Bogusław Linda

Bogusław Linda^ⓘ (ur. 27 czerwca 1952 w Toruniu) – polski aktor, reżyser, scenarzysta teatralny i filmowy, komik i pedagog.

Bogusław Linda

Bogusław Linda (2018)
Data i miejsce urodzenia	27 czerwca 1952 Toruń
Zawód	aktor, reżyser, scenarzysta
Współmałżonek	Lidia Popiel
Lata aktywności	od 1973
Odznaczenia

Bogusław Linda (2006)

Odcisk dłoni Lindy w alei gwiazd w Międzyzdrojach

Autograf Lindy w Toruniu

Bywa nazywany „jednym z najpopularniejszych polskich aktorów filmowych”^[1], uchodzi także za „idola młodzieży lat 90.”^[2] i „idola pokolenia »„Solidarności”«”^[3]. Występował w filmach twórców, takich jak Krzysztof Kieślowski, Agnieszka Holland, Andrzej Wajda, Maciej Ślesicki, Patryk Vega i Władysław Pasikowski. Współzałożyciel i wykładowca Warszawskiej Szkoły Filmowej.

Życiorys

Urodził się 27 czerwca 1952 w Toruniu^[4], gdzie ukończył II Liceum Ogólnokształcące. W 1975 ukończył studia w Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie^[4], w spektaklu dyplomowym Szewcy zagrał Sajetana^[5].

Podczas studiów nawiązał współpracę z krakowskim Teatrem Starym, w którym debiutował w 1975 rolą Teofila Dąbrowskiego w Białych ogrodach w reżyserii Romany Próchnickiej^[5], grał też młodego oficera w Warszawiance Stanisława Wyspiańskiego w reż. Henryka Tomaszewskiego i Mikołka w Zbrodni i karze Fiodora Dostojewskiego w reż. Macieja Prusa^[6][5]. W latach 1978–1981 grał w Teatrze Współczesnym we Wrocławiu w sztukach, takich jak Czarodziejska góra Thomasa Manna czy Ameryka Franza Kafki^[5]. W 1979 zadebiutował jako reżyser teatralny spektaklem Szelmostwa Skapena Moliera, wystawianym przez wrocławską PWST^[7]. W latach 1980–1983 był aktorem warszawskiego Teatru Studio^[8][7].

Na ekranie zadebiutował rolą halabardnika w serialu Czarne chmury (1973). Następnie zagrał w polsko-norweskim filmie Haakona Sandoya Dagny (1976)^[7]. Pierwsze ważne role zagrał w filmach Agnieszki Holland: anarchistę Gryziaka w Gorączce (1980) i kalekę wyrzuconego poza margines społeczeństwa w Kobiecie samotnej (1981)^[9]. Następnie wcielił się na ekranie w bohaterów „naznaczonych egzystencjalnym niepokojem, zmuszonych do beznadziejnych zmagań z wrogą rzeczywistością”: Dzidka w Człowieku z żelaza (1981) Andrzeja Wajdy, Witka Długosza w Przypadku (1981) Krzysztofa Kieślowskiego i Klemensa Króla w Matce Królów (1982) Janusza Zaorskiego^[10]. W 1982 wyjechał na kilka miesięcy do Paryża, gdzie zagrał Louis de Saint-Justa w filmie Andrzeja Wajdy Danton (1983)^[11]. Aktorskie emploi wrażliwca próbował przełamać rolą groźnego przestępcy Jerzego Malika w filmie Jacka Bromskiego Zabij mnie glino (1987).

Zadebiutował jako reżyser filmowy krótkometrażowym dramatem telewizyjnym Koniec (1990)^[12]. Następnie wyreżyserował film kinowy Seszele (1991)^[13], który zebrał mieszane recenzje wśród krytyków^[12].

Rola Franza Maurera, esbeka z zasadami, w Psach (1992) Władysława Pasikowskiego ukształtowała wizerunek Lindy jako cynicznego „twardziela”^[14]. Ugruntował go rolami w filmach: Psy 2. Ostatnia krew (1994), Sara (1997), Pułapka (1997) i Demony wojny według Goi (1998). W Sarze zaprezentował talent wokalny, śpiewając własną interpretację piosenki Leonarda Cohena „I’m Your Man”^[15]. W latach 90. uznanie krytyki przyniosły mu role filmowe: sztukmistrza Stygmy w Jańciu Wodniku (1993) Jana Jakuba Kolskiego, Michała Suleckiego w Tacie (1995) Macieja Ślesickiego, księdza Robaka w Panu Tadeuszu (1999) Andrzeja Wajdy i Ryśka Rudego w komedii wojennej Złoto dezerterów (1998) Janusza Majewskiego. Podczas Festiwalu Gwiazd w Międzyzdrojach w 1996 odcisnął dłoń na Promenadzie Gwiazd.

