Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Franciszek Marian Sudoł (ur. 4 października 1892 w Cieplicach, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – pułkownik piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.
 ppłk Franciszek Sudoł | |
 pułkownik piechoty | |
| Data i miejsce urodzenia |
4 października 1892 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1940 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
2 pułk piechoty LP |
| Stanowiska |
dowódca batalionu piechoty |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
       | |
.jpg)
.jpg)
Syn Sebastiana i Antoniny z domu Bieleń. Do szkoły powszechnej uczęszczał w Rudce (gmina Sieniawa). W Jarosławiu ukończył gimnazjum i zdał maturę (w 1914 roku). Już w trakcie nauki zaangażował się w działalność niepodległościową – w swoim gimnazjum (od 1908 r.) kierował Tajną Polską Szkołą Państwową, od roku 1909 należał do Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie”, w latach 1910-1914 działał we Lwowie w tajnej organizacji pracującej z ramienia Polskich Drużyn Strzeleckich. Należał również do tajnego skautingu. W sierpniu 1914 roku wraz z grupą jarosławskich ochotników wstąpił do Legionów Polskich[1]. Służył w szeregach 9, 10, 15 i 8 kompanii 2 pułku piechoty, z którym to pułkiem odbył całą kampanię wojenną. Awansowany został kolejno do stopni: kaprala (30 października 1914 r.), plutonowego (24 grudnia 1914 r.) i sierżanta (16 marca 1915 r.). Do 15 kompanii IV batalionu 2 pułku piechoty został przydzielony już w stopniu plutonowego i w jej szeregach walczył na froncie w Karpatach Wschodnich. Z kolei w 8 kompanii II batalionu tegoż pułku służył od 28 lutego 1915 roku[1].
Podczas walk wykazywał się wielką odwagą – „12 lutego 1915 r., wysłany na patrol z 10 ludźmi w góry pod Pasieczną, napotkał silny oddział rosyjski, który zmusił do poddania się; 9 czerwca 1915 r. na patrolu z 6 ludźmi pod Śniatyniem ostrzelał baon Moskali, a w międzyczasie ściągnięto kompanię rezerwową i Moskale zostali pokonani; 16 czerwca 1915 r. pod Rarańczą na patrolu z 5 ludźmi napotkał ukrytą kompanię nieprzyjaciela. Nie tracąc zimnej krwi ruszył na nich, i zastraszeni Moskale poddali się”[2]. Za męstwo wykazane w tych walkach został w późniejszym okresie odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari nr 6980[2].
Z dniem 7 września 1915 awansował do stopnia chorążego, a z dniem 1 lipca 1916 r. mianowany został podporucznikiem[3]. Od dnia 21 sierpnia 1917 roku uczestniczył w 2 Kursie Wyszkolenia Piechoty Polskiej Siły Zbrojnej, a po jego zakończeniu został przydzielony do 1 pułku piechoty PSZ (późniejszego 7 pp Leg.)[1]. Awansowany do rangi kapitana został ze starszeństwem z dniem 12 października 1918 roku[4]. W listopadzie 1918 roku uczestniczył w rozbrajaniu okupantów. Od stycznia 1919 r. służył w odrodzonym Wojsku Polskim – w 3 pułku piechoty Legionów, 8 pułku piechoty Legionów i 9 pułku piechoty Legionów. Dowodząc grupą taktyczną, złożoną z III batalionu 9 pp Leg. oraz 2 baterii 12 pułku artylerii polowej, walczył z wojskami ukraińskimi pod Brzeżanami (16–21 czerwca 1919 r.)[5]. Rozkazem z 5 września 1919 r. został zatwierdzony jako dowódca I batalionu 9 pp Leg[1]. Przez dwa miesiące pełnił obowiązki dowódcy 9 pułku piechoty Legionów (od 16 lutego do 19 kwietnia 1920 roku). Został ranny na froncie podczas wojny polsko-sowieckiej - w dniu 18 maja 1920 r. w trakcie bitwy pod Lipskiem nad Berezyną. Na mocy dekretu Naczelnego Wodza Wojska Polskiego z dnia 15 lipca 1920 r.[uwaga 1] został zatwierdzony, jako oficer 9 pp Leg., z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu majora w piechocie[6]. Od sierpnia 1920 roku dowodził batalionem zapasowym 9 pp Leg.
Na dzień 1 czerwca 1921 r., pozostając w randze majora, nadal pełnił służbę w 9 pp Legionów[7]. Dekretem Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego z dnia 3 maja 1922 r. (dekret L. 19400/O.V.) został zweryfikowany w tymże stopniu (majora) ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 411. lokatą w korpusie oficerów piechoty[8]. Zarówno wówczas, jak i przez pięć następnych lat, pozostawał oficerem 9 pułku piechoty Leg., w którym zajmował stanowisko dowódcy III batalionu[9][10]. W roku 1923 zajmował 388. lokatę na liście starszeństwa majorów piechoty[11], a w rok później była to już 187. lokata[12]. W tym czasie odznaczony był już czterokrotnie Krzyżem Walecznych[13]. W okresie od 1 maja do 2 sierpnia 1924 r. przebywał na kursie dla dowódców pułków w Grupie[4].
Zarządzeniem Ministra Spraw Wojskowych ogłoszonym w dniu 23 maja 1927 r. mjr Franciszek Sudoł został przeniesiony z 9 pp Leg. do 3 pp Leg. na stanowisko kwatermistrza[14]. Zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego z 23 stycznia 1928 r. został awansowany do stopnia podpułkownika z 15. lokatą w korpusie oficerów piechoty i starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 roku[15]. W dniu 26 kwietnia 1928 r. ogłoszono jego przeniesienie do 14 pułku piechoty stacjonującego we Włocławku, na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[16]. W roku 1928 zajmował 14. lokatę wśród podpułkowników piechoty w swoim starszeństwie[17]. Jako zastępca dowódcy 14 pułku piechoty opiniowany był w dniu 30 czerwca 1928 r. przez gen. dyw. Władysława Junga, który napisał o ppłk. Sudole: „W pułku nie dał się jeszcze poznać, lecz znany mi jest z D.O.K. II jako miękki dowódca detaszowanego baonu 9 pp leg., który bardzo często zapadał na zdrowiu”[18].
