Loading AI tools
Krzyżkowice
wieś w województwie opolskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Krzyżkowice (niem. Kröschendorf, cz. Křížkovice[4]) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Lubrza[5]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Przedgórza Głuchołasko-Prudnickiego, u podnóży Gór Opawskich. Przepływa przez nią Krzyżkowicki Potok.
| wieś | |
 Centrum wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
240 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2011) |
235[1] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
48-231[2] |
| Tablice rejestracyjne |
OPR |
| SIMC |
0498359 |
Położenie na mapie gminy Lubrza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu prudnickiego  | |
 50°17′39″N 17°40′24″E[3] | |
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.
Według danych na 31 grudnia 2013 r. wieś była zamieszkana przez 221 osób[6].
Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, tuż przy granicy z Czechami, we wschodniej części Przedgórza Głuchołasko-Prudnickiego, u podnóży Gór Opawskich, około 1 km od rezerwatu przyrody Velký Pavlovický rybník. Należy do Euroregionu Pradziad[7]. Przez granice administracyjne wsi przepływa Krzyżkowicki Potok. Leży na obszarze 594 ha[8].
W Krzyżkowicach panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,1 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Krzyżkowic wynoszą 625 mm. Dominują wiatry zachodnie[9].
Do 1945 miejscowość nosiła niemiecką nazwę Kröschendorf. W Spisie miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego wydanym w Katowicach w 1946 wieś wymieniona jest pod polską nazwą Chrościce[10]. 9 września 1947 nadano miejscowości nazwę Krzyżkowice[11].
W historycznych dokumentach nazwę miejscowości wzmiankowano w różnych językach oraz formach: Cristendorf (1318), Criskowicz (1321), Creiskovicz, Creickendorf (1331), Creyskendorff (1481), Krzyzkowicze (1481), Krzisskowicze (1573), Kreschendorff (1651), Kreschendorf (1784), Kröschendorf (1845), Krzyżkowice, czes. Křižkovice – Kröschendorff (1896), Kröschendorf, Chróścice (1941), Krzyżkowice (1947)[12].
Wieś wzmiankowana po raz pierwszy była w 1321 roku jako Krizkowicz. Jej nazwa pochodzi z 1238 roku, od nazwy osobowej Krzyżek, co sugeruje jej pierwszego właściciela oraz wcześniejsze powstanie[8]. W Krzyżkowicach rezydowali rycerze z rodu Schnellenwaldów[13]. Była to duża wieś kmiecia o funkcji rolniczej i ulicowym układzie zabudowy[14].
.jpg)
.jpg)
W 1573 właścicielem Krzyżkowic był Jerzy Kotulinski[15]. W 1604 Rada Miejska Prudnika kupiła wieś Krzyżkowice za 16 tysięcy talarów[16]. We wsi, na terenie posesji nr 66, znajduje się kamień graniczny Królewskiego Miasta Prudnik, postawiony tu w 1730, pomalowany na biało[17]. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego prudnickiego w Monarchii Habsburgów[18]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[19]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu wazon i wyrastające z niego trzy kwiaty, a w otoku napis: KRESCHENDORFF GEM: S: / NEYSTAETER CREYS (pol. Gmina Krzyżkowice / Powiat Prudnicki)[20].
.jpg)
Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 419 mieszkańców Krzyżkowic wszyscy posługiwali się językiem niemieckim. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Krzyżkowice znalazły się po stronie zachodniej, poza terenem plebiscytowym[21].
W styczniu 1945 przez Krzyżkowice przeszły kolumny więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych. W toku tzw. „marszu śmierci” wiele osób zmarło lub zostało zamordowanych przez Niemców[22]. Armia Czerwona wkroczyła do Krzyżkowic 23 marca 1945 w ramach operacji górnośląskiej[23]. Od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[24].
W latach 1945–1950 Krzyżkowice należały do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Lubrza, w latach 1954–1961 do gromady Dytmarów[25], a w latach 1961–1972 do gromady Lubrza.
W 1949 we wsi znajdowała się szkoła podstawowa prowadzona przez Inspektorat Szkolny w Prudniku[26]. W latach 1959–1989 stacjonowała w miejscowości Strażnica WOP Krzyżkowice.
Podczas powodzi w lipcu 1997 w Krzyżkowicach zalanych zostało wiele budynków mieszkalnych i gospodarczych, pola i łąki. Przez kilka dni niemożliwy był dojazd do wsi[27]. W 2007 Krzyżkowice przystąpiły do Programu Odnowy Wsi Opolskiej[28]. Zgodnie z rozporządzeniem z 18 grudnia 2008, 1 stycznia 2009 do wsi został włączony przysiółek Krzyżkowice[29].
Podczas powodzi we wrześniu 2024 w Krzyżkowicach doszło do podtopień i zalania posesji[30].
Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Krzyżkowicach chronione są[38]:
W zarządzie Wydziału Drogownictwa Starostwa Powiatowego w Prudniku znajduje się droga powiatowa nr 1615O relacji Trzebina – Skrzypiec – Dytmarów – Krzyżkowice – granica z Czechami[39].
Krzyżkowice posiadają połączenia autobusowe z Głogówkiem, Prudnikiem. We wsi znajduje się jeden przystanek autobusowy[40].
Transport autobusowy w Krzyżkowicach obsługiwany był przez PKS Prudnik[41]. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[42]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna[43], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska[44]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[45]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Krzyżkowicach i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[46]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[47].
W Krzyżkowicach funkcjonowało polsko-czeskie przejście graniczne małego ruchu granicznego. Zostało formalnie zlikwidowane 24 maja 1985 roku[48].
Katolicy z Krzyżkowic należą do parafii św. Katarzyny w Dytmarowie (dekanat Prudnik)[49]. W 1933 we wsi została wybudowana kaplica św. Floriana[50].
Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Krzyżkowicach[51].
12 i 16 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Krzyżkowice prowadziły trasy „Szlakiem Pielgrzyma” i „Szlakiem pogranicza polsko-czeskiego”[52].
Przez Krzyżkowice prowadzi szlak rowerowy[53]:
Trasa rowerowa PTTK nr 266-z: Lubrza – Olszynka – Laskowice – Dytmarów-Stacja – Dytmarów – Krzyżkowice – góra Kłobuczek – Trzebina – Prudnik-Las – Trzebina – Skrzypiec – Jasiona – LubrzaMiejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 8 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku[54].
Teren wsi, jak i całej gminy Lubrza, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[55]. Gminę Lubrza obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG[56].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
.svg){kind=small}
