Loading AI tools
Język cerkiewnosłowiański (cs. црькъвьнослове́ньскъ ῾ѧзы́къ, ros. церковнославянский язык, ukr. церковнослов'янська мова, serb. црквенословенски језик, mac. старословенски јазик) – język literacki i liturgiczny używany w Cerkwi prawosławnej (także przez prawosławnych w Polsce) oraz części Kościołów greckokatolickich. Wywodzi się z języka staro-cerkiewno-słowiańskiego.
| Obszar |
Rosja, Ukraina, Białoruś, Polska, Czechy, Słowacja, Bułgaria, Rumunia, Macedonia Północna, Serbia, Czarnogóra | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pismo/alfabet | |||||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||||
| |||||||
| Status oficjalny | |||||||
| Ethnologue | 6b zagrożony↗ | ||||||
| Kody języka | |||||||
| ISO 639-1 | cu | ||||||
| ISO 639-2 | chu | ||||||
| ISO 639-3 | chu | ||||||
| IETF | cu | ||||||
| Glottolog | chur1257 | ||||||
| Ethnologue | chu | ||||||
| GOST 7.75–97 | цер 777 | ||||||
| W Wikipedii | |||||||
| |||||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||||
Nie jest językiem żywym, gdyż nie ma grupy etnicznej używającej go jako mowy ojczystej, ale nie jest też językiem wymarłym w ścisłym tego słowa znaczeniu, gdyż nadal funkcjonuje jako język liturgiczny, powinien zatem być klasyfikowany jako język wegetujący.
Język cerkiewnosłowiański wywarł duży wpływ na rozwój kultury Słowian oraz południowo- i wschodniosłowiańskich języków literackich. Dopiero w XVIII–XIX w. te rozwijające się nowożytne literackie języki słowiańskie wyparły go, spychając do pierwotnej, wyłącznie kościelno-religijnej funkcji.
Język cerkiewnosłowiański od X wieku zaczął się rozprzestrzeniać wśród Słowian południowych i wschodnich, żył jeszcze jakiś czas na terenie czeskim, ominął natomiast Słowenię, nie dotarł do Lechitów i Łużyczan. W krajach, w których się pojawił, służył jako język liturgiczny i literacki, zapisywany cyrylicą.
Wraz z rozpowszechnianiem się liturgii słowiańskiej, księgi kościelne były przepisywane na różnych terenach i kopiści coraz częściej pozostawiali w nich ślady swej wymowy. Z biegiem czasu różnice pomiędzy poszczególnymi językami słowiańskimi stawały się coraz większe i coraz większe były odstępstwa od języka „kanonu” – staro-cerkiewno-słowiańskiego. Na terenie Serbii rozwinęła się serbska redakcja języka staro-cerkiewno-słowiańskiego, na terenie Chorwacji – chorwacka, w Bułgarii – bułgarska, na Rusi – ruska. Język tych redakcji nazywany jest cerkiewnosłowiańskim, co rezerwuje określenie „staro-cerkiewno-słowiański” dla tekstów najstarszych. Języki te miały charakter ponaddialektalny. Język cerkiewnosłowiański oparty jest na gwarze okolic Salonik i przyswoił sobie elementy czeskie, (morawskie), panońskie, potem znów nasycał się elementami bułgarskimi, macedońskimi, serbsko-chorwackimi.
Pierwszym przekładem Pisma Świętego w języku cerkiewnosłowiańskim była rękopiśmienna Biblia Gennadiusza (1499). W latach 1580–1581 ukazał się pierwszy przekład drukowany Biblia ostrogska, a następnie Biblia moskiewska (1633) i Biblia Elżbietańska (1751).
Głównym czynnikiem normalizującym język cerkiewnosłowiański, i to nie tylko na Rusi, była Gramatyka Melecjusza Smotryckiego (ok. 1578–1633), wydana po raz pierwszy pod Wilnem w 1618. Pierwsze próby ograniczenia panowania języka cerkiewnosłowiańskiego w piśmiennictwie rosyjskim przyniósł dopiero w. XVIII.
