Biedronka siedmiokropka

Biedronka siedmiokropka, boża krówka (Coccinella septempunctata) – gatunek chrząszcza z rodziny biedronkowatych. Powszechnie występująca w Europie. Jedna z 76 występujących w Polsce biedronkowatych, potocznie nazywana bożą krówką.

Biedronka siedmiokropka

Coccinella septempunctata[1]
Linnaeus, 1758
Imago
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Podgromada	owady uskrzydlone
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Rodzina	biedronkowate
Podrodzina	Coccinellinae
Plemię	Coccinellini
Rodzaj	Coccinella
Gatunek	biedronka siedmiokropka

Budowa

Ciało długości od 6 (według innych źródeł od 6,5^[2]) do 8 mm^[3]. Głowa czarna z jasnymi plamkami przy oczach. Na czarnym przedpleczu jasne plamki w kątach przednio-bocznych^[3], po stronie spodniej małe, trójkątne i sięgające ⅓ długości części grzbietowej plamki^[2]. Błyszczące, czerwone pokrywy mają łącznie 7 czarnych kropek: trzy na każdej z nich i jedną wspólną, zlokalizowaną pod tarczką. Ponadto po bokach tarczki występują na pokrywach dwie białe plamki. Wyjątkowo czarne kropki mogą być połączone wąskimi przepaskami lub zanikać^[3]. Najdalej z tyłu położona plamka leży przy brzegu bocznym pokrywy^[2].

Dymorfizm płciowy słabo zaznaczony. Samice są przeciętnie większe i cięższe od samców. Samce mają tylny brzeg siódmego sternitu odwłoka wyraźnie wykrojony, co umożliwia im wygięcie odwłoka w przód w czasie kopulacji. U samic tylny brzeg tego sternitu jest prosty^[4].

Biologia i ekologia

Biedronka w otoczeniu mszyc

Larwa żerująca na mszycach

Pożywienie

Biedronka ta odżywia się mszycami, czerwcami, miodówkami i przędziorkami, a także drobnymi larwami motyli i muchówek^[5]. Drapieżne są larwy i imago^[6]. Dorosła biedronka zjada kilkadziesiąt mszyc dziennie^{[potrzebny przypis]}, a larwa zjada do ponad 600 mszyc w ciągu swojego rozwoju^[6]. Wśród larw biedronek stwierdzono zjawisko wzajemnego pożerania się^[7] (kanibalizm), dotyczy to zarówno jaj, jak i larw.^[8]

Larwy i jaja

Składa żółte, owalne jajeczka w liczbie ok. 40 sztuk na różnych częściach roślin zaatakowanych przez mszyce.

Środowisko

Chrząszcz ten przebywa wszędzie tam, gdzie w dużych ilościach występują mszyce. Biedronka najczęściej zamieszkuje pola, łąki, miejskie parki, sady oraz ogrody. Zimują dorosłe osobniki – w kryjówkach na korze drzew i w ściółce, wśród opadniętych liści^[3].

Chemia obronna

W jajach oraz hemolimfie larw i dorosłych znajdują się trujące alakaloidy, jak kokcinellina, które skutecznie odstraszają broniące kolonii mszyc mrówki. Dorosłe siedmiokropki mogą przez pory stawów udowo-goleniowych wydzielić krople hemolimfy w ilości stanowiącej nawet 20% masy ciała^[9]

Rozprzestrzenienie

Zasiedla Palearktykę i Indie^[3]. W latach 1956–71 biedronkę tę kilkakrotnie introdukowano do Ameryki Północnej w celu biologicznego zwalczania mszyc. Od 1973 obserwuje się rozprzestrzenianie gatunku w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie^[2].

Biedronka w kulturze

Biedronka była motywem w niektórych wierszach ks. Jana Twardowskiego. Nad biedronką zamyśla się nawet papież z policzkiem na ręku („Mrówko ważko biedronko”), natomiast sam ks. Jan w „Modlitwie do św. Jana od Krzyża” prosi, aby nazywać jego samego „Janem od Biedronki”.