Kopulacja

Kopulacja^[1][2] (łac. copulatio), akt płciowy^[1][2], spółkowanie^[1][2] – stosunek płciowy, który u zwierząt polega na bezpośrednim kontakcie dwóch osobników (różnych płci lub obojnaczych) w celu zaplemnienia i zapłodnienia. W akcie tym wykorzystywane są najczęściej różnie wykształcone narządy kopulacyjne. Kopulację u większości zwierząt poprzedza określony rytuał godowy i wydzielanie specyficznych sygnałów zapachowych (np. feromony), dźwiękowych (np. ptasi śpiew) i wzrokowych (np. szata godowa)^[1].

Kopulacja tężnicy wytwornej

U kręgowców właściwa kopulacja rozpoczyna się w momencie włożenia prącia (męski narząd kopulacyjny) do pochwy (żeński narząd kopulacyjny). Następnie, wskutek tzw. ruchów frykcyjnych, dochodzi do mechanicznej stymulacji receptorów na prąciu, co prowadzi do ejakulacji^[1][2]. Czas trwania kopulacji jest zależny od gatunku i wynosi przykładowo: kilka sekund u przeżuwaczy, kilkanaście sekund u koni, czy 20–40 minut u psów. Najdłuższą kopulację, trwającą nawet 2 dni, zaobserwowano u niektórych gatunków ślimaków^[1].

U organizmów jednokomórkowych kopulacja polega na zlaniu się cytoplazmy gamet, po którym następuje kariogamia^[1][2].

Kopulacja nie musi prowadzić do zapłodnienia, a jej celem może być osiągnięcie orgazmu. W przypadku zwierząt właściwsze jest używanie określenia spółkowanie. Przykładem zwierząt często spółkujących w celu podtrzymania więzi społecznych i dla przyjemności są szympansy karłowate^[3].

U niektórych zwierząt do kopulacji dochodzi tylko sezonowo, w okresie rui, kiedy organizmy samców i samic wytwarzają odpowiednie hormony potrzebne do osiągnięcia gotowości do kopulacji^{[potrzebny przypis]}.

Kopulacja ma czasem gwałtowny przebieg, np. u niektórych pajęczaków z rzędu solfugi szybkie działanie samca jest wymuszone chęcią ucieczki przed agresywną samicą. Natomiast rzadko zdarza się, wbrew utartym poglądom, że żyjące na wolności samice modliszek zjadają po kopulacji samce – dzieje się tak najczęściej w przypadku owadów zamkniętych w hodowli, ponieważ samiec nie ma po prostu dokąd uciec przed większą i silniejszą samicą^{[potrzebny przypis]}.

Galeria

• 
  Kopulacja makaków królewskich (Macaca mullata)
• 
  Kopulacja szympansów karłowatych (Pan paniscus)
• 
  Kopulacja wilków szarych (Canis lupus)
• 
  Kopulacja lwów afrykańskich (Panthera leo)
• 
  Kopulacja ślimaków z gatunku Cornu aspersum
• 
  Kopulacja żólwia pustynego (Centrochelys sulcata)
• 
  Kopulacja modraszka korydona (Polyommatus coridon)
• 
  Kopulacja much z rodziny Anthomyiidae
• 
  Kopulacja nastrosza topolowca (Laothoe populi)
• 
  Kopulacja biedronek siedmiokropek (Coccinella septempunctata)
• 
  Kopulacja pienika olchowieca (Aphrophora alni)
• 
  Kopulacja psów domowych (Canis familiaris)
• 
  Kopulacja kóz domowych (Capra hircus)
• 
  Kopulacja dżdżownic
• 
  Kopulacja wiewiórek
• 
  Kopulacja kleszczy
• 
  Kopulacja pawia indyjskiego (Pavo cristatus)
• 
  Kopulacja (krycie) bydła domowego (Bos taurus)
• 
  Kopulacja pingwina magellańskiego (Spheniscus magellanicus)
• 
  Wizualizacja kopulacji tyranozaurów (Tyrannosaurus rex)

Zobacz też

Zobacz multimedia związane z tematem: Kopulacja

• ampleksus
• krycie

Przypisy

1. Encyklopedia Biologia. Agnieszka Nawrot (red.). Kraków: Wydawnictwo GREG, s. 259. ISBN 978-83-7327-756-4.
2. Słownik tematyczny. Biologia, cz. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 69, ISBN 978-83-01-16530-7.
3. By Henry Nicholls: BBC – Earth – Do bonobos really spend all their time having sex?. BBC, 2016-03-17. [dostęp 2019-03-03]. (ang.).

Kontrola autorytatywna (proces biologiczny):

• GND: 4139614-5
• BnF: 12049400j
• BNCF: 3103

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: topic/mating
• Catalana: 0171974
• DSDE: parring