Sama nazwa „język cerkiewnosłowiański” została użyta po raz pierwszy w roku 1820 przez rosyjskiego filologa Aleksandra Wostokowa w jego pracy Рассуждения о славянском языке[1].
| А а | Б б | В в | Г г | Д д | Є є, е | Ж ж | Ѕ ѕ |
| З з | И и | І ї | К к | Л л | М м | Н н | Ѻ ѻ, о |
| Ѡ, Ѽ ѡ, ѽ | П п | Р р | С с | Т т | Ѹ, Ꙋ ѹ, ꙋ | Ф ф | Х х |
| Ѿ ѿ | Ц ц | Ч ч | Ш ш | Щ щ | Ъ ъ | Ы ы | Ь ь |
| Ѣ ѣ | Ю ю | Ꙗ ꙗ | Ѧ ѧ | Ѯ ѯ | Ѱ ѱ | Ѳ ѳ | Ѵ ѵ |
Język cerkiewnosłowiański przez długie wieki był językiem piśmiennym wszystkich Słowian prawosławnych. Rolę tego języka u Bułgarów, Serbów, Rosjan, Ukraińców, Białorusinów, a także częściowo u katolickich Chorwatów można porównać z rolą łaciny na Zachodzie. Miał wpływ na kształtowanie się języków literackich tych ludów opartych na żywej ludowej podstawie[2].
Cerkiewizmy
Cerkiewizm (ros. церковнославянизм (cerkownosławianizm)) to wyraz, forma gramatyczna lub konstrukcja składniowa zapożyczona przez dany język narodowy z języka cerkiewnosłowiańskiego (lub staro-cerkiewno-słowiańskiego). Szerszym pojęciem, który w sobie może mieścić cerkiewizm jest słowianizm[3]. Bogdan Walczak stwierdził, że najliczniej cerkiewizmy występują w języku rosyjskim[4]. Witold Mańczak zauważa jednak, że o ile w języku rosyjskim jest możliwe odróżnienie form rodzimych od cerkiewizmów (tj. form niezgodnych z typowymi dla języków wschodniosłowiańskich), tak w językach południowosłowiańskich może nie być to możliwe. Przykładowo w języku rosyjskim na podstawie kryteriów fonetycznych można stwierdzić, że forma rzeczownika głowa – голова (golova), z pełnogłosem, jest typowa dla języków wschodniosłowiańskich, natomiast forma глава (glava) to cerkiewizm. Jednak fakt, że w języku scs., podobnie jak w językach południowosłowiańskich takich jak bułgarski, macedoński, serbskochorwacki, słoweński słowo głowa ma formę glava nie świadczy o tym, że są to przypadki cerkiewizmów w tych językach[4].
Język cerkiewnosłowiański przez wieki funkcjonował jako język liturgii większości Słowian i pewna terminologia religijna oraz kościelna przyjęła się w sposób bezpośredni lub pośredni we wszystkich językach słowiańskich[5].
Wpływ języka cerkiewnosłowiańskiego na rosyjski język literacki
Piśmiennictwo zostało wprowadzone na tereny rosyjskie wraz z wprowadzeniem chrześcijaństwa i liturgicznego języka staro-cerkiewno-słowiańskiego. Choć język scs. był wówczas najprawdopodobniej bez większych problemów zrozumiały dla użytkowników miejscowego języka wschodniosłowiańskiego, to jednak był językiem południowosłowiańskim, z widocznymi cechami charakteryzującymi języki tej grupy. Z początku większość tekstów dotyczyła religii albo była pisana przez zakonników (np. kroniki historyczne), którzy starali się pisać językiem jak najbardziej zbliżonym do kanonicznego języka staro-cerkiewno-rosyjskiego[6].
Z czasem jednak pojawiało się coraz więcej tekstów świeckich, w których pojawiało się coraz więcej wpływów ówczesnego lokalnego języka wschodniosłowiańskiego. Mimo to każdy skryba był uczony języka cerkiewnosłowiańskiego, był on kojarzony z wysokim stylem w przeciwieństwie do rodzimego wschodniosłowiańskiego. Z biegiem czasu zanikały różnice między tymi dwiema odmianami i wiele cerkiewizmów przeniknęło do języka niskiego[6].
Po upadku Konstantynopola wielu południowosłowiańskich duchownych wyemigrowało na Ruś, gdzie odkryli że język cerkiewnosłowiański miejscowych redakcji bardzo odbiega od pierwowzoru. W efekcie ich działalności standard literacki (język "wysoki") zbliżył się do archaicznego języka staro-cerkiewno-słowiańskiego, natomiast język "niski", z cerkiewizmami pozostał bez zmian. W rezultacie pisany język wysoki bardziej oddalił się od potocznego języka mówionego[6].
