11 Dywizja Kawalerii Pancernej

11 Lubuska Dywizja Kawalerii Pancernej im. Króla Jana III Sobieskiego (11 DKPanc) – związek taktyczny Wojska Polskiego, którego dowództwo stacjonuje w Żaganiu.

11 Dywizja Kawalerii Pancernej

Oznaka rozpoznawcza 11 DKPanc na mundur wyjściowy (od 1 VII 2020)
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945
Nazwa wyróżniająca	Lubuska
Patron	Król Jan III Sobieski
Tradycje
Święto	12 września
Rodowód	11 Dywizja Piechoty
Dowódcy
Pierwszy	gen. bryg. Adam Rębacz
Obecny	gen. dyw. Piotr Fajkowski
Działania zbrojne
Stabilizacja Iraku Wojna w Afganistanie
Organizacja
Numer	JW 1588
Dyslokacja	Żagań
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska Lądowe
Rodzaj wojsk	Wojska pancerne
Podległość	Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych[1]
Strona internetowa

Jan III Sobieski – patron 11 DKPanc

Budynek sztabu dywizji

Strzelanie poligonowe

Ćwiczenia dywizji

Żołnierze na poligonie

Historia dywizji

11 Lubuska Dywizja Kawalerii Pancernej wywodzi się w prostej linii od sformowanej w marcu i kwietniu 1945, w rejonie Łodzi 11 Dywizji Piechoty.

W marcu 1949 na bazie 11 Dywizji Piechoty, 6 Pułku Czołgów i 25 Pułku Artylerii Pancernej sformowana została 11 Zmotoryzowana Dywizja Piechoty. Dywizja weszła w skład 2 Korpusu Pancernego.

W 1950 dywizja przeformowana została w 11 Dywizję Zmechanizowaną.

4 września 1956 ukazał się rozkaz Ministra Obrony Narodowej o rozformowaniu 2 KPanc. i podporządkowaniu 11 DZ dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego. Latem 1957 przeprowadzona została reorganizacja dywizji, a w kwietniu 1963 przeformowano ją w 11 Dywizję Pancerną.

Osobne artykuły: 11 Dywizja Piechoty (LWP) i 11 Drezdeńska Dywizja Pancerna.

W 1990 dywizja przeformowana została w 11 Dywizję Zmechanizowaną. We wrześniu 1991 dywizja utraciła nazwę wyróżniającą „Drezdeńska”.

13 lipca 1992 dywizja otrzymała nową nazwę wyróżniającą „Kawalerii Pancernej” oraz przyjęła dziedzictwo tradycji następujących wielkich jednostek pancernych:

10 Brygada Kawalerii 1937–1939,

10 Brygada Kawalerii Pancernej 1939–1942,

1 Dywizja Pancerna 1942-1947.

W tym czasie jej pełna nazwa brzmiała – 11 Dywizja Zmechanizowana Kawalerii Pancernej im. Jana III Sobieskiego.

11 września 1992 z nazwy dywizji wykreślono wyraz „Zmechanizowana” oraz dodano wyraz „Króla”. Od tego dnia pełna nazwa dywizji brzmiała – 11 Dywizja Kawalerii Pancernej im. Króla Jana III Sobieskiego.

1 grudnia 1992 16 Batalion Saperów w Żarach przemianowany został na 11 Batalion Saperów. 5 października 2001 dywizja została podporządkowana dowódcy 2 Korpusu Zmechanizowanego, a 25 marca 2004 dowódcy Wojsk Lądowych.

1 września 2003 dywizja otrzymała kolejną nazwę wyróżniającą „Lubuska”. Po rozformowaniu 4 DZ i 5 DZ pozostała jedynym związkiem taktycznym Wojsk Lądowych stacjonującym na terenie woj. lubuskiego (w Skwierzynie stacjonuje 61 Skwierzyńska Brygada Rakietowa Obrony Powietrznej).

W 2006 ze struktury dywizji wyłączono 4 Zielonogórski Pułk Przeciwlotniczy w m. Czerwieńsk. W jego miejsce dowódcy 11 DKPanc. podporządkowano 69 Pułk Przeciwlotniczy z Leszna.

Z dniem 30 czerwca 2007 rozformowano stacjonującą w garnizonie Wędrzyn 15 Wielkopolską Brygadę Kawalerii Pancernej im. gen. broni Władysława Andersa.

