Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Antoni Władysław Żurowski, ps. „Papież”, „Andrzej”, „Bober”, „Blacharski” (ur. 13 czerwca 1903[1] w Iłży, zm. 29 lipca 1988 w Pruszkowie) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, podczas powstania warszawskiego komendant Obwodu VI – Praga.
 | |
 podpułkownik piechoty | |
| Data i miejsce urodzenia |
13 czerwca 1903 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
dowódca batalionu |
| Stanowiska |
dowódca Obwodu Praga AK |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
    | |
Urodził się w rodzinie Jana i Józefy Żurowskich[2]. Od czerwca 1917 do marca 1918 był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej w Smoleńsku. W maju 1918 został żołnierzem 11 pułku strzelców polskich 3 DSP I Korpusu Polskiego gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego. Po rozbrojeniu korpusu przez Niemców w maju 1918 wyjechał do Warszawy.
W listopadzie 1918 uczestniczył w rozbrajaniu Niemców w Warszawie i Austriaków w Radomiu. Walczył w wojnie polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej, ranny w obronie Warszawy w sierpniu 1920. Po zakończeniu wojny był wieloletnim oficerem 32 pułku piechoty w stopniu porucznika ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923[3]. Od 1938 w Korpusie Ochrony Pogranicza. Do mobilizacji dowódca 1 kompanii granicznej „Borowe”[4].
We wrześniu 1939 dowodził odtworzonym batalionem KOP „Bereźne”[5], gdzie po agresji ZSRR na Polskę stawiał opór sowieckiemu najeźdźcy. Żołnierze mjr. Żurowskiego nie dali się zaskoczyć i stawili silny opór Armii Czerwonej, odpierając skutecznie jej ataki. Następnie walczył w składzie Zgrupowania KOP gen. Wilhelma Orlik-Rückemanna. Brał udział w wielu potyczkach i bitwach, m.in. pod Bereźnem, Stepaniem, Rafałówką i Maniewiczami, pod Ratnem, pod Wytycznem i w bitwie pod Kockiem w składzie SGO „Polesie”.
Nie złożył broni i od listopada 1939 działał w konspiracji (SZP–ZWZ–AK). Został zastępcą dowódcy Obwodu VI Praga ZWZ. W 1942 zajął się organizowaniem odbioru zrzutów powietrznych z Zachodu. Od 2 lutego 1944 r. komendant Obwodu VI – Praga.
W czasie powstania warszawskiego był dowódcą walk na Pradze. Po krótkich, lecz krwawych i niezwykle intensywnych walkach zarządził 6 sierpnia w porozumieniu z KG AK ponowne przejście swoich oddziałów do działań konspiracyjnych[6].
We wrześniu 1944, po zajęciu Pragi przez Armię Czerwoną i 1 Armię Wojska Polskiego spotkał się z zastępcą gen. Berlinga, gen. Bolesławem Kieniewiczem. W rezultacie rozmów wydał odezwę do swoich żołnierzy, w której wzywał do ujawnienia się i wstępowania w szeregi regularnego wojska. Odezwę rozplakatowano na Pradze i opublikowano w organie PKWN „Rzeczpospolita”. Gen. Berling zaproponował płk. Żurowskiemu stanowisko zastępcy dowódcy 4 Dywizji Piechoty WP. Berling podjął również inicjatywę sformowania z podległych Żurowskiemu żołnierzy samodzielnego 36. pułku. Po odejściu Berlinga z funkcji dowódcy 1 Armii WP i akcji aresztowań podjętej wobec jego byłych żołnierzy Żurowski zerwał rozmowy i ponownie zszedł do podziemia (ukrywał się w Józefowie)[7].
Aresztowany przez NKWD 27 listopada 1944. Po odmowie współpracy przekazany do katowni w Otwocku. Przesłuchiwany przez Józefa Światło z grupą specjalną UB, następnie przetransportowany do katowni w Lublinie. W roku 1945 dwukrotnie skazany na karę śmierci, dzięki interwencji wiceministra obrony narodowej Mariana Spychalskiego zamienioną ostatecznie na dziesięć lat więzienia. 26 lipca 1945 został odbity w czasie transportu wraz z dużą grupą przewożonych oficerów i żołnierzy AK. Akcję przeprowadził oddział „Świta” – grupa „Orlika” (Marian Bernaciak) ze Zrzeszenia WiN. Po ciężkiej chorobie płk Żurowski powrócił do Warszawy. 10 października 1945 ujawnił się wobec nowych władz[7]. Przez następnych trzynaście lat do października 1958 ukrywał się pod fałszywymi nazwiskami). W 1958 Sąd Najwyższy PRL oczyścił go z zarzutów i wyrok uchylił.
Inna wersja:
Ujawnił się we wrześniu 1944. Aresztowany 17 listopada 1944 przez UB. W trakcie transportu uwięzionych członków AK do ZSRR, 27 lipca 1945 uwolniony przez oddział AK. Po uwolnieniu ukrywał się. 12 marca 1947 ujawnił się[4].
Zmarł w Pruszkowie, pochowany na cmentarzu parafialnym w Brwinowie[8].
Głaz-pomnik upamiętniający płk. Antoniego Władysława Żurowskiego umiejscowiony na środku skweru Jego imienia, pomiędzy ul. 11 Listopada, Inżynierską i Ratuszową w Warszawie. Pomnik powstał z inicjatywy Światowego Związku Żołnierzy AK, a zaprojektował go Zdzisław Bogajewicz[13].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
