Imbir lekarski

Imbir lekarski (Zingiber officinale Rosc.) – gatunek rośliny uprawnej z rodziny imbirowatych (Zingiberaceae). W stanie dzikim obecnie nie występuje. Pochodzi prawdopodobnie z Melanezji.

Imbir lekarski

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	imbirowce
Rodzina	imbirowate
Rodzaj	imbir
Gatunek	imbir lekarski
Nazwa systematyczna
Zingiber officinale Roscoe Trans. Linn. Soc. London 8:348. 1807
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
brak danych

Kłącze

Morfologia

Łodyga

Pędy płonne osiągają wysokość od 80 do 100 cm. Pędy kwiatowe krótsze, łuskowate i bezlistne. Kłącze grube, mięsiste, o jasnobrązowej barwie. Jest silnie rozgałęzione i pokryte łuskowatymi liśćmi.

Liście

Duże, lancetowate, długimi pochwami obejmujące łodygę. Wyrastają w dwóch rzędach.

Kwiaty

Zebrane w kłosowate kwiatostany. Mają barwę zielonkawożółtą z fioletową. Są to kwiaty grzbieciste o bardzo małym kielichu i kolorowe, trzykrotnie wciętej koronie z żółtymi płatkami i fioletową warżką^[4].

Zastosowanie

• Roślina uprawna. Jadalne kłącze imbiru jest rośliną przyprawową, znaną w Azji już 3000 lat temu. Stamtąd przewieziony przez Fenicjan dotarł nad Morze Śródziemne – początkowo jako środek płatniczy. Przez następne lata Aleksandria była najważniejszym ośrodkiem importu imbiru. W XIII wieku Arabowie przenieśli imbir do Afryki Wschodniej, Portugalczycy na początku XVI wieku – do Afryki Zachodniej, a Hiszpanie – na wyspy Morza Karaibskiego. Obecnie jest powszechnie uprawiany na Jamajce, w Indiach, Malezji, Chinach, Sierra Leone^[4]. Nadaje się do uprawy doniczkowej.
• Sztuka kulinarna: Imbir jest przyprawą znaną w wielu krajach świata. Używa się jej głównie w kuchniach azjatyckich. Ma specyficzny, silny aromat z odświeżającą, nieco słodkawą nutą, zaś w smaku jest palący i lekko gorzki. Ów ostry smak i zapach zawdzięcza dużej ilości olejków eterycznych: gingerolu, zingeronu i cytralu.
  • Młode, sześciomiesięczne kłącza można spożywać jak warzywo, kandyzować lub konserwować w syropie cukrowym. Starsze, dziewięciomiesięczne kłącza suszy się i używa jako przyprawy do pierników, biszkoptów, zup, pieczonego mięsa, a także do deserów i kawy^{[potrzebny przypis]}. Imbiru używa się do produkcji parkina oraz piwa typu ginger ale. Z imbiru można również robić wino. Wraz z chmielem i innymi przyprawami jest używany do produkcji miodów pitnych korzenno-ziołowych^{[potrzebny przypis]}.
  • Imbir wchodzi również w skład ostrej wschodniej przyprawy – curry.
  • Jest uważany za afrodyzjak.