W grudniu 2010 r. Rada Powiatu Zgorzeleckiego nadała jednostce Odznakę honorową „Zasłużony dla Powiatu Zgorzeleckiego”^[2][3].

W 2017 r. dwa bataliony czołgów Leopard z 11DKP przeniesiono z garnizonu Żagań do garnizonu Wesoła, natomiast stan osobowy został bez zmian. W zamian 11DKP otrzymała czołgi T72. Decyzja została skrytykowana m.in. przez byłego dowódcę 11DKP, gen. Waldemara Skrzypczaka jako rozbijanie jednostki i niszczenie jej potencjału odstraszania^[4].

Święto dywizji obchodzone jest 12 września.

• Insygnia
• 
  Odznaka pamiątkowa
• 
  Oznaka rozpoznawcza
  (do czerwca 2020)
• 
  Oznaka rozpoznawcza
  (od lipca 2020)
• 
  Proporczyk na beret

Struktura organizacyjna dywizji (stan na dzień 1 grudnia 2007)

• Dowództwo 11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej im. Króla Jana III Sobieskiego w Żaganiu
• 10 Brygada Kawalerii Pancernej im. gen. broni Stanisława Maczka w Świętoszowie
  • 1 batalion czołgów
  • 24 batalion ułanów im. hetmana wielkiego koronnego Stanisława Żółkiewskiego (2 batalion czołgów)
  • 10 batalion dragonów (batalion zmechanizowany)
  • 16 dywizjon artylerii samobieżnej
• 34 Brygada Kawalerii Pancernej im. htm. wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego w Żaganiu
  • 1 brabancki batalion czołgów
  • 2 flandryjski batalion czołgów
  • batalion zmechanizowany
  • drezdeński dywizjon artylerii samobieżnej
• 17 Wielkopolska Brygada Zmechanizowana im. gen. broni Józefa Dowbor-Muśnickiego w Międzyrzeczu
  • 1 batalion piechoty zmotoryzowanej Ziemi Rzeszowskiej im. płk dypl. Beniamina Piotra Kotarby w Międzyrzeczu
  • 7 batalion Strzelców Konnych Wielkopolskich w Wędrzynie (2 batalion piechoty zmotoryzowanej)
  • 15 batalion Ułanów Poznańskich im. gen. broni Władysława Andersa w Wędrzynie (batalion czołgów, w 2007 przeformowany w 3 batalion zmechanizowany)
  • 7 dywizjon Artylerii Konnej Wielkopolskiej w Wędrzynie (dywizjon artylerii samobieżnej)
• 4 Zielonogórski Pułk Przeciwlotniczy w Czerwieńsku (w strukturach dywizji do 2005 i ponownie od 2007)
• 5 Lubuski Pułk Artylerii w Sulechowie
• 69 Leszczyński Pułk Przeciwlotniczy im. gen. dyw. Stefana Roweckiego „Grota” w Lesznie (od 2006)
• 10 Batalion Rozpoznawczy Strzelców Konnych im. gen. bryg. Michała Gutowskiego w Żaganiu (rozformowany do 31 grudnia 2010)
• 5 Kresowy Batalion Saperów w Krośnie Odrzańskim
• 11 Batalion Dowodzenia im. gen. broni Zygmunta Sadowskiego w Żaganiu
• 4 Krośnieński Batalion Zaopatrzenia w Krośnie Odrzańskim
• 11 Batalion Remontowy w Żaganiu
• 11 Batalion Medyczny im. gen. bryg. prof. Mariana Garlickiego w Żaganiu (rozformowany do 31 grudnia 2007)
• 11 Kompania Chemiczna w Żaganiu (w 2010 przeniesiona do 5 bchem)

Struktura organizacyjna dywizji (stan na dzień 1 stycznia 2011)

• Dowództwo 11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej im. Króla Jana III Sobieskiego (JW 1588) w Żaganiu
• 10 Brygada Kawalerii Pancernej im. gen. broni Stanisława Maczka (JW 2399) w Świętoszowie
• 34 Brygada Kawalerii Pancernej im. htm. wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego (JW 2423) w Żaganiu
• 17 Wielkopolska Brygada Zmechanizowana im. gen. broni Józefa Dowbor-Muśnickiego (JW 5700) w Międzyrzeczu i Wędrzynie
• 4 Zielonogórski Pułk Przeciwlotniczy (JW 1517) w Czerwieńsku
• 5 Lubuski Pułk Artylerii (JW 4408) w Sulechowie
• 69 Leszczyński Pułk Przeciwlotniczy im. gen. dyw. Stefana Roweckiego „Grota” (JW 3477) w Lesznie
• 5 Kresowy Batalion Saperów w Krośnie Odrzańskim (JW 3137)
• 11 Batalion Dowodzenia im. gen. broni Zygmunta Sadowskiego (JW 4071) w Żaganiu
• 4 Krośnieński Batalion Zaopatrzenia (JW 1375) w Krośnie Odrzańskim
• 11 Batalion Remontowy (JW 2649) w Żaganiu

