Gorzkowice

Gorzkowice – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie piotrkowskim, w gminie Gorzkowice.

Gorzkowice

wieś
Zamek w Gorzkowicach i panorama wsi
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	piotrkowski
Gmina	Gorzkowice
Liczba ludności (2022)	3267[1]
Strefa numeracyjna	44
Kod pocztowy	97-350[2]
Tablice rejestracyjne	EPI
SIMC	0539800
Położenie na mapie gminy Gorzkowice Gorzkowice
Położenie na mapie Polski Gorzkowice
Położenie na mapie województwa łódzkiego Gorzkowice
Położenie na mapie powiatu piotrkowskiego Gorzkowice
51°12′53″N 19°35′52″E[3]
Strona internetowa

Panorama wsi

Fragment rynku

Miejscowość jest siedzibą gminy Gorzkowice.

Gorzkowice uzyskały lokację miejską w 1494 roku, zdegradowane przed 1520 rokiem^[4].

Położenie

Gorzkowice położone są w południowej części powiatu piotrkowskiego w odległości 26 km od Piotrkowa Trybunalskiego, 23 km od Radomska i 31 km od Bełchatowa.

Przez miejscowość przebiega niewielka rzeka Prudka dopływ Luciąży.

Części wsi

Integralne części wsi Gorzkowice^[5][6]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0539816	Leonów	część wsi

Pochodzenie nazwy

Nazwa Gorzkowice należy do nazwań patronimicznych, powstała poprzez dodanie sufiksu -ice do staropolskiej nazwy osobowej Gorzek (potomkowie Gorzka)^[7].

Historia

Gorzkowice po raz pierwszy pojawiły się w źródłach pisanych w 1335 roku jako własność prywatna^[8]. Wśród licznych właścicieli znajdowali się Kurozwęccy (koniec XV wieku), Myszkowscy herbu Jastrzębiec, Łascy, Koniecpolscy (początek XVII wieku), Walewscy i Zarębowie^[9].

W latach 1494–1508 miejscowość posiadała prawa miejskie. W miejscowości zachował się miejski rynek.

Do 1895 roku istniał w miejscowości drewniany kościół, który spłonął od iskry parowozu kolejowego^[10]. Natychmiast podjęto działania zmierzające do budowy nowej świątyni. Nowy murowany z cegły kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa wzniesiono w latach 1896–98^[11].

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Gorzkowice. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa piotrkowskiego.

Przez wieś dwukrotnie przeszła trąba powietrzna: 15 sierpnia 2008 (zniszczeniu uległo wówczas wiele domów i gospodarstw) oraz 18 lipca 2009 (zerwane dachy i zniszczone budynki).

Zabytki

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa^[12] na listę zabytków wpisany jest obiekt:

• fortalicja ziemna, XVII w., nr rej.: 687 z 16.09.1967
• kościół par. pw. Najśw. Serca Pana Jezusa, nr A/81 z 27.07.2009

Leon Konrad Gliński

W roku 1870 w Gorzkowicach urodził się Leon Gliński, lekarz anatomopatolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor pierwszego opisu zmian w przebiegu choroby Glińskiego–Simmondsa (niedoczynności przysadki) (zm. 1918). 13 czerwca 2013 roku na zieleńcu Szkoły Podstawowej im. Henryka Sienkiewicza i Gimnazjum im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Gorzkowicach posadzono pamiątkową brzozę Leona Konrada Glińskiego i lipę Mikołaja Kopernika^[13][14][15].

Komunikacja

Przez Gorzkowice przechodzi droga Kamieńsk-Przedbórz. Znajduje się tu także stacja kolejowa Gorzkowice, a kiedyś znajdowała się tu także stacja Gorzkowice Wąskotorowe, obecnie rozebrana wraz z linią.

Sport

• GUKS Gorzkowice – Gminno-Uczniowski Klub Sportowy „Gorzkowice” w Gorzkowicach założony w 2001 roku po fuzji UKS Gorzkowice – KS Tulipan.
• LZS Motor Bujniczki – Ludowy Zespół Sportowy “Motor” Bujniczki założony w 2002 roku.
• GUKS STS Gorzkowice – Gminny Uczniowski Klub Sportowy Sekcja Tenisa Stołowego w Gorzkowicach założona w 1992 roku.

Przypisy

1. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 322 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
3. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 35157
4. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 32–33.
5. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
6. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
7. Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Zakład Narodowy im.Ossolińskich Wydawnictwo Wrocław 1984, s. 100.
8. Leszek Kajzer: Zamki i dwory obronne w Polsce Centralnej. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2004, s. 206. ISBN 83-7181-328-7.
9. Leszek Kajzer: Leksykon zamków w Polsce. Warszawa: Arkady, 2003, s. 194. ISBN 83-213-4158-6.
10. Parafia Gorzkowice – Rys historyczny [online], www.parafia-gorzkowice.pl [dostęp 2020-12-20].
11. CezaryC. Graczykowski CezaryC., Moje Gorzkowice, 2010, s. 87–99, ISBN 978-83-931963-0-2.
12. NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2008-09-18].
13. Gliński LK. Z kazuistyki zmian anatomo-patologicznych w przysadce mózgowej. Przegląd Lekarski, Kraków, 1913, 52: 13-14. Streszczenie w: Deutsche Medizinische Wochenschrift, 1913, 39: 473.
14. Skoczylas Michał M. Historia medycyny a potencjał turystyczny Nadpilicza Środkowego. W: red. Magowska Anita, Pękacka-Falkowska Katarzyna, Owecki Michał. Wybrane problemy historii medycyny. W kręgu epistemologii i praktyki. Poznań: Wydawnictwo Kontekst, 2020, s. 53–75. ISBN 978-83-65275-95-0, treść on-line.
15. https://hbpl.ptpk.org/kronika/ Kronika Sekcji Nauk o Człowieku (Sekcji Biologii Człowieka) Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika.

Linki zewnętrzne

• Gorzkowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 731.
• Gorzkowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 523.

Kontrola autorytatywna (wieś w Polsce):

• VIAF: 298984076
• GND: 1033331007