Piotr Wielki dążył do tego, aby język pisany był zbliżony do języka mówionego warstw wykształconych[6]. Cerkiewnosłowiański redakcji rosyjskiej coraz bardziej ulegał wpływom języka potocznego, na tyle, że południowi Słowianie (którzy sami stosowali cerkiewnosłowiański) utożsamiali go z językiem rosyjskim[7].
W 1755 Michaił Łomonosow wydał opracowanie rosyjskiej gramatyki, gdzie zasugerował trzy odmiany (style) języka. Styl wysoki to cerkiewnosłowiański, którego używa się w tekstach religijnych i poezji wysokiej[6] (np. poematy heroiczne, ody)[8]. Styl niski to język wschodniosłowiański (rosyjski), jednak z przyswojonymi cerkiewizmami, używany w prywatnej korespondencji i komediach. Styl pośredni, łączący cechy wschodniosłowiańskie z cerkiewnosłowiańskimi miał być z kolei używany w poezji, prozie literackiej i rozprawach naukowych[6] (i to on posłużył za podstawę współczesnego języka rosyjskiego)[7][6].
Wielu autorów nie stosowało się do proponowanych trzech stylów (np. Aleksandr Sumarokow) i odrzucało styl wysoki (cerkiewnosłowiański) jako sztuczny[8]. Nikołaj Karamzin i inni utworzyli nowy styl (новый слог) charakteryzujący się przejrzystością i prostotą, gdzie język francuski posłużył za model struktury zdania i szyku wyrazów[9]. Ostatecznie wszystkie te cechy wyważył Aleksander Puszkin i od tego czasu mówi się o współczesnym rosyjskim języku literackim[6].
Leksemy cerkiewnosłowiańskie w rosyjskim języku literackim można zasadniczo podzielić na kilkanaście typów. Niektóre z nich to leksemy wymienialne, tzn. mające wschodniosłowiańskie odpowiedniki[3]. Jeden z typów cerkiewizmów to wywodzące się z prasłowiańskich grup *TolT, *TelT, *TorT, *TerT połączenia odpowiednio: TlaT, TlěT, TraT, Trět zamiast typowych dla języków wschodniosłowiańskich form pełnogłosowych[3]. Jeśli w języku rosyjskim na bazie jednego słowa funkcjonuje jednocześnie forma pełnogłosowa i typowa dla języka cerkiewnosłowiańskiego, to nierzadko ta pierwsza jest neutralna, a druga brzmi przestarzale, podniośle, książkowo lub poetycko, np. broda: борода – брада, miasto: – город – град[8]. Innym przykładem jest forma mleko – молоко, która będąc cząstką bardziej specjalistycznego terminu ssaki przybiera cerkiewnosłowiańską postać млекопитающие[5]. Możliwa jest jednak odwrotna sytuacja, kiedy to cerkiewizm funkcjonuje jako forma neutralna, np. wróg: враг (ворог), płomień: пламя (поломя). W pewnych przypadkach funkcjonują obie formy, ale różnią się zakresem znaczenia, np. прах (prochy) – порох (proch strzelniczy), страна (kraj) – сторона (strona), краткий (krótki względem czasu) – короткий (krótki względem dystansu)[8].
Język cerkiewnosłowiański a język ukraiński i białoruski
Język cerkiewnosłowiański w szybkim tempie rozprzestrzeniał się na Rusi. W czasach praruskiej jedności językowej (mniej więcej do upadku Rusi Kijowskiej w 1240) głównym ośrodkiem piśmiennictwa był Kijów. W późniejszym okresie można wyróżnić redakcję rosyjską, ukraińską i białoruską. Język „cerkiewnobiałoruski”, jak go określa Moszyński, stał się językiem urzędowym i kancelaryjnym Wielkiego Księstwa Litewskiego[10].
Literackie języki ukraiński i białoruski formowały się późno, głównie w XIX w., na bazie dialektów ludowych. W związku z tym języki te zawierają znacznie mniej cerkiewizmów niż język rosyjski, natomiast wyraźniejszy jest wpływ języka polskiego[11].