Z dniem 1 stycznia 2011 dotychczasowy Klub Garnizonowy w Żaganiu został wyłączony z podporządkowania dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego i włączony do etatu Dowództwa 11 DKPanc, jako Klub Dywizyjny w Żaganiu.

28 kwietnia 2011 w Krośnie Odrzańskim dowódca 11 DKPanc, gen. dyw. Mirosław Różański przekazał, a pełniący obowiązki dowódcy 17 BZ, płk Tomasz Domański przyjął w podporządkowanie 5 bsap.

28 czerwca 2011 w Żaganiu dowódca 11 DKPanc, gen. dyw. Mirosław Różański przekazał, a komendant 4 Regionalnej Bazy Logistycznej we Wrocławiu, płk Marian Sękowski przyjął w podporządkowanie pododdziały logistyczne dywizji: 4 bzaop i 11 brem.

Struktura organizacyjna dywizji (stan na dzień 1 lipca 2011)

• Dowództwo 11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej im. Króla Jana III Sobieskiego (JW 1588) w Żaganiu
• 10 Brygada Kawalerii Pancernej im. gen. broni Stanisława Maczka (JW 2399) w Świętoszowie
• 34 Brygada Kawalerii Pancernej im. htm. wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego (JW 2423) w Żaganiu
• 17 Wielkopolska Brygada Zmechanizowana im. gen. broni Józefa Dowbor-Muśnickiego (JW 5700) w Międzyrzeczu, Wędrzynie i Krośnie Odrzańskim
• 4 Zielonogórski Pułk Przeciwlotniczy (JW 1517) w Czerwieńsku
• 5 Lubuski Pułk Artylerii (JW 4408) w Sulechowie
• 69 Leszczyński Pułk Przeciwlotniczy im. gen. dyw. Stefana Roweckiego „Grota” (JW 3477) w Lesznie
• 11 Batalion Dowodzenia im. gen. broni Zygmunta Sadowskiego (JW 4071) w Żaganiu

5 grudnia 2011 w Toruniu, w czasie centralnych uroczystości Święta Wojsk Rakietowych i Artylerii, dowódca 11 DKPanc, gen. bryg. Janusz Adamczak przekazał, a dowódca Wojsk Lądowych, gen. broni Zbigniew Głowienka przyjął w bezpośrednie podporządkowanie 5 Lubuski Pułk Artylerii. Zmiana podporządkowania 5 pa weszła w życie z dniem 1 stycznia 2012^[5].

15 grudnia 2011 w Czerwieńsku dowódca 11 DKPanc, gen. bryg. Janusz Adamczak przekazał, a zastępca szefa szkolenia Wojsk Lądowych, gen. bryg. Grzegorz Duda przyjął w podporządkowanie dowódcy Wojsk Lądowych 4 Zielonogórski Pułk Przeciwlotniczy. Tego samego dnia w Lesznie odbyła się ceremonia pożegnania sztandaru 69 Leszczyńskiego Pułku Przeciwlotniczego, który został rozformowany do 31 grudnia 2011^[6].

Struktura organizacyjna dywizji (stan na dzień 1 stycznia 2012)

• Dowództwo 11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej im. Króla Jana III Sobieskiego (JW 1588) w Żaganiu
• 10 Brygada Kawalerii Pancernej im. gen. broni Stanisława Maczka (JW 2399) w Świętoszowie
• 34 Brygada Kawalerii Pancernej im. htm. wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego (JW 2423) w Żaganiu
• 17 Wielkopolska Brygada Zmechanizowana im. gen. broni Józefa Dowbor-Muśnickiego (JW 5700) w Międzyrzeczu, Wędrzynie i Krośnie Odrzańskim
• 11 Batalion Dowodzenia im. gen. broni Zygmunta Sadowskiego (JW 4071) w Żaganiu

17 października 2013 roku w Komendzie Ośrodka Szkolenia Poligonowego Wojsk Lądowych Orzysz w Bemowie Piskim, w trakcie odprawy rozliczeniowo-zadaniowej z kierowniczą kadrą Wojsk Lądowych generał broni Zbigniew Głowienka przekazał w podporządkowanie dowódcy 11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej: 4 Zielonogórski Pułk Przeciwlotniczy pod dowództwem pułkownika Mirosława Szweda i 23 Śląski Pułk Artylerii pod dowództwem pułkownika dyplomowanego Andrzeja Lorenca^[7].

