Kasza

Kasza – jadalne nasiona zbóż lub zbóż rzekomych, często w postaci lekko rozdrobnionej (lecz nie tak bardzo jak mąka) lub tylko pozbawionej twardej łuski. Dzięki wysokiej zawartości skrobi mają wysoką wartość odżywczą.

Kobieta mieląca kaszę w żarnach przedstawiona na XVIII-wiecznym rysunku Jana Norblina

Zobacz multimedia związane z tematem: Kasza

Zobacz hasło kasza w Wikisłowniku

Zobacz w Wikiźródłach hasło Kasza w Encyklopedii staropolskiej

Kasze otrzymane z ziarna, które zostało jedynie obłuszczone i ewentualnie wypolerowane, zachowujące w przybliżeniu jego kształt, nazywane są krupami^[1]. Najwięcej białka, witamin, mikro- i makroelementów znajduje się tuż pod okrywą ziarna^[2]. Dlatego kasze z całego ziarna charakteryzują się największą zawartością tych substancji^[2]. Zawierają także więcej błonnika oraz mniej skrobi w stosunku do kasz drobnych^[2].

Do szeroko ujmowanych kasz należą też ziarna ryżu^[3]. Jako kasze specjalne określane są również inne produkty z ziaren, jak ziarna dęte czy preparowane płatki zbożowe^[3].

Historia

Od wieków używane jako jeden z podstawowych składników kulinarnych na świecie. Od końca XVI wieku kasza uchodziła w kuchni polskiej za pożywienie prymitywne, którym żywili się głównie ludzie ubodzy i chorzy^[4]. W roku 1610 Szymon Syreński zanotował w Zielniku: „Ludzie starego wieku póki chleba nie używali, grysu z jęczmienia otłuszczonego, samoszy i pszenicy używali potem za znajomością chleba opuścili tę potrawę, dla chorych ją lekarzom zostawiwszy, którą potem kaszywem i kaszą nazwano”. Markiz de Beauplan w swoim opisie wschodnich połaci Małopolski^[5] wśród potraw prostego ruskiego ludu wyliczył pierogi, placki z gryki, kapustę podawaną ze słoniną, groch, kluski oraz kasze. W roku 1682 Stanisław Czerniecki w dziele Compendium ferculorum wymienił m.in. przepis na „kaszę pieczoną” czyli ryż ugotowany na mleku lub słodkiej śmietanie zapieczony w piekarniku z dodatkiem masła, jajek, rodzynek i cynamonu^[6]. Znalazł się tam też. m.in. przepis na polewkę migdałową podawaną z ryżem^[7]. Na pograniczu polsko-ruskim jadano „kaszę (krupy) jęczmienną, owsianą i orkiszową, hreczanej raczej nie jadano”^[8]

Aż do Bogu, aż do Sanu
leży, czarna wyorana
Ruś czerwona, Ruś hreczna

Wincenty Pol, Pieśń o ziemi naszej

Rodzaje kasz

Zobacz więcej w artykule Zboża, w sekcji Półprodukty ze zbóż.

Do podstawowych rodzajów kasz współcześnie używanych w Polsce należą^[9]:

• kasza gryczana (z gryki)
  • nieprażona
  • prażona
• kasza jęczmienna (z jęczmienia)
  • pęczak
  • perłowa (mazurska)
  • łamana (wiejska)
• kasza jaglana (z prosa)
• kasza manna (z pszenicy)
• kasza kukurydziana (z kukurydzy)
• kuskus (z pszenicy durum; zaliczany do kasz pomimo cech makaronu^[10])
• kasza owsiana (z owsa):
  • pęczak^[11]
  • łamana^[11].

Zobacz też

• otręby
• zacieranie jajem
• świńska kasza

Zobacz też kategorię: Potrawy z kasz.