Język cerkiewnosłowiański a Bułgarzy i Macedończycy
Państwo bułgarskie powstało w VII w. po zetknięciu się wschodniego odłamu południowych Słowian i Protobułgarów, ludu tureckiego pochodzenia[12], którzy zawarli sojusz przeciw Bizancjum[13]. Choć tureccy Protobułgarzy byli warstwą rządzącą, to jednak zostali zasymilowani przez Słowian. W państwie bułgarskim przenikały się grupy etniczne mówiące także innymi językami – greckim, albańskim, dialektami romańskimi[14].
Władca Bułgarii Borys rozpoczął chrystianizację Bułgarii, przyjmując chrzest w 864 lub 865. W 866 przyjął uczniów Cyryla i Metodego wygnanych z państwa wielkomorawskiego. W ten sposób przyczynił się do rozwoju bułgarskiego piśmiennictwa[12]. Syn Borysa, Symeon, przeniósł stolicę do Presławia i zorganizował tu presławską szkołę piśmienniczą. Druga szkoła została założona w Ochrydzie[12] (tereny Macedonii)[15] przez św. Klemensa[12].
Po inwazji Turków osmańskich w XIV w. Bułgarzy do XIX w. pozostawali bez państwa. Tworzyli o wiele mniej tekstów, a ich język przybliżył się do mowy ludu. Prawdopodobnie wynikało to ze zdziesiątkowania wyższych warstw społecznych, a przez to ze zmniejszenia kręgu osób rozumiejących i posługujących się cerkiewnosłowiańskim[16].
W okresie ok. 1794–1840 pojawiały się religijne i dydaktyczne teksty w słowiańskich dialektach regionu Macedonii, w których autorzy postulowali utworzenie słowiańskiego języka literackiego opartego na miejscowych gwarach. Miałby on wyprzeć archaiczny język cerkiewnosłowiański, a z drugiej dawałby opór hellenizacji[17]. Bowiem poza cerkiewnosłowiańskim, na terenie Macedonii używano języka greckiego jako języka literackiego i języka liturgii. Greckie wpływy były tak silne, że nawet w piśmiennictwie słowiańskim stosowano alfabet grecki[18]. Postulowany przyszły literacki język słowiański zarówno społeczność z obszaru macedońskiego, jak i bułgarskiego nazywała bułgarskim[17].
W XIX w. zwolennicy języka cerkiewnosłowiańskiego przegrali w końcu ze zwolennikami języka bazującego na lokalnym dialekcie. Choć spore były różnice między dialektami bułgarskimi i macedońskimi to jednak jeszcze większe różnice były między nimi a cerkiewnosłowiańskim[19]. Na obszarze macedońsko-bułgarskim wykrystalizowały się dwa ośrodki językowe – w północno-wschodniej Bułgarii i południowo-zachodniej Macedonii[17]. Były zatem maksymalnie od siebie oddalone, co potęgowało różnice. Ostatecznie podstawą bułgarskiego języka literackiego zostały dialekty północno-wschodnie[20]. Natomiast standaryzacja języka macedońskiego miała miejsce dopiero w latach 40. XX w. Wcześniej słowiańscy mieszkańcy terenów Macedonii niekoniecznie określali język, którym się posługują „macedońskim”[19].
Wynikiem przekonania o ciągłości rozwoju języka bułgarskiego od IX w. jest nazywanie przez Bułgarów języka staro-cerkiewno-słowiańskiego i cerkiewnosłowiańskiego językiem starobułgarskim (lub analogicznie staromacedońskim przez Macedończyków). Paradoksalnie jednak pod względem pewnych cech budowy współczesny język bułgarski i macedoński są najbardziej od niego odległe (bałkańska liga językowa). Zalicza się je do języków analitycznych, podczas gdy resztę języków słowiańskich do syntetycznych. Obecne są w nich rodzajniki, a brak jest bezokoliczników i deklinacji. Bułgarski język literacki powstał nie w wyniku ewolucji cerkiewno-słowiańskiego redakcji bułgarskiej, a w konsekwencji całkowitego zerwania z nim oraz oparcia się na miejscowych dialektach i zapożyczeniach z rosyjskiego. Cerkiewizmy we współczesnym bułgarskim najczęściej trafiały do niego za pośrednictwem języka rosyjskiego[21]. Podobnie macedoński język literacki został oparty na zupełnie innych dialektach[22].