W 1998 zrealizował dla Telewizji Polskiej serial dokumentalny Projekt X^[16], składający się z 13 reportażów nagranych przez aktora podczas podróży po świecie^[17].

W 2001 pojawił się w roli gangstera Alexa w filmie Władysława Pasikowskiego Reich, Petroniusza w filmie Jerzego Kawalerowicza Quo Vadis i policjanta w filmie drogi Sezon na leszcza. W 2002 nagrał piosenkę „Gdzie mam szukać cię” wspólnie z ukraińską skrzypaczką Assią Akhat. Jesienią 2002 na antenie TVN prowadził talk-show Co ty wiesz o gotowaniu, czyli Linda w kuchni^[18], który został zdjęty z ramówki po sześciu odcinkach z powodu niskiej oglądalności^[19].

W 2005 zagrał rolę komediową w filmie Czas surferów oraz wystąpił w serialach komediowych: Dziki i Dziki 2: Pojedynek, a także nagrał album studyjny pt. Las putas melancólicas z zespołem Świetliki. W 2006 wystąpił w polsko-amerykańskim westernie Letnia miłość i nakręcił film Jasne błękitne okna, w którym zagrał u boku Joanny Brodzik i Beaty Kawki. W 2009 zagrał podrywacza Cezarego w komedii Wojciecha Wójcika Randka w ciemno. 5 października 2009 z rąk sekretarza stanu w MKiDN Piotra Żuchowskiego odebrał Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[20].

1 kwietnia 2011 premierę kinową miał film Macieja Ślesickiego Trzy minuty. 21:37, w którym wcielił się w rolę malarza. 19 kwietnia 2012 weszła do teatrów w Warszawie wyreżyserowana przez niego sztuka pt. Merlin Mongoł, będąca jego debiutem reżyserskim w sztuce teatralnej.

16 maja 2014 został odznaczony, a 26 maja tego samego roku – udekorowany Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi dla polskiej kultury, za osiągnięcia w pracy artystycznej i twórczej, i działalności społecznej”^[21][22]. Został również uhonorowany w swym rodzinnym Toruniu, gdzie na Rynku Staromiejskim odsłonił drugą z serii „katarzynek” w Alei Gwiazd – podpisów słynnych torunian.

Wystąpił w prowadzonej w 2003 roku kampanii Pij mleko! Będziesz wielki^[23]. W listopadzie 2017 wziął udział w akcji „Ramię w ramię po równość” Kampanii Przeciw Homofobii^[24].

Życie prywatne

Jest synem Aliny Lindy, profesor uniwersyteckiej^[16]. Aktor chroni swoją prywatność i rzadko udziela wywiadów^[25] i informacji o życiu osobistym. W młodości cieszył się powodzeniem u kobiet, w środowisku aktorskim słynął z romansów^[26][27]. W 2000 wziął ślub z Lidią Popiel, którą poznał na planie filmu Kroll. Mają córkę Aleksandrę (ur. 1992). Z poprzedniego małżeństwa ma dwóch synów bliźniaków: Mikołaja i Michała (ur. 1979)^[28].

Pasjonuje się jeździectwem i łowiectwem. Uznawany jest za dobrego myśliwego i świetnego strzelca^[29].