Wartość odżywcza Korzeń imbiru, surowy (100 g)
Wartość energetyczna 335 kJ (80 kcal) Białka 1,82 g szczegółowe informacje RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,0% 4,0% 4,0% 4,0% M 3,3% 3,3% 3,3% 3,3% Węglowodany 17,77 g szczegółowe informacje Błonnik 2,0 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 8,0% 8,0% 9,5% 9,5% M 5,3% 5,3% 6,7% 6,7% Tłuszcze 0,75 g szczegółowe informacje Kwasy tł. nasycone 0,203 g Kwasy tł. nienasycone Jednonienasycone 0,154 g Wielonienasycone 0,154 g Woda 78,89 g szczegółowe informacje AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,9% 2,9% 2,9% 2,9% M 2,1% 2,1% 2,1% 2,1%			Witaminy Witamina C 5,0 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 6,7% 6,7% 6,7% 6,7% M 5,6% 5,6% 5,6% 5,6% Tiamina (B1) 0,025 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,3% 2,3% 2,3% 2,3% M 2,1% 2,1% 2,1% 2,1% Ryboflawina (B2) 0,034 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,1% 3,1% 3,1% 3,1% M 2,6% 2,6% 2,6% 2,6% Niacyna (B3) 0,75 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,4% 5,4% 5,4% 5,4% M 4,7% 4,7% 4,7% 4,7% Kwas pantotenowy 0,203 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,1% 4,1% 4,1% 4,1% M 4,1% 4,1% 4,1% 4,1% Witamina B6 0,16 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 12% 12% 11% 11% M 12% 12% 9,4% 9,4% Foliany 0,011 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,8% 2,8% 2,8% 2,8% M 2,8% 2,8% 2,8% 2,8% Kwas foliowy 0,000 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Kobalamina (B12) 0,00000 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Cholina 0,0288 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina A 0,000 mg RAE RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina D 0,0000 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina E 0,26 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% M 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% Witamina K 0,0001 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% M 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% Makroelementy Fosfor 34 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,9% 4,9% 4,9% 4,9% M 4,9% 4,9% 4,9% 4,9% Wapń 16 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,6% 1,6% 1,3% 1,3% M 1,6% 1,6% 1,6% 1,3% Magnez 43 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 14% 13% 13% 13% M 11% 10% 10% 10% Potas 415 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 8,8% 8,8% 8,8% 8,8% M 8,8% 8,8% 8,8% 8,8% Sód 13 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,9% 0,9% 1,0% 1,1% M 0,9% 0,9% 1,0% 1,1% Mikroelementy Żelazo 0,6 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,3% 3,3% 7,5% 7,5% M 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% Miedź 0,226 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 25% 25% 25% 25% M 25% 25% 25% 25% Cynk 0,34 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,3% 4,3% 4,3% 4,3% M 3,1% 3,1% 3,1% 3,1% Mangan 0,229 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 13% 13% 13% 13% M 10% 10% 10% 10% Selen 0,0007 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% M 1,3% 1,3% 1,3% 1,3%
Dane liczbowe na podstawie: USDA National Nutrient Database for Standard Reference[5] Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[6]

• Roślina lecznicza: Działa korzystnie na procesy trawienne i układ krążenia. Łagodzi bóle żołądkowe i zębów, wzmaga apetyt. Pobudza układ odpornościowy organizmu. Pomaga przy przeziębieniach, kaszlu, nieżytach gardła i oskrzeli. Zapobiega mdłościom. Obniża stężenie cholesterolu we krwi. Dezynfekuje jamę ustną. U szczurów podnosi poziom testosteronu^[7].

Olejek imbirowy

Olejek w swoim składzie zawiera α-zingiberen, α-fernazen, α-pinen, kamfen, linalol, β-pinen, geraniol, cytral, β-felandren, limonen, cyneol, octan geraniolu, α-myrcen, α-longipinen, β-selenen, β-bisabolol, (+)-β-cytronelol i neridol^[8].

Olejek wykazuje działanie immunomodulacyjne. W stężeniu 10 ng/ml w znacznym stopniu hamuje namnażanie limfocytów T (o 27%), obniża ogólną liczbę limfocytów T (o 43%), limfocytów T pomocniczych (o 74%) i powoduje wzrost liczby limfocytów T supresorowych (o 43%)^[9]. Wśród Gram-ujemnych bakterii beztlenowych najbardziej wrażliwe na olejek są szczepy z gatunków Tannerella forsythia ((MIC ≤ 1,2-5,0 mg/ml) oraz Bacteroides uniformis (MIC = 5,0 mg/ml)^[10]. Spośród innych bakterii beztlenowych średnio wrażliwe na składniki olejku są: Bacteroides vulgatus (MIC 7,5-10 mg/ml), Bacteroides ureolyticus, Fusobacterium nucleatum, większość szczepów Porphyromonas asaccharolytica oraz Prevotella intermedia i P. levii.^[10] Spośród Gram-dodatnich bakterii beztlenowych wrażliwe (MIC ≤ 1,2-10 mg/ml) na działanie olejku są Finegoldia magna, Parvimonas micros, Peptostreptococcus anaerobius, Actinomyces odontolyticus, Actinomyces viscosus.^[10] Olejek imbirowy hamuje in vitro rozwój wirusa HSV-2 (IC₅₀ 0,0001%)^[11]. Wykazuje umiarkowane działanie przeciw drożdżakom (głównie przeciw Candida glabrata)^[8].