Bitwa pod Biernikami

Bitwa pod Biernikami – walki polskiej grupy mjr. Michała Pakosza z sowieckim 50 pułkiem strzelców w okresie przygotowania do ofensywy jesiennej wojsk polskich w czasie wojny polsko-bolszewickiej.

Bitwa pod Biernikami

Wojna polsko-bolszewicka
Czas	13 września 1920
Miejsce	pod Biernikami
Terytorium	Polska
Przyczyna	ofensywa jesienna
Wynik	zwycięstwo Polaków
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
Michał Pakosz
Siły
1 pp Leg. 50 pułk strzelców
brak współrzędnych

Sytuacja ogólna

Realizując w drugiej połowie sierpnia 1920 operację warszawską, wojska polskie powstrzymały armie Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego^[1]. 1 Armia gen. Franciszka Latinika zatrzymała sowieckie natarcie na przedmościu warszawskim^[2][3], 5 Armia gen. Władysława Sikorskiego podjęła działania ofensywne nad Wkrą^[4], a ostateczny cios sowieckim armiom zadał marszałek Józef Piłsudski wyprowadzając uderzenie znad Wieprza^[5]. Zmieniło to radykalnie losy wojny. Od tego momentu Wojsko Polskie było w permanentnej ofensywie^[6].

Po wielkiej bitwie nad Wisłą północny odcinek frontu polsko-sowieckiego zatrzymał się na zachód od linii Niemen – Szczara. Na froncie panował względny spokój, a obie strony reorganizowały swoje oddziały. Wojska Frontu Zachodniego odtworzyły ciągłą linię frontu już 27 sierpnia. Obsadziły one rubież Dąbrówka – Odelsk – Krynki – Grodno – Grodek Kamieniec Litewski^[7]. Stąd Tuchaczewski zamierzał w przeprowadzić koncentryczne natarcie na Białystok i Brześć, by dalej ruszyć na Lublin. Uderzenie pomocnicze na południu miała wykonać między innymi 1 Armia Konna Siemiona Budionnego^[8].

Reorganizując siły, Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego zlikwidowało dowództwa frontów i rozformowało 1. i 5. Armię. Na froncie przeciwsowieckim rozwinięte zostały 2., 3., 4. i 6. Armie^[9].

W pierwszych dniach września lewemu skrzydłu polskiej 2 Armii gen. Edwarda Śmigłego-Rydza zagroziły nacierające na Augustów wojska litewskie. Dowództwo 2 Armii przed przystąpieniem do decydujących walk z Litwinami postanowiło wypadami osłabić odtwarzające zdolność bojową jednostki Armii Czerwonej^[10].

Walki pod Biernikami

Realizując plany wznowienia operacji zaczepnej, Sowieci koncentrowali swoje dywizje do uderzenia na Białystok. Polacy czynili starania, by plany te znacząco ograniczyć. 7 września dowódca I Brygady Piechoty Legionów zorganizował grupę wypadową w składzie 1 pułk piechoty Legionów i 2 bateria 1 pułku artylerii polowej Legionów. Grupa wypadowa uderzyła z powodzeniem na Kuźnicę^[11].

Osobny artykuł: bitwa pod Kuźnicą.

Po udanym wypadzie na Kuźnicę dowódca 1 pułku piechoty Legionów ppłk Jan Kruszewski zorganizował kolejną grupę. W jej skład weszły I i III bataliony 1 pułku piechoty Legionów i 3 bateria 1 pułku artylerii polowej Legionów. W sumie grupa liczyła 1052 żołnierzy, a wyposażona była w 36 ckm-ów i 4 działa. Dowódca grupy mianowany został mjr Michał Pakosz, a jej zadaniem było uderzyć na Bierniki i Staworowo w celu rozbicia sowieckiego 50 pułku strzelców i innych sił gromadzących się przed frontem 1 Dywizji Piechoty Legionów^[12].

W nocy z 12 na 13 września grupa wypadowa mjr. Pakosza ruszyła z Sidry na Bierniki. O świcie 3 i 4 kompanie uderzyły na miejscowość od północnego wschodu i rozbiły zaskoczony I batalion 50 pułku strzelców. Następnie kolumna przez Pohorany, obeszła od północnego wschodu Staworowo i około 8.00 uderzyła na stacjonujący we wsi II batalion 50 ps. Atak zaskoczył Sowietów, a krótka wymiana strzałów zakończyła się ich bezładną ucieczką^[12]. Po walce grupa mjr. Pakosza, prowadząc kolumnę jeńców, wróciła do Sidory. Po drodze, przy folwarku Aulus, odparła atak oddziału sowieckiej kawalerii^[12].

Bilans walk

Wypad na Bierniki zakończył się sukcesem pododdziałów 1 pułku piechoty Legionów. Straty polskie to czterech rannych i pięciu zaginionych. 50 pułk strzelców stracił kilkudziesięciu rannych i zabitych, 335 jeńców i 10 ckm-ów^[13][14].

Przypisy

1. Piłsudski i Tuchaczewski 1989 ↓, s. 199.
2. Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 57.
3. Odziemkowski 1990 ↓, s. 68.
4. Sikorski 2015 ↓, s. 168.
5. Wyszczelski 1995 ↓, s. 193.
6. Żeligowski 1990 ↓, s. 116.
7. Wyszczelski 2003 ↓, s. 60.
8. Odziemkowski 2004 ↓, s. 279.
9. Wyszczelski 1995 ↓, s. 286.
10. Odziemkowski 2004 ↓, s. 217.
11. Odziemkowski 2004 ↓, s. 217–218.
12. Odziemkowski 2004 ↓, s. 40.
13. Odziemkowski 1998 ↓, s. 24.
14. Pomarański 1931 ↓, s. 84.

Bibliografia

• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
• Janusz Odziemkowski: Bitwa warszawska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1990.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914–1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
• Stefan Pomarański: Zarys historji wojennej 1-go pułku piechoty Legionów. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1931, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Władysław Sikorski: Nad Wisłą i Wkrą. Studium do polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku. Lwów – Warszawa: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Reprint: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp. z oo, 2015. ISBN 978-83-64649-16-5.
• Lech Wyszczelski: Warszawa 1920. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1995. ISBN 83-11-08399-1.
• Lech Wyszczelski: Operacja Niemeńska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-43-6.
• Lucjan Żeligowski: Wojna w roku 1920 – wspomnienia i rozważania. Warszawa: Instytut Badania Najnowszej Historji Polski, 1990.