AI tools

Lars von Trier

duński reżyser filmowy Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Lars von Trier

Lars von Trier, właściwie Lars Trier[1] (ur. 30 kwietnia 1956 w Kongens Lyngby) – duński reżyser i scenarzysta[2]. Jego filmy często konfrontują się z tematyką ludzkiej egzystencji, problemów społecznych oraz różnych kwestii politycznych[3]. Jego dzieła nigdy nie uzyskały jednoznacznego uznania krytyków, a sam von Trier stał się znany ze swojego kontrowersyjnego i ekscentrycznego zachowania[4][5][6][7]. Razem z Thomasem Vinterbergiem zapoczątkował artystyczny manifest Dogma 95, który wzywał do powrotu do realizmu w kinie[8].

Szybkie fakty Prawdziwe imię i nazwisko, Data i miejsce urodzenia ...
Lars von Trier
Thumb
Lars von Trier podczas 64. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Berlinie (2014)
Prawdziwe imię i nazwisko

Lars Trier

Data i miejsce urodzenia

30 kwietnia 1956
Kongens Lyngby

Zawód

reżyser, scenarzysta

Współmałżonek

Cæcilia Holbek
(1987–1995; rozwód)
Bente Frøge
(1997–2015; rozwód)

Lata aktywności

od 1983

Odznaczenia
Kawaler Orderu Danebroga (Dania)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Zamknij

Wśród swoich ponad 100 nagród i 200 nominacji na festiwalach filmowych na całym świecie[9] von Trier otrzymał: główną nagrodę techniczną na 37. festiwalu w Cannes za dreszczowiec neo-noir Element zbrodni (Forbrydelsens element, 1984), nagrodę jury i główną nagrodę techniczną na 44. festiwalu w Cannes za dramat polityczny Europa (Zentropa, 1991), Grand Prix na 49. festiwalu w Cannes za dramat Przełamując fale (Breaking the Waves, 1996) oraz Złotą Palmę na 53. festiwalu w Cannes za melodramat muzyczny Tańcząc w ciemnościach (Dancer in the Dark, 2000)[10]. W 2004 otrzymał nagrodę UNICEF „Cinema for Peace Award” na 54. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie[11]. Von Trier jest twórcą awangardowego ruchu filmowego Dogma 95 wraz z innym reżyserem Thomasem Vinterbergiem, a także założycielem i udziałowcem duńskiej firmy produkcyjnej Zentropa Films[12].

Wczesne lata

Podsumowanie
Perspektywa

Urodził się w Kongens Lyngby[13], w Danii, na północ od Kopenhagi. Matka Larsa, Inger Høst, pochodziła z Danii. Trier wychował się w przekonaniu, że jego biologicznym ojcem był Ulf Trier, który był Żydem. W 1989, krótko przed śmiercią Inger powiedziała Larsowi, że biologicznym ojcem Larsa nie był Ulf Trier, ale pracodawca Inger, Fritz Michael Hartmann, który pochodził z muzycznej rodziny duńskich i niemieckich przodków[14]. Matka von Triera uważała się za komunistkę, a jego ojciec za socjaldemokratę. Jego rodzice byli oddanymi nudystami, a von Trier podczas wakacji był na kilku obozach dla nudystów[15]. Wolno mu było wszystko z wyjątkiem „uczuć, religii i radości”. Lars von Trier wyrósł na neurotycznego, lewicowego, kochającego filmy młodzieńca[16]. W wieku 11 lat kręcił filmy 8 mm.

W latach 1976–1979 studiował na wydziale teorii filmu na Uniwersytecie Kopenhaskim[17], a w latach 1979–1982 studiował reżyserię filmową w National Film School of Denmark[18]. W wieku 25 lat zdobył dwie nagrody dla najlepszego filmu szkolnego na Międzynarodowym Festiwalu Szkół Filmowych w Monachium za Nokturn (1981) i Last Detail (1982). Jego nazwisko brzmi Trier, zaś „von Trier” to przezwisko ze szkoły filmowej. Podobno miał sobie dodać „von” na cześć Ericha von Stroheima i Josefa von Sternberga.