Język cerkiewnosłowiański a Serbowie
Serbowie przyjęli chrześcijaństwo w IX w.[23], a wraz z chrześcijaństwem liturgiczny język scs.[24]. W okresie potęgi w XII–XIV w. rozkwitała literatura w cerkiewnosłowiańskim redakcji serbskiej[25]. Do początku XVIII w. u Serbów w sferze literackoformalnej dość stabilnie funkcjonował język cerkiewno-słowiański, a w sferze nieformalnopotocznej – język miejscowy. Później dużą popularność zdobyła ruska (rosyjska) redakcja cerkiewnosłowiańskiego i sam krzepnący wówczas rosyjski język literacki. Zapanowało duże zamieszanie językowe – oprócz nich w funkcji języka literatury można było wówczas znaleźć także wariant cerkiewnosłowiańskiego serbskiej redakcji, archaiczną wersję tego języka, a nawet język bliski mowie codziennej, potocznej – serbski[26]. Co więcej, powstała także swego rodzaju hybryda – język słowianoserbski łączący język cerkiewnosłowiański redakcji ruskiej oraz mówiony język serbski i rosyjski[27].
W I poł. XIX w. Vuk Karadžić przeprowadził reformę języka serbskiego, zrywając z tradycją i opierając język literacki na swoim rodzimym dialekcie ze wschodniej części regionu Bośnia. Dialekt ten należał do tzw. dialektów sztokawskich i zgodnie z romantyczną ideą narodu serbskiego Karadžicia, z Serbami miałaby być utożsamiana cała ludność mówiąca po sztokawsku, a więc także sztokawscy Chorwaci i bośniaccy muzułmanie. Twórcy literackiego języka serbskiego unikali zapożyczeń z cerkiewnosłowiańskiego i rosyjskiego[26].
Język cerkiewnosłowiański a Chorwaci
W Chorwacji piśmiennictwo cerkiewnosłowiańskie w związku z szerzeniem się liturgii łacińskiej zostało ograniczone tylko do części obszaru. Liturgia cerkiewnosłowiańska była najsilniej ugruntowana na Przymorzu (w Dalmacji) i na Istrii. Język cerkiewnosłowiański był jednak głównie językiem kościelnym. Już od początku XVI w. w piśmiennictwie świeckim posługiwano się żywym językiem narodowym[28].
Kanciasta głagolica była bardzo długo narodowym pismem chorwackim. Była zatem alfabetem liturgicznego języka cerkiewnosłowiańskiego i narodowego starochorwackiego. Od czasu pojawienia się konkurencyjnej łacinki w połowie XIV w. znaczenie głagolicy jako alfabetu chorwackiego stopniowo malało, jednak była używana w tej funkcji aż do XVII w.[29] Za to jako pismo liturgiczne w nadmorskich diecezjach na Istrii i Krku była używana do połowy XX w.[30] Wprowadzenie do liturgii języków narodowych po soborze watykańskim II, przyczyniło się do usunięcia z liturgicznej praktyki języka cerkiewnosłowiańskiego, a wraz z nim głagolicy[30]. Mimo to głagolica trwale wpisała się w chorwacką historię i kulturę, stała się pismem symbolicznym, symbolem narodowej tożsamości i suwerenności, znakiem rozpoznawczym. Szczególnie obecna jest we współczesnym wzornictwie, np. na monetach i banknotach. Istnieje ruch neogłagolityzmu, który dodatkowo ożywia głagolickie tradycje[29].
Język cerkiewnosłowiański redakcji chorwackiej (wraz liturgią słowiańską i głagolicą) został w XIV w. sprowadzony do Pragi (Klasztor Emaus), a następnie do Oleśnicy i Krakowa (Kościół Świętego Krzyża na Kleparzu)[31].
Język cerkiewnosłowiański a (niesłowiańscy) Rumuni
Język rumuński zalicza się do języków wschodnioromańskich – jest niejako kontynuacją łaciny ludowej zaszczepionej w czasach, gdy Dacja stała się rzymską prowincją w wyniku podbojów Trajana w roku 106. Jednak na przestrzeni wieków język mówiony przez ludność tych terenów ulegał wielu różnym wpływom. Najsilniejszy i najdłużej trwający wpływ (od V w.) wywierali Słowianie[32].