Struktura organizacyjna dywizji (stan na dzień 18 października 2013)

• Dowództwo 11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej im. Króla Jana III Sobieskiego (JW 1588) w Żaganiu
• 10 Brygada Kawalerii Pancernej im. gen. broni Stanisława Maczka (JW 2399) w Świętoszowie
• 34 Brygada Kawalerii Pancernej im. htm. wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego (JW 2423) w Żaganiu
• 17 Wielkopolska Brygada Zmechanizowana im. gen. broni Józefa Dowbor-Muśnickiego (JW 5700) w Międzyrzeczu, Wędrzynie i Krośnie Odrzańskim
• 23 Śląski Pułk Artylerii im. gen. broni Tadeusza Jordana-Rozwadowskiego (JW 1145) w Bolesławcu
• 4 Zielonogórski Pułk Przeciwlotniczy im. gen. dyw. Stefana Roweckiego „Grota” (JW 1517) w Czerwieńsku i Lesznie
• 11 Batalion Dowodzenia im. gen. broni Zygmunta Sadowskiego (JW 4071) w Żaganiu

Struktura organizacyjna dywizji (stan na dzień 11 listopada 2022)

• Dowództwo 11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej im. Króla Jana III Sobieskiego (JW 1588) w Żaganiu
• 10 Brygada Kawalerii Pancernej im. gen. broni Stanisława Maczka (JW 2399) w Świętoszowie
• 34 Brygada Kawalerii Pancernej im. htm. wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego (JW 2423) w Żaganiu
• 17 Wielkopolska Brygada Zmechanizowana im. gen. broni Józefa Dowbor-Muśnickiego (JW 5700) w Międzyrzeczu, Wędrzynie i Krośnie Odrzańskim
• 23 Śląski Pułk Artylerii im. gen. broni Tadeusza Jordana-Rozwadowskiego (JW 1145) w Bolesławcu
• 4 Zielonogórski Pułk Przeciwlotniczy im. gen. dyw. Stefana Roweckiego „Grota” (JW 1517) w Czerwieńsku i Lesznie
• 11 Batalion Dowodzenia im. gen. broni Zygmunta Sadowskiego (JW 4071) w Żaganiu
• 11 Batalion Remontowy (JW 2649) w Żaganiu

Wykaz jednostek 11 Dywizji w latach 1944–2007

Oznaka rozpoznawcza 11 DKPanc do 30 VI 2020.