Twórczość

Podsumowanie
Perspektywa

Pierwszym filmem pełnometrażowym Larsa von Triera był dreszczowiec neo-noir Element zbrodni (Forbrydelsens element, 1984)[19] z Astrid Henning-Jensen, za który otrzymał główną nagrodę techniczną i nominację do Złotej Palmy na 37. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes. Następny jego film Epidemia (Epidemic, 1988) z udziałem Ole Ernsta i Uda Kiera był wyświetlany w sekcji Un Certain Regard na festiwalu w Cannes w 1987 i był nominowany jako najlepszy film na festiwalu Fantasporto w Porto.

Von Trier od czasu do czasu mówił o swoich filmach jako o trylogiach tematycznych i stylistycznych. Pierwsza z trylogii tzw. „trylogia europejska”, która ukazała traumatyczne okresy w Europie zarówno w przeszłości, jak i w przyszłości, obejmuje: Element zbrodni (Forbrydelsens element, 1984), Epidemię (Epidemic, 1988) i Europę (Zentropa, 1991).

Szukając niezależności finansowej i twórczej kontroli nad swoimi projektami, w 1992 von Trier i producent Peter Aalbæk Jensen założyli wytwórnię filmową Zentropa[20]. Nazwany na cześć fikcyjnej firmy kolejowej w Europie, ich najnowszego filmu w tamtym czasie, Zentropa wyprodukował wiele filmów innych niż Triera, a także kilka seriali telewizyjnych. Wyprodukował również filmy erotyczne pod nazwą Puzzy Power: Constance (1998) z Katją Kean[21], Pink Prison (1999) z Mr. Marcusem, HotMen CoolBoyz (2000) z Billym Herringtonem[22] i All About Anna (2005) z Gry Bay. Aby zarobić pieniądze na swoją nowo założoną firmę, von Trier stworzył dwa miniseriale o nawiedzonym szpitalu, które powstały dla duńskiej telewizji, Królestwo (duński tytuł Riget, 1994) i Królestwo II (Riget II, 1997)[23].

Dwukrotnie otrzymał prestiżową europejską nagrodę Feliksa za dramat Przełamując fale (Breaking the Waves, 1996) z Emily Watson, nominowanej do Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej, i melodramat muzyczny Tańcząc w ciemnościach (Dancer in the Dark, 2000) z Björk, a śpiewana przez nią piosenka „I've Seen It All” (napisana wspólnie przez von Triera) otrzymała nominację do Oscara w kategorii najlepsza oryginalna piosenka. Kilka lat później Björk wyznała, że była molestowana przez Von Triera, jednak ten zaprzeczył tym doniesieniom[24].

Von Trier znany jest ze swojego trudnego charakteru. Wielu aktorów z trudem wytrzymywało z nim na planie zdjęciowym. Reżyser boi się też latać samolotem, więc nigdy nie był w USA, chociaż nakręcił eksperymentalny, stylizowany na sztuki teatralne dyptyk o USA (Dogville, 2003; Manderlay, 2005).

Jego Antychryst (2009) z Willemem Dafoe i Charlotte Gainsbourg (do sceny erotycznej zatrudniono parę aktorów porno Mandy Starship i Horsta Stramkę[25]) zawierał sceny tortur, gwałtów i przemocy[26]. Antychryst, nagrodzony w Cannes za rolę Gainsbourg, lecz wygwizdany przez publiczność[27], wywołał ponownie falę kontrowersji. Peter Bradshaw z „The Guardiana” pisał: „Do jakiego gatunku należy Antychryst? Przerażający film? Ekstremalny horror? Dramat psychologiczny? Do żadnego z powyższych. To praktyczny żart, wyjątkowo złośliwa mistyfikacja, znakomicie skonstruowana nawijka – pod przykrywką filmu”[28].