W średniowieczu ludność terenów Wołoszczyzny i Mołdawii wyznawała prawosławie[33] (i do dziś jest to tam dominująca religia)[34]. Język religii, tj. cerkiewnosłowiański, w naturalny dla tej epoki sposób stał się również językiem urzędowym i językiem kultury tych obszarów[34]. Powstawały tu teksty w języku cerkiewnosłowiańskim bliskim redakcji bułgarskiej, choć również z elementami redakcji serbskiej oraz wpływami lokalnego niesłowiańskiego języka rumuńskiego[35][uwaga 1]. Stąd niektórzy badacze mówią o istnieniu rumuńskiej redakcji języka cerkiewnosłowiańskiego. Należy jednak mieć na uwadze, że nie istniał wówczas jeden rumuński organizm państwowy[35]. W czasach przed reformacją w korespondencji wyższe warstwy na Wołoszczyźnie i w Mołdawii pisały po cerkiewnosłowiańsku, a w Siedmiogrodzie – po łacinie. W XVII w. cerkiewnosłowiański został całkowicie wyparty ze sfery świeckiej[33].
Pierwsze zabytki języka rumuńskiego datowane są na XVI w.[35] Widoczne silne słowiańskie wpływy w języku rumuńskim były problemem dla rodzącego się w XIX w. nacjonalizmu rumuńskiego i dumy z rozpowszechnianej świadomości o łacińskim pochodzeniu[36]. W związku z tym w 1860 oficjalnym alfabetem języka rumuńskiego przestała być cyrylica[32]. Poza tym wypleniano słownictwo słowiańskiego pochodzenia i wprowadzono olbrzymią liczbę zapożyczeń z języka francuskiego[36] oraz włoskiego i łaciny[32].
Wschodnia Mołdawia wskutek II wojny światowej została przyłączona do ZSRR, miejscowy język nazwano mołdawskim i przywrócono cyrylicę[36]. W 1989 powrócono do alfabetu łacińskiego[37].
Pamięć o języku cerkiewnosłowiańskim (czy w ogóle staro-cerkiewno-słowiańskim) była jedną z inspiracji dla idei panslawizmu. Można w niej wyróżnić różne nurty związane z charakterem, zasięgiem, czasem występowania, np. polityczno-kulturowy (panslawizm proaustriacki, prorosyjski), religijno-kulturowy (prawosławny), imperialny (Rosja carska)[38].
Jednakże w XIX w. językiem integrującym słowiański obszar językowy nie mógł już być cerkiewnosłowiański[38], choć wielu słowianofilów (głównie z Rosji, ale i z Bułgarii, Macedonii i Serbii) postulowało awansowanie go na język ogólnosłowiański[39]. Różnił się on jednak już w zbyt dużym stopniu od żywych języków, był wewnętrznie zróżnicowany, miał zbyt wąskie zastosowanie i dla żadnej społeczności nie był językiem rodzimym. Choć w Rosji dokonywano prób normalizacji tego języka (opracowanie gramatyki przez Melecjusza Smotryckiego, z widocznymi greckimi wpływami w słowotwórstwie i składni) i w XVIII w. propagowano nową wersję wśród prawosławnych Słowian, to zdobyła ona jedynie przejściową popularność u Serbów[38].
Innym rozwiązaniem była próba stworzenia wspólnego języka literackiego Słowian. Propozycję takiego języka, opartego na żywej mowie, jednoczącego nie tylko prawosławnych Słowian, opracował już Juraj Križanić w XVII w. Jednak takie próby kończyły się na stadium eksperymentalnym hobbistów. Jeszcze innym rozwiązaniem było przyjęcie jednego z już rozwiniętych języków literackich, a w praktyce – przyjęcie języka rosyjskiego. Nie było to jednak możliwe ze względów praktycznych i politycznych[38].
Ostatecznie w ramach integracji Słowian dążono do zbliżania się powstających wówczas języków literackich i obejmowania zbliżonych językowo społeczności wspólnym językiem literackim. Efektem tego było powstanie wspólnego języka serbsko-chorwackiego na mocy porozumienia z 1850, zbliżenie się języka czeskiego i słowackiego do siebie, a pośrednio idea czechosłowakizmu czy iliryzmu (jugosławiaństwa)[38]. Od połowy XX w., a zwłaszcza od lat 90. XX w. trwa dezintegracja słowiańskiego świata językowego[39].
- W Siedmiogrodzie również powstawały teksty w języku cerkiewnosłowiańskim, ale tu sytuacja językowa była bardziej złożona[34].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