Filmografia

Aktor

• 1973: Czarne chmury jako halabardnik w Barbakanie
• 1976: Dagny jako Stanisław Sierosławski
• 1977: Wodzirej jako lekarz
• 1977: Pasja jako mężczyzna w salonie krakowskim
• 1979: Wściekły jako Zbigniew Zajdowski, kol. Ewy Okrzesikówny
• 1979: Janek jako towarzysz ZWM
• 1980: Gorączka jako Gryziak
• 1980: Punkt widzenia jako Włodek Jakubowski
• 1981: Wolny strzelec jako Rysiek
• 1981: Człowiek z żelaza jako Dzidek
• 1981: Przypadek jako Witek Długosz
• 1981: Kobieta samotna jako Jacek Grochala
• 1981: Dreszcze jako funkcjonariusz UB
• 1981: Wierne blizny – Mieczysław Szochowski „Miki”, kol. Madejskiego
• 1982: Danton jako Louis de Saint-Just
• 1982: Matka Królów jako Klemens Król
• 1982: Stracone złudzenia jako Andras Daniel
• 1983: Eskimosce jest zimno jako pianista Laci
• 1983: Synteza jako sędzia Sądu Rady Narodów
• 1984: Ceremonia pogrzebowa jako Stefan
• 1984: Płatki, kwiaty, wieńce jako Kornel Tornoczy
• 1984: Człowiek do specjalnych poruczeń jako urzędnik
• 1985: Rośliny trujące jako Adam
• 1985: Tanie pieniądze jako Tojfel
• 1986: Biała wizytówka jako książę Bolko
• 1986: Magnat jako książę Bolko
• 1986: Maskarada jako Jacek Burda
• 1986: W zawieszeniu jako porucznik
• 1986: Inna wyspa jako Andrzej, syn Karolki
• 1987: Zabij mnie glino jako gangster Jerzy Malik
• 1987: Kocham kino jako Korwin
• 1987: Cienie jako Edward
• 1988: Crimen jako Tomasz Błudnicki
• 1988: Dekalog VII jako Wojtek
• 1988: Chichot Pana Boga jako pomocnik Rosena
• 1988: Inny świat jako ojciec Jensa
• 1989: Porno jako Miki
• 1989: Ostatni dzwonek – członek jury Festiwalu Młodych Teatrów
• 1989: Sztuka kochania jako Lewacki
• 1990: Pasażerowie na gapę jako Piotr
• 1990: Urodziny Kaja
• 1990: Kanalia jako Zbych
• 1991: In flagranti jako doktor Adam Nowak
• 1991: Kroll jako porucznik Arek
• 1992: Sauna jako Janek, Polak
• 1992: Psy jako Franz Maurer
• 1992: Wszystko co najważniejsze jako Bogucki
• 1992: Pamiętnik znaleziony w garbie jako Ewald
• 1993: Magneto jako dyrektor
• 1993: Jańcio Wodnik jako Stygma
• 1993: Obcy musi fruwać jako scenarzysta Kamil Budziński
• 1993: Pora na czarownice jako ksiądz Jan
• 1994: Miasto prywatne jako Pawik
• 1994: Psy 2. Ostatnia krew jako Franz Maurer
• 1995: Prowokator jako Artur Herling
• 1995: Tato jako Michał Sulecki
• 1996: Słodko gorzki jako Kamiński
• 1996: Szamanka jako Michał
• 1997: Sara jako Leon
• 1997: Pułapka jako Szuster
• 1997: Szczęśliwego Nowego Jorku jako Janek „Serfer”
• 1998: Demony wojny według Goi jako major Keller
• 1998: Billboard jako Śliski
• 1998: Złoto dezerterów jako Rudy
• 1998: Zabić Sekala jako Sekal
• 1999: Pan Tadeusz jako Jacek Soplica/Ksiądz Robak
• 1999: Operacja Samum jako Broński
• 2000: Sezon na leszcza jako policjant
• 2001: Quo vadis jako Petroniusz
• 2001: Stacja jako gangster
• 2001: Reich jako Alex
• 2002: Segment ’76 jako Marks
• 2002: Haker jako Tosiek, palacz w kotłowni / jako on sam
• 2002: Quo vadis jako Petroniusz
• 2003: Tak czy nie? jako Sławomir Melanowski
• 2004: Dziki jako Andrzej Ptaszyński „Ptasior”
• 2005: Dziki 2: Pojedynek jako Marian Ptaszyński „Ptasior”
• 2005: Czas surferów jako Dżoker
• 2006: Jasminum jako aktor Zeman
• 2006: Letnia miłość jako szeryf
• 2006: Jasne błękitne okna jako Artur, mąż Beaty
• 2007–2008: I kto tu rządzi? jako Tomek Czajka
• 2007: Prawo miasta jako ojciec Jagi
• 2009: Randka w ciemno jako Cezary
• 2010: Trzy minuty. 21:37 jako malarz
• 2010: Kajínek jako Dolezal
• 2010: Ratownicy jako Jan Tarnowski
• 2010: Mika i Alfred ( Podezření) jako naczelnik Ugro
• 2011: 1920 Bitwa warszawska jako Bolesław Wieniawa-Długoszowski
• 2011: Sztos 2 jako Królikowski „Królik”, major SB
• 2012: Paradoks jako Marek Kaszowski
• 2013: Bezdech jako Jerzy
• 2015: Pitbull. Nowe porządki – gangster Tomasz Barbasiewicz „Babcia”
• 2016: Powidoki – Władysław Strzemiński^[30]
• 2017: Ach śpij kochanie jako major Olszowy
• 2018: Kobiety mafii jako Paweł Chyb „Padrino”
• 2019: Planeta singli 3 – Maks Wilczyński
• 2019: Diablo. Wyścig o wszystko – Razor
• 2019: Czarny mercedes jako Ernst Kluge
• 2020: Psy 3. W imię zasad – Franz Maurer^[31]
• 2025: Zamach na papieża

