Zboża, rośliny zbożowe – grupa roślin uprawnych z rodziny wiechlinowatych (traw, Poaceae). Ich owoce, o wysokiej zawartości skrobi, są wykorzystywane do celów konsumpcyjnych, pastewnych i przemysłowych. Najpopularniejszymi produktami przerobu zbóż są mąki, kasze, oleje i syropy. Zboża są podstawowym surowcem w wielu gałęziach przemysłu takich jak: młynarstwo, piwowarstwo, gorzelnictwo, farmaceutyka.
Produkcja
Według danych GUS za rok 2021, zbiory zbóż w Polsce wyniosły 34,6 mln ton[1].
| Zboże | Produkcja na świecie w mln ton[2] | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1964 | 1974 | 1984 | 1994 | 2004 | 2014 | |
| kukurydza (Zea) | 215 | 306 | 450 | 569 | 728 | 1037 |
| ryż (Oryza) | 262 | 332 | 465 | 539 | 607 | 741 |
| pszenica (Triticum) | 269 | 359 | 512 | 525 | 630 | 729 |
| jęczmień (Hordeum) | 95 | 149 | 169 | 161 | 153 | 144 |
| sorgo (Andropogon) | 45 | 61 | 71 | 60 | 58 | 69 |
| proso (Panicum) | 27 | 28 | 27 | 28 | 29 | 28 |
| owies (Avena) | 43 | 47 | 46 | 33 | 26 | 22 |
| żyto (Secale) | 33 | 33 | 34 | 23 | 18 | 15 |
| pszenżyto (xTriticosecale) | 0 | 0 | 0,4 | 4,8 | 14 | 17 |
| pszenica orkisz (Triticum spelta) | – | – | – | – | – | – |
| ryż dziki (owies wodny) (Zizania) | – | – | – | – | – | – |
| miłka abisyńska (teff) (Eragrostis abyssinica) | – | – | – | – | – | – |
| włośnica ber (czumiza) (Setaria italica) | – | – | – | – | – | – |
Ponadto niektórzy zaliczają tu rośliny z innych rodzin nazywane umownie zbożami rzekomymi, np.
- gryka zwyczajna (Fagopyrum esculentum)[3] (zaliczana też do zbóż właściwych)[4]
- szarłat ogrodowy (Amaranthus caudatus)[3]
- szarłat wyniosły (Amaranthus cruentus)[3]
- szarłat koński (Amaranthus hypochondriacus)[3]
- komosa bladołodygowa/komosa canihua (Chenopodium pallidicaule)[3]
- komosa ryżowa (Chenopodium quinoa)[3]
- kotewka orzech wodny[4] (Trapa natans)
Ze względu na sposób uprawy zboża można podzielić na:
Produkty ze zbóż
| Rodzaj zboża | Mąki (ziarna mielone) |
Kasze naturalne (ziarna całe) |
Płatki (ziarna gniecione) |
Kasze łamane (ziarna ratyfikowane) |
Otręby (łuski ziaren) |
Inne |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Amarantus (szarłat) (uwaga: zboże rzekome) |
Mąka z amarantusa | Nasiona amarantusa | Płatki amarantusowe | |||
| Gryka zwyczajna (uwaga: zboże rzekome) |
Mąka gryczana | Kasza gryczana cała – prażona i biała | Płatki gryczane |
|
Otręby gryczane | |
| Jęczmień |
|
|
Płatki jęczmienne |
|
||
| Komosa ryżowa (uwaga: zboże rzekome) |
Mąka z quinoa | Quinoa (ryż peruwiański) | Płatki quinoa | Otręby z komosy ryżowej Quinoa | ||
| Kukurydza |
|
Ziarna kukurydzy | Płatki kukurydziane | Kasza kukurydziana |
| |
| Owies | Mąka owsiana | Pęczak owsiany | Płatki owsiane | Kasza owsiana łamana | Otręby owsiane | |
| Proso | Mąka jaglana | Kasza jaglana | Płatki jaglane | |||
| Pszenica |
Mąka pszenna, w tym m.in.
|
|
|
|
|
|
| Pszenżyto | Mąka pszenżytnia | |||||
| Ryż | Mąka ryżowa |
Podział ryżu ze względu na kształt ziaren[5]:
Podział ryżu ze względu na sposób obróbki[5]:
|
Płatki ryżowe (zaliczane do ryżu preparowanego[6]) | Ryż (biały) łamany | Otręby ryżowe | Ryż dęty (zaliczane do ryżu preparowanego[6]) |
| Sorgo | Mąka sorgo | Kasza sorgo | Miód sorgowy | |||
| Miłka abisyńska (teff) | Mąka z teffu | |||||
| Włośnica ber (czumiza) | Kasza z włośnicy | |||||
| Żyto | Mąka żytnia | Otręby żytnie | Kiełki żytnie |
Zobacz też
Przypisy
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