• Dowództwo 11 Dywizji w Lubsku (1945), Żarach (1945–1950) i Żaganiu (od 1950)
• 11 Brygada Zmechanizowana im. Hetmana Stanisława Żółkiewskiego w Żarach (1995–2001)
• 15 Wielkopolska Brygada Kawalerii Pancernej w Wędrzynie – do 30 czerwca 2007
• 3 Drezdeński Pułk Czołgów Średnich w Żaganiu
• 8 Drezdeński Pułk Czołgów Średnich w Żaganiu
• 29 Pułk Czołgów Średnich im. płk Aleksandra Kowalskiego w Żaganiu
• 42 Pułk Piechoty w Żarach (1945–1952)
• 42 Pułk Zmechanizowany w Żarach (1952–1995)
• 10 Dywizjon Artylerii Rakietowej w Żarach (1952–1963)
• 10 Dywizjon Artylerii w Żarach (1963–1992)
• 43 Dywizjon Artylerii Rakietowej w Żarach (1969–1990)
• 89 Pułk Zmechanizowany w Żaganiu (1992–1995)
• 99 Pułk Zmechanizowany w Żaganiu (1990–1992)
• 17 Pułk Moździerzy w Żaganiu (1949–1955)
• 20 Pułk Artylerii Przeciwpancernej w Żarach (1993–2001)
• 33 Pułk Artylerii w Żarach (1969–1995)
• 11 Pułk Artylerii im. gen. dyw. Stanisława Kopańskiego w Żarach (1995–2001)
• 19 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej w Zgorzelcu (1957–1967 → 111 paplot)
• 111 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej w Zgorzelcu (1967–1981)
• 66 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej w Bolesławcu (1981–1992 → 11 paplot)
• 11 Bolesławiecki Pułk Artylerii Przeciwlotniczej w Bolesławcu (1992–1994)
• Pluton Dowództwa Artylerii Dywizji w Żaganiu (1955–1957)
• 17 Bateria Dowodzenia Szefa Artylerii Dywizji w Żaganiu/Żarach (1962–1995)
• 8 Samodzielna Kompania Obrony Przeciwchemicznej (X-XI 1944)
• 14 Samodzielna Kompania Obrony Przeciwchemicznej (III-XI 1945)
• 17 Kompania Obrony Przeciwchemicznej w Żaganiu (1955–1959) i Zgorzelcu (1959–1968)
• 17 Kompania Chemiczna w Zgorzelcu (1968–1981) i Żaganiu (1981–1995)
• 11 Kompania Chemiczna w Żaganiu (2001–2010)
• Polowa Kasa Banku Państwowego Nr 1888 (IX-XI 1944)
• Polowa Kasa Banku Państwowego Nr 2125 (III-XI 1945)
• Kasa Polowa Narodowego Banku Polskiego Nr 35 (sformowana w 1963 r.)

Odznaka pamiątkowa

Odznaka pamiątkowa

Odznaka o kształcie koła zębatego, z którego do góry wznosi się skrzydło husarskie, a w dole podstawa stylizowanej liczby 11. Na białym pierścieniu koła napis WIEDEŃ 1683 – JAN III SOBIESKI. Na koło zębate i liczbę 11 nałożono odznakę l Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka w postaci czarnego skrzydła husarskiego oraz złotego hełmu umieszczonego w okrągłej tarczy z tłem lakierowanym na pomarańczowo. Pierścień zębaty odznaki, obrysy skrzydła husarskiego i napisy w kolorze klasy odznaki.

Odznaka o wymiarach 49x29 mm, zaprojektowana przez Zygmunta Sadowskiego, wykonana została w pracowni grawerskiej Ryszarda Welgryna w Częstochowie. Pierwsze odznaki wręczono 11 stycznia 1990.

Żołnierze dywizji

Dowódcy dywizji^[8] :

• płk Józef Sielecki (1948–1950)
• płk Wiktor Jerszow (1950–1953)
• gen. bryg. Sergiusz Siwicki (1953–1954)
• płk dypl. Adolf Humeniuk (1954–1956)
• płk dypl. Marian Doliński (1956–1959)
• gen. bryg. Mieczysław Mazur (1959–1962)
• gen. bryg. Zbigniew Zieleniewski (1962–1967)
• płk Wiesław Kociołek (1967–1968)
• gen. bryg. Witold Wereszczyński (1968–1973)
• gen. bryg. Józef Użycki (1973–1976)
• gen. bryg. Bolesław Matusz (1976–1984)
• płk dypl. Janusz Ornatowski (1984–1987)
• płk dypl. Adam Rębacz (1987–1988)
• płk dypl. Zygmunt Sadowski (1988–1990)
• gen. bryg. Adam Rębacz (1990–1992)
• płk dypl. Aleksander Bortnowski (1992–1993)
• p.o. płk dypl. Zbigniew Szura (1993–1994)
• gen. bryg. Aleksander Bortnowski (1994–1998)
• gen. bryg. Zdzisław Goral (1998–2000)
• gen. bryg. Stanisław Nowakowicz (2000–2003)
• gen. dyw. Waldemar Skrzypczak (2003–2006)
• gen. dyw. Paweł Lamla (2006–2009)
• gen. dyw. Mirosław Różański (2009–2011)
• gen. dyw. Janusz Adamczak (17 XI 2011–17 II 2014)^[9]
• gen. dyw. Jarosław Mika (17 lutego 2014–7 lutego 2017)^[10]
• gen. dyw. Stanisław Czosnek (7 lutego 2017–20 marca 2020)
• gen. dyw. Dariusz Parylak (20 marca 2020–01.10.2020)^[11][12][13]

• gen. dyw. Piotr Trytek (01.10.2020–29.09.2023)^[13][12]
• gen. dyw. Piotr Fajkowski (29.09.2023–)^[14]