W 2011 podczas trwania 64. edycji festiwalu w Cannes został wyrzucony oraz otrzymał status osoby niepożądanej za pronazistowskie komentarze podczas premiery swojego filmu Melancholia[29]:

Gdybym był Żydem, byłbym Żydem drugiej fali, czymś w rodzaju Żyda nowej fali, ale tak czy inaczej, naprawdę chciałem być Żydem, a potem dowiedziałem się, że tak naprawdę jestem nazistą, ponieważ moja rodzina jest niemiecka. I to również sprawiło mi pewną przyjemność. Więc, co mogę powiedzieć? Rozumiem Hitlera. Myślę, że zrobił kilka złych rzeczy, ale widzę go siedzącego w swoim bunkrze. Mówię, że chyba rozumiem tego człowieka. Nie można go nazwać dobrym facetem, ale tak, wiele o nim rozumiem i sympatyzuję z nim[30].

Reżyser powrócił na festiwal w 2018 podczas jego 71. edycji wraz z pokazem filmu Dom, który zbudował Jack. Ten wywołał powszechne kontrowersje, a podczas jego premiery salę opuściło ponad 100 osób[31], aczkolwiek otrzymał on dziesięciominutowe owacje publiczności na stojąco[32]. Recenzje wszelako były przeciętne[33]; Michał Walkiewicz z Filmwebu kwitował Dom jako wytwór samozwańczego „męczennika napiętnowanego za bezkompromisową wizję kina”, porównując subtelność reżysera do działalności architekta III Rzeszy „Alberta Speera przy desce kreślarskiej”[34].

Styl filmowy

David Denby z „The New Yorkera” charakteryzował twórczość von Triera następująco:

Von Trier jest pseudoartystą, awangardzistą dla naiwnych, popisującym się bez integralności, siły i znajomości doświadczenia, które posiada prawdziwy artysta. Ma swoje powtarzające się chwyty – superzbliżenia w zwolnionym tempie; muzykę klasyczną; spadające żołędzie, płatki śniegu i kwiaty; martwe ptaki spadające z nieba; złowrogi przemysłowy huk na ścieżce dźwiękowej (pomysł ukradziony od Davida Lyncha); […] pełne patosu pożądanie śmierci, katastrofy, Końca. Jego filmy są zbudowane wokół powtórzeń i symetrii, ale wewnętrznie, z chwili na chwilę, stają się bałaganem, ponieważ nie potrafi on wyreżyserować niczego, co byłoby choćby w połowie przekonujące. Lubi rozpoczynać sekwencje, przesuwać kamerę w środku sceny, pomijać łączące ujęcia; rezultatem jest zamierzona utrata ciągłości i psychologicznej spójności. Oczywiście pragnie spontaniczności, ale wiele zachowań […] [aktorów] jest arbitralnych, pozbawionych zakotwiczenia[30].

Życie prywatne

W latach 1987–1995 był żonaty z Cæcilią Holbek[35]. Mają dwie córki: Agnes i Selmę[36]. W 1997 poślubił Bente Frøge[37], z którą ma dwóch synów bliźniaków: Ludviga i Benjamina. W 2015 doszło do rozwodu.

Von Trier w jednym z wywiadów stwierdził, że „w życiu boi się wszystkiego oprócz tworzenia filmów”[38]. Reżyser przejściowo zmagał się z depresją, która była główną inspiracją przy powstawaniu filmu Melancholia[39], oraz bardzo zaawansowaną aerofobią.

W wywiadzie dla „Politiken”, z 2014, von Trier przyznał, że przez długi czas był uzależniony od alkoholu i narkotyków, oraz że niemal wszystkie scenariusze filmów były tworzone pod wpływem odurzenia, a ten do filmu Dogville powstał w czasie dwunastodniowego ciągu alkoholowego. Pierwszym scenariuszem stworzonym całkowicie w trzeźwości był scenariusz do filmu Nimfomanka[40].

W 2022 oznajmił, że zdiagnozowano u niego chorobę Parkinsona, a w 2025 w związku z chorobą zamieszkał w specjalnym ośrodku opieki[41].

Filmografia

Odznaczenia

Nagrody

Zobacz też

Wykaz literatury uzupełniającej: Lars von Trier.

Przypisy

Linki zewnętrzne

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.