Remove ads
Ї, Її (ukr. ji) – litera alfabetu ukraińskiego oznaczająca dwugłoskę [ji], odpowiadająca więc dokładnie teoretycznemu dwuznakowi ЙІ, pochodząca od litery І[potrzebny przypis]. Jest kontynuacją analogicznej litery starocyrylickiej. Litera ta powstała przez umieszczenie nad literą І – zgodnie z grecką praktyką – dierezy dla zaznaczenia, że litera ta w pozycji po samogłosce powinna być wymówiona jako [i], a nie zredukowana do [j]. W języku ukraińskim w takim połączeniu nastąpiło przejście [i] w [ji] i takiego też znaczenia nabrał znak Ї.
Wymowa [ji] w pozycji po samogłosce jest powszechna w językach słowiańskich – por. polskie zbroi [zbrɔji]. Jednakże na piśmie opozycja I - JI (Ї) występuje wyłącznie w językach czeskim, słowackim i ukraińskim, natomiast języki polski, białoruski i rosyjski do oznaczenia obu dźwięków [i] i [ji] używają tego samego znaku I (И).
W starej (XIX-XX w.) pisowni zachodnioukraińskiej litera Ї mogła występować również po spółgłosce, zastępując wówczas teoretyczny dwuznak ЬІ i oznaczając i zmiękczające[1]. W dialektach zachodnioukraińskich występowała wówczas bowiem fonetyczna różnica między i zmiękczającym (pochodzącym głównie z dawnych ě, e) a i niezmiękczającym (pochodzącym z dawnego o), które oznaczano literą І[2]. Ponieważ na wschodzie Ukrainy opozycja ta wówczas już nie występowała, kompromisowa ortografia z 1928 r. wykluczyła takie zastosowanie litery Ї. Na skutek upowszechniania normy ogólnonarodowej, obecnie rozróżnienie to jest w zaniku również na Ukrainie Zachodniej.
Remove ads
| Znak | Ї | ї | ||
|---|---|---|---|---|
| Nazwa w Unikodzie | Cyrillic Capital Letter Yi[3] | Cyrillic Small Letter Yi[4] | ||
| Kodowanie | dziesiętnie | szesnastkowo | dziesiętnie | szesnastkowo |
| Unicode | 1031 | U+0407 | 1111 | U+0457 |
| UTF-8 | 208 135 | d0 87 | 209 151 | d1 97 |
| Odwołania znakowe SGML | Ї | Ї | ї | ї |
| Macintosh Cyrillic | 186 | BA | 187 | BB |
| ISO 8859-5 | 167 | A7 | 247 | F7 |
| Windows-1251 | 175 | AF | 191 | BF |
| Code page 866 | 244 | F4 | 245 | F5 |
| Code page 855 | 141 | 8D | 140 | 8C |
| KOI8-U | 183 | B7 | 167 | A7 |
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads