7] oraz doczekał się dwóch premier teatralnych: 8 maja Bartłomiejowy jarmark i 10 października Elżbieta, królowa Anglii.
W tym samym roku zadebiutował na dużym ekranie w filmie Zamach (reż. Jerzy Passendorfer), będącym rekonstrukcją Akcji Kutschera[8]. W latach 1959–1962 wystąpił w 14 widowiskach Teatru Telewizji. W tym samym czasie grywał epizody w macierzystym teatrze, z którego przeszedł w 1960 do Teatru Narodowego w Warszawie. Od 1962 do 1964 zatrudniony w Teatrze Komedia w Warszawie. W latach 60. zwrócony w kierunku kina oraz Teatru Polskiego Radia[9]. Wystąpił w jednej z głównych ról w filmie Godzina pąsowej róży (1963) u boku Elżbiety Czyżewskiej i Błękitny pokój (1965) u boku Poli Raksy. Ten ostatni wyreżyserował Janusz Majewski, który był mężem jego krewnej Zofii Nasierowskiej. Ma na koncie także epizod w serialu Stawka większa niż życie. W 1968 ostatni raz zagrał w dwóch spektaklach Teatru Telewizji: Ranny las oraz Eurydyka. Jego dorobek w latach 60. zamyka kryminał Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię (również w reżyserii Janusza Majewskiego).
Na początku lat 70. udzielał się wyłącznie w radiu.
Problemy z prawem
Jerzy Nasierowski dokonał kilku włamań. Pierwszego, bardzo nietypowego, dokonał w 1965 z Barbarą Witek-Swinarską (żoną reżysera Konrada Swinarskiego) do mieszkania malarza Franciszka Starowieyskiego, gdzie ukradł paszport Ewy Starowieyskiej i, dla niepoznaki, kilka starych zegarów[10].
Zabójstwo Anny Wujek
27 stycznia 1972 w jednym z warszawskich mieszkań znaleziono zwłoki uduszonej kobiety. Nasierowski o zabójstwie dowiedział się post factum od swego 18-letniego kochanka, Andrzeja Rukuszewicza, który tego dokonał z nieznanym Nasierowskiemu wspólnikiem, Maciejem Banasiem[11]. Wkrótce prasa doniosła o ujęciu dwudziestojednoletniego Pawła Imbiorskiego oraz jego 3 młodocianych wspólników, którzy przyznali się do zabójstwa Anny Wujek. Następnie opisywano ich proces w Sądzie Wojewódzkim dla m.st. Warszawy i samouszkodzenia dokonywane przez Imbiorskiego w areszcie śledczym.
Jerzy Nasierowski zeznał 19 kwietnia 1972[12]: „Ze względów humanitarnych chcę wyjaśnić znane mi okoliczności dotyczące zabójstwa Anny Wujek, dokonanego przez A. Rukuszewicza i M. Banasia. Chcę to wyjaśnić dlatego, że do odpowiedzialności za dokonanie tego przestępstwa zostały pociągnięte osoby niewinne. Dodam, że o faktach podanych przeze mnie do niniejszego protokołu powiadomiłem ustnie w dniu 17 kwietnia 1972 r. naczelnika wydziału kryminalnego KDMO Warszawa Wola, Jana Płócienniczaka”. „Jest niezbitym faktem” – napisał 2 lata później kolejny obrońca Nasierowskiego mec. Józef Gajek w swej rewizji nadzwyczajnej – „że Nasierowski naprawił omyłkę aparatu ścigania, powiadamiając go o rzeczywistych sprawcach zabójstwa A. Wujek. Przed Sądem Wojewódzkim dla m.st. Warszawy (z syg akt IV A 159/157) toczył się bowiem proces przeciw Pawłowi Imbiorskiemu i współoskarżonym o napad rabunkowy i zabójstwo A. Wujek”. Mec. Gajek napisał dalej, że Nasierowski składał uniewinniające ich zeznanie całkowicie dobrowolnie. „Nie było bowiem przeciw niemu czy też Rukuszewiczowi i Banasiowi cienia podejrzenia. Nie mogło być! Przecież Imbiorski i inni wcześniej przyznali się do popełnienia tego czynu i byli zań aktualnie sądzeni. Wyrok Jerzego Nasierowskiego opiera się w gruncie rzeczy wyłącznie na pomówieniach Andrzeja Rukuszewicza, którego Nasierowski wydał w ręce sprawiedliwości”.
