Iwaniska
miasto w województwie świętokrzyskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Iwaniska – miasto w Polsce położone w województwie świętokrzyskim, w powiecie opatowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Iwaniska[5].
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Rynek w Iwaniskach | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Prawa miejskie |
1403–1870, od 2022 | ||||
| Burmistrz |
Marek Staniek | ||||
| Powierzchnia |
5,98[1] km² | ||||
| Populacja (31.12.2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
15 | ||||
| Kod pocztowy |
27-570[3] | ||||
| Tablice rejestracyjne |
TOP | ||||
Położenie na mapie gminy Iwaniska  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu opatowskiego  | |||||
| 50°43′54″N 21°16′30″E | |||||
| TERC (TERYT) |
2606024[4] | ||||
| SIMC |
0793673 | ||||
| Strona internetowa | |||||
Iwaniska uzyskały lokację miejską w 1403 roku, zdegradowane w 1869 roku[6], w 2022 odzyskały prawa miejskie[7].
Położenie
Iwaniska znajdują się 13 km na południowy zachód od Opatowa. Miasto położone jest nad rzeką Koprzywianką, na południowo-wschodnim krańcu Gór Świętokrzyskich. Na południe i południowy zachód od miejscowości rozciąga się Pasmo Iwaniskie tych gór.
Przez Iwaniska przebiega droga wojewódzka nr 757 z Opatowa do Stopnicy, a swój początek ma tu droga wojewódzka nr 758 do Koprzywnicy.
Około 2 km na południowy wschód od Iwanisk znajduje się miejscowość Ujazd z ruinami zamku Krzyżtopór.
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
Pierwsza osada powstała tu na przełomie XIII i XIV w. W 1403 r. rodzina Zborowskich na gruntach wsi Onispówka założyła miasto. W tym samym roku okoliczna szlachta wystawiła tu kościół. Początkowo był on kościołem filialnym parafii w Ujeździe. Dopiero po zniszczeniu tamtejszego kościoła, kościół iwaniski stał się parafialnym. Początkowo miasto nosiło nazwę Unieszów lub Uneszów. Od połowy XV w. używana już była współczesna nazwa Iwaniska. W czasie reformacji miasto było ośrodkiem kalwinizmu. W 1552 r. odbył się tu kalwiński synod, z udziałem m.in. Jana Łaskiego. Kolejni właściciele wyjednali dla Iwanisk przywileje na odbywanie targów, a także 13 jarmarków rocznie. Miasto było ważnym ośrodkiem rzemieślniczym. Rozwijały się tu między innymi tak rzadkie specjalności jak złotnictwo, ludwisarstwo i mosiężnictwo. W 1578 r. w mieście było 44 rzemieślników, 19 gorzelników oraz 15 komorników.
W 1629 roku właścicielem miasta położonego w powiecie sandomierskim województwa sandomierskiego był Krzysztof Ossoliński[10].
W 1656 r. Iwaniska zostały splądrowane, a następnie doszczętnie spalone przez oddział kozaków Jerzego Rakoczego. Po tej klęsce miastu nie udało się już odzyskać dawnego znaczenia. W latach 1662–1663 Iwaniska miały zaledwie 50 domów i 416 mieszkańców. W 1674 r. liczba mieszkańców była jeszcze mniejsza i wynosiła 311 osób.
Iwaniska od Ossolińskich, przechodząc przez różne ręce stały się własnością rodziny Sołtyków. Według spisu z 1827 r. w mieście było 167 domów i 1088 mieszkańców. W 1869 r., po powstaniu styczniowym, Iwaniska utraciły prawa miejskie.
W 1914 r. doprowadzono do wsi linię wąskotorową z Bogorii. Stanowiła ona część Jędrzejowskiej Kolei Dojazdowej. W 1959 r. została ona zlikwidowana jako nierentowna.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Iwaniska. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie tarnobrzeskim.
Urodzeni w Iwaniskach
- Andrzej Poniedzielski (1954) – poeta, autor tekstów piosenek, humorysta i twórca scenariuszy.
- Sławomir Berdychowski (1968-2016) żołnierz, pułkownik Wojsk Specjalnych
- Mateusz Masternak (1987) – bokser, mistrz Europy federacji EBU, żołnierz zawodowy.
Zabytki
- Neogotycki kościół parafialny pw. św. Katarzyny z początku XX wieku (wzniesiony na miejscu kościoła modrzewiowego ufundowanego przez Władysława Morsztyna w 1718 r., który spłonął w 1898 r.).
- Wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A-13 z 27.11.2007)[11].
- Cmentarz wojenny w Iwaniskach z okresu I i II wojny światowej (nr rej.: A.511 z 14.06.1988)[11].
- Stary cmentarz przykościelny z XV w., a także nowszy cmentarz z początku XIX wieku z kaplicą grobową rodziny Łempickich z 1833 r.
Sport
W Iwaniskach, od 15.08.1996 roku, działa klub piłki nożnej, GKS Iwaniska, występujący w sezonie 2023/24 w klasie A, będącej siódmą, pod względem ważności klasą, męskich ligowych rozgrywek piłkarskich w Polsce.
Wójtowie Iwanisk
- Władysław Majka (1990-2000)
- Stanisław Jarosz (2000-2002)
- Kazimierz Żółtek (2002-2006)
- Marek Staniek (2006-2022)
Burmistrzowie Iwanisk
- Marek Staniek (2022-nadal)
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.