Scenarzysta filmowy i reżyser teatralny

• 1988: Koniec (film)
• 2012: Merlin Mongoł (Teatr Ateneum)
• 2014: Tramwaj zwany pożądaniem (Teatr Ateneum)

Reżyser filmowy

• 1988: Koniec
• 1990: Seszele
• 2000: Sezon na leszcza
• 2006: Jasne błękitne okna

Polski dubbing

• 1990: Seszele jako Uśmiechnięty (postać zagrana przez Grzegorza Ciechowskiego), wysłannik pani Grażyny
• 2001: Głupki z kosmosu jako Bolok
• 2006: Heroes of Might and Magic V – jako: Agrael/Raelag
• 2010: God of War III jako Kratos
• 2010: God of War: Duch Sparty jako Kratos
• 2011: Jeż Jerzy – on sam
• 2012: PlayStation All-Stars Battle Royale jako Kratos
• 2013: God of War: Wstąpienie jako Kratos

Gwiazda B. Lindy na w Krakowie

Autograf Lindy z planu Crimen

Gościnnie

• 1998: 13 posterunek jako gwiazdor-aktor Bogusław Linda (odc.12)
• 2004: Fala zbrodni jako „Pietia” (odc.15)
• 2015: Przypadki Cezarego P. jako on sam (odc. 11)

Reklamy

Wystąpił w kampaniach reklamowych sieci restauracji fast food Burger King^[32], producenta dżinsów Americanos^[32], Powszechnego Towarzystwa Emerytalnego Winterthur^[32], marki telewizyjnych kanałów filmowych Cinemax^[32], suplementu diety Pharmaton Geriavit^[32], producenta wódki Bols Platinum^[32], marki samochodowej Renault^[32] i papierosów West.

Dyskografia

Albumy Rok Tytuł Pozycja na liście POL 2005 Las putas melancólicas (oraz Świetliki) Data: 26 września 2005[33] Wydawca: Universal Music Polska 7[34]

Notowane utwory Rok Tytuł Pozycja na liście LP3 [35] SLiP [36] 2005 „Filandia” (oraz Świetliki) 7 5 2006 „Delikatnienie” (oraz Świetliki) 6 31

Twórczość

• Spaghetti dla samotnego mężczyzny. Studio Marka Łebkowskiego, 2004
• z Magdą Umer: Zły chłopiec. Wydawnictwo Pascal, Bielsko-Biała 2015, ISBN 978-83-764-2525-2

Nagrody filmowe i nominacje

• 1981: Nagroda Złote Lwy 8 FPFF za rolę w filmie Gorączka
• 1987: Nagroda Złote Lwy 12 FPFF za rolę w filmie Magnat
• 1987: Nagroda Złote Lwy 12 FPFF za rolę w filmie Przypadek
• 1988: Nagroda Złote Lwy 13 FPFF za rolę w filmie Kobieta samotna
• 1988: Nagroda Szefa Kinematografii za rolę w filmie Zabij mnie glino
• 1991: Nagroda Złote Lwy 16 FPFF za rolę w filmie Kanalia
• 1991: Nagroda Złote Lwy 16 FPFF za rolę w filmie In flagranti
• 1991: Nagroda Złote Lwy 16 FPFF za rolę w filmie Kroll
• 1991: Nagroda na Festiwalu Młodości w Kijowie za film In flagranti
• 1992: Nagroda Złote Lwy 17 FPFF w kategorii: pierwszoplanowa rola męska w Psach
• 1994: Nagroda Valenciennes w kategorii: najlepsza główna rola męska w filmie Psy
• 1995: Nagroda Złote Lwy 20 FPFF w kategorii: pierwszoplanowa rola męska w Tacie
• 2000: Nominacja: Orły w kat. najlepsza główna rola męska; za Pana Tadeusza (1999)
• 2001: Srebrny Bilet dla filmu Sezon na leszcza, nagroda Stowarzyszenia „Kina Polskie”
• 2001: Nagroda Złote Lwy 26 FPFF dla Sezonu na leszcza w kat. najlepsza komedia
• 2012: Złota Kaczka w kategorii: Najlepszy aktor filmów sensacyjnych
• 2013: Festiwal Dwa Teatry: Nagroda aktorska za rolę męską w kategorii spektakli Teatru Telewizji – za rolę Jerzego w spektaklu Bezdech w reżyserii Andrzeja Barta^[37]