W 1929 roku uzyskał zezwolenie na przyjęcie i noszenie łotewskiego „Medalu Pamiątkowego 1918 – 1928”[19]. W roku 1930, jako zastępca dowódcy 14 pp, zajmował 142. lokatę łączną na liście starszeństwa podpułkowników piechoty (była to jednocześnie 12. lokata w swoim starszeństwie)[20]. W październiku 1931 r. ukończył 2-miesięczny V kurs unifikacyjny (na dowódców pułków) w rembertowskim Centrum Wyszkolenia Piechoty[21]. W 1932 r. zajmował już 11. lokatę na liście podpułkowników piechoty ze swego starszeństwa[22]. Z dniem 20 czerwca 1933 roku został wyznaczony przez Ministra Spraw Wojskowych na stanowisko dowódcy 14 pułku piechoty[23]. Z racji zajmowanego stanowiska pełnił jednocześnie funkcję komendanta garnizonu Włocławek. Na dzień 1 lipca 1933 r. zajmował 11. lokatę w swoim starszeństwie (była to zarazem 67. lokata łączna wśród podpułkowników piechoty)[24], a w dniu 5 czerwca 1935 roku była to już 7. lokata w starszeństwie (a równocześnie 44. lokata łączna pośród podpułkowników korpusu piechoty)[25].
Ppłk Franciszek Sudoł był cenionym dowódcą, wyróżnianym nagrodami przełożonych. Dowodzony przez niego 14 pułk piechoty osiągnął wysoki poziom wyszkolenia, co potwierdzane było wynikami szkoleń oraz licznymi nagrodami przełożonych[5]. Udzielał się także społecznie we Włocławku, w takich organizacjach jak: Polski Czerwony Krzyż, Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, Liga Morska i Rzeczna, Przysposobienie Wojskowe oraz w harcerstwie. W październiku 1934 r. na czele delegacji wojskowej wręczał odznakę pamiątkową 14 pułku piechoty Prezydentowi RP – Ignacemu Mościckiemu. Był inicjatorem akcji zbierania pieniędzy dla strajkujących włocławskich robotników[26]. Na stopień pułkownika awansowany został ze starszeństwem z dniem 19 marca 1938 roku i 2. lokatą w korpusie oficerów piechoty[27]. W październiku 1938 roku wziął udział w operacji zaolziańskiej – jako dowódca zbiorczego pułku wystawionego przez 4 Dywizję Piechoty[uwaga 2]. W dniu 15 listopada 1938 roku ówczesny generał do prac przy Generalnym Inspektorze Sił Zbrojnych, generał brygady Władysław Bortnowski, opiniował go: „oficer doświadczony o średniej inteligencji i przeciętnych talentach. Jako dowódca pułku w polu bardzo dobry. Na wyższe stanowisko się nie nadaje”[uwaga 3][28]. Na dzień 23 marca 1939 roku, jako dowódca 14 pułku piechoty[29], zajmował 1. lokatę wśród pułkowników piechoty ze swego starszeństwa[30].
W maju 1939 został dowódcą Kaliskiej Brygady Obrony Narodowej. W chwili wybuchu II wojny światowej wraz z dowództwem brygady oraz batalionem ON „Ostrzeszów” i batalionem ON „Kępno” przeszedł pod komendę dowódcy 10 Dywizji Piechoty, walczącej w składzie Armii „Łódź”. Dywizja ta w toku prowadzonych walk wycofywała się na linię obrony na Warcie, a następnie rozpoczęła odwrót w kierunku Warszawy, podczas którego jej oddziały uległy rozproszeniu.
Po agresji ZSRR na Polskę w nieustalonych okolicznościach trafił do niewoli sowieckiej. Według części źródeł przedostał się z resztkami swoich oddziałów na Lubelszczyznę – z grupą około 30 oficerów pojawił się w Majdanie Sieniawskim. Po przenocowaniu grupa ta podjęła marsz w kierunku Lubaczowa. Tam zapewne została ogarnięta przez Armię Czerwoną. Był więźniem obozu w Starobielsku. Wiosną 1940 został zamordowany w Charkowie przez funkcjonariuszy NKWD i pogrzebany w Piatichatkach[31], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[32].
Postanowieniem nr 112-48-07 Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego z 5 października 2007 został awansowany pośmiertnie do stopnia generała brygady[33][34]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[35][36].
Franciszek Sudoł nie założył rodziny.
chorąży (7.9.1915 r.)
podporucznik (1.7.1916 r.)
kapitan (12.10.1918 r.)
major (1.4.1920 r. – zatwierdzony w tym stopniu[6], w dniu 3.5.1922 r. został zweryfikowany w tym stopniu ze starszeństwem z dniem 1.6.1919 r.)
podpułkownik (1.1.1928 r.)
pułkownik (19.3.1938 r.)
generał brygady (5.10.2007 r. – pośmiertnie)Katyński Dąb Pamięci poświęcony generałowi brygady Franciszkowi Sudołowi zasadzony został we wrześniu 2009 roku (przez uczniów i nauczycieli ze Szkoły Podstawowej Nr 14 we Włocławku), na terenie włocławskiego Parku im. Władysława Łokietka[41].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
.png){kind=small}