Proces Nasierowskiego, Rukuszewicza i Banasia był jednym z najgłośniejszych w PRL-u. Zapadł 25-letni wyrok[13] dla Nasierowskiego w dniu 13 lutego 1973 roku. Od swego aresztowania (doszedł wyrok za przestępstwa skarbowe) Nasierowski sekretnie pisał w celi „książkę życia”. Tematem jej jest droga aktora do przestępstw na szerokim tle zgłębianego namacalnie systemu więziennego w PRL-u. Przedterminowo wyszedł na wolność w 1982 roku, po wstawiennictwie pisarza Romana Bratnego[10]. Nasierowski został ułaskawiony przez przewodniczącego Rady Państwa prof. Henryka Jabłońskiego. Zbrodnia i... skrócona do połowy przez ówczesną cenzurę, pod narzuconym przez władze pseudonimem Jerzy Trębicki, została wydana w 1988. Jej oryginalną po latach rozszerzoną wersję wznowiła Korporacja Ha!art w 2019.
Lata 90. Powrót do aktorstwa
W 1993 wystąpił w filmie Pora na czarownice[14] w roli homoseksualisty Siwego. Film cieszył się zainteresowaniem, ponieważ poruszał nośny wówczas temat epidemii zakażeń wirusem HIV. W latach 1995–1998 Nasierowski był w członkiem zespołu Tarnowskiego Teatru im. Ludwika Solskiego. Wystąpił w sztukach: Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (premiera: 16 grudnia 1995)[15], Skąpiec (premiera: 25 stycznia 1996) i Ironia losu (premiera: 14 września 1996).
W 1999 wystąpił w epizodycznej roli w filmie sensacyjnym Moja Angelika[16]. Rok później Olaf Lubaszenko zaangażował go do swojej komedii Chłopaki nie płaczą[17].
Po 2000 roku
W pierwszej dekadzie XXI wieku Nasierowski grywał w filmach rzadko i raczej mało znaczące epizody. M.in. u Krzysztofa Zanussiego, także w serialu Boża podszewka oraz w fabularnej Zamianie, w Panoptikonie i u Andrzeja Wajdy w Wałęsa. Człowiek z nadziei[18], o życiu i działalności przywódcy „Solidarności”. Od lipca 2015 Nasierowski prowadzi autorski kanał w serwisie YouTube[19], gdzie komentuje społeczne wydarzenia, lecz i (zawsze samokrytycznie) swą kryminalną przeszłość. W 2016 Nasierowski, po dwudziestu paru latach nieobecności na scenie teatralnej, zwrócił uwagę opinii publicznej swym angażem do roli w spektaklu Dogville na podstawie filmu Larsa von Trierra[20]. Spektakl w reż. Aleksandry Popławskiej i Marka Kality wystawił stołeczny Teatr Syrena. Obsadzenie Nasierowskiego w głównej roli wywołało publiczne oburzenie[21][22][23][24], lecz m.in. recenzent Jakub Panek napisał w „Gazecie Wyborczej”[25]: „Głos Jerzego Nasierowskiego czaruje, wprowadza w swego rodzaju trans, przyciąga uwagę widzów”, a recenzent Michał Centkowski w „Neewsweeku”[26]: „W pamięć zapada (w „Dogville”) świetna muzyka Macieja Zakrzewskiego oraz hipnotyczna kreacja Jerzego Nasierowskiego jako narratora”.
W 2019 Nasierowski zagrał epizod kardynała w stołecznym Teatrze Nowym w Matce Joannie od aniołów w reż. Jana Klaty. Równolegle nagrywał dwudziestoparo godzinny audiobook swej wznowionej w 2018 i poszerzonej Zbrodni i..., oraz tyle samo trwający Gejerel autorstwa Krzysztofa Tomasika. Wcześniej i później grał w teledyskach m.in. Piotra Smoleńskiego, Filipa Załuski, Andrzeja Dragana, w clipie Smolika/Kev Fox oraz w etiudach studentów Szkoły Filmowej w Łodzi i Szkoły filmowej Bogusława Lindy. Po epizodzie w filmie Ukryta gra Łukasza Kośnickiego w 2019 Nasierowski przewijał się na dalszym planie w Magnezji Macieja Bochniaka, a następnie w epizodzie w Masażyście u Małgorzaty Szumowskiej i Michała Englerta. 16 lipca 2020 wyemitowany został film produkcji HBO Europe „W domu”. To zbiorowa praca 5-10 minutowych projektów kilkunastu polskich czołowych reżyserów. Nasierowski odtwarza w serialu wiersz Czesława Miłosza „Piosenka o końcu świata” w reż. Andrzeja Dragana, profesora fizyki i uznanego eksperymentującego filmowca.
Od 30 września do 11 grudnia 2020 był dziennikarzem w internetowej rozgłośni Halo.Radio[27][28]. Niedługo po odejściu z rozgłośni rozpoczął prowadzenie własnego kanału w serwisie YouTube, za pośrednictwem którego komentuje wydarzenia społeczno-polityczne z Polski i z zagranicy[29].
Kariera pisarska
Na podstawie własnych przeżyć, w czasie odbywania kary, napisał powieść Zbrodnia i... (1988). Do przedterminowego uwolnienia aktora przyczyniło się osobiste wstawiennictwo Romana Bratnego, który stał się mecenasem książki Nasierowskiego i do której napisał przedmowę. Bratny, m.in. bazując na przeżyciach Nasierowskiego, napisał swoją książkę Rok w trumnie (1983)[30]. Nasierowski na początku lat 90. zajmował się głównie pisaniem. W latach 1990–1994 wydał cztery książki, co stanowiło jego źródło utrzymania. Na portalu internetowym Gaylife.pl publikował powieść w odcinkach Ten pedalski PRL według Nasierowskiego. W początkowym okresie swojej twórczości literackiej posługiwał się pseudonimem „Jerzy Trębicki”.
Remove ads
- 1981: Jasnozielono-ciemno, ISBN 83-07-00398-9.
- 1988: Zbrodnia i..., ISBN 83-08-01586-7.
- 1990: Seks, zbrodnia i kara, ISBN 83-85072-64-0.
- 1992: Nasierowski, ty pedale, ty Żydzie, ISBN 83-85189-25-4.
- 1993: Nasierowski, ty antychryście, ISBN 83-85189-40-8.
- 1993: Nasierowski, ty..., ISBN 83-85189-65-3.
- 2002: Nie moje życie, ISBN 83-07-02910-4.
- 2007: Romeo & Romeo, ISBN 978-83-925141-0-7.
 Filmy fabularne | |||
| Rok | Tytuł | Reżyser | Rola |
| 1958 | Zamach | Jerzy Passendorfer | Kajtek |
| 1963 | Ranny w lesie | Janusz Nasfeter | Jastrząb |
| 1963 | Godzina pąsowej róży | Hanna Balińska | Karol |
| 1965 | Błękitny pokój | Janusz Majewski | Henryk |
| 1967 | Pieczona gęś | Romuald Drobaczyński | referendarz |
| 1969 | Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię | Janusz Majewski | złodziej w Hotelu Bristol |
| 1993 | Pora na czarownice | Piotr Łazarkiewicz | homoseksualista Siwy |
| 1999 | Moja Angelika | Stanisław Kuźnik | żebrak |
| 2000 | Chłopaki nie płaczą | Olaf Lubaszenko | gość |
| 2000 | Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową | Krzysztof Zanussi | asystent profesora |
| 2002 | Suplement | Krzysztof Zanussi | asystent profesora |
| 2009 | Zamiana | Konrad Aksinowicz | Fantom, właściciel lokalu dla transwestytów |
| 2010 | Panoptykon | Sławomir Shuty, Barbara Kurzaj | sąsiad |
| 2013 | Wałęsa. Człowiek z nadziei | Andrzej Wajda | dziadek Mijaka |
| 2018 | Rezerwat | Jakub Nurzyński | |
| 2019 | Mandragory | Nikodem Marek | |
| 2019 | Kroki | Maciej Bogdański | |
| 2019 | Fra upphafi | Filip Załuska | dziadek Mijaka |
| 2019 | Brudna robota | Nina Poznańska | staruszek |
| 2019 | Ukryta gra | Łukasz Kośmicki | karciarz |
| 2020 | Noamia | Antonio Galdamez | mężczyzna w klubie gejowskim |
| 2020 | Śniegu już nigdy nie będzie | Małgorzata Szumowska | urzędnik |
| 2020 | Magnezja | Maciej Bochniak | ciotka Flora |
| Seriale telewizyjne | |||
| 1965 | Podziemny front | Hubert Drapella | konspirator, kolega Ryśka (odc.3) |
| 1967 | Stawka większa niż życie | Andrzej Konic | polski kapitan (odc.17) |
| 2005 | Boża podszewka II | Izabella Cywińska | niemiecki jeniec (odc.2) |
| 2020 | W domu | Andrzej Dragan | |
- 1957: Jak wam się podoba jako Le Beau, Oliver
- 1957: Wojna i pokój jako Mikołaj
- 1958: Bartłomiejowy jarmark jako Ezechiel Wartpala
- 1958: Elżbieta, królowa Anglii jako Plantagenet
- 1959: Hamlet jako aktor II, dworzanin
- 1959: Pod mlecznym lasem jako Chłoptaś Nicdobrego, Topielec I
- 1960: Widok z mostu jako Rodolpho
- 1960: Wieczór Trzech Króli jako Sebastian
- 1961: Szkoła obmowy jako Modnicki
- 1961: Ladacznica z zasadami jako mężczyzna
- 1963: Ofelia pilnie poszukiwana! jako Nalimow, Nieboszczyk I
- 1963: Wielkie ucho jako Julian
- 1995: Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią
- 1996: Skąpiec jako Jakub
- 1996: Ironia losu jako Karol
- 2016: Dogville jako narrator
- 2019: Matka Joanna od Aniołów jako kardynał
Remove ads
Do 1973 był w związku z Mieczysławem Gajdą, którego poznał na studiach[13]. Jerzy Urban określił Nasierowskiego „pierwszym pedałem III Rzeczpospolitej”[31].
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads