Loading AI tools
polska architekt Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Barbara Brukalska z domu Sokołowska (ur. 4 grudnia 1899 w Brzeźcach[1], zm. 6 marca 1980 w Warszawie) – polska architektka, teoretyczka architektury, przedstawicielka funkcjonalizmu, współzałożycielka[2] i członkini grupy Praesens, od 1948 profesor Politechniki Warszawskiej; żona Stanisława Brukalskiego[1], siostra Zofii Sokołowskiej[3].
 Barbara Brukalska ok. 1928 | |
| Data i miejsce urodzenia |
4 grudnia 1899 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
6 marca 1980 |
| Narodowość |
polska |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
| Odznaczenia | |
   | |
Była córką Wojciecha i Stefanii z Bagniewskich[1], dzierżawców majątku we wsi Hrusiatycze, a potem w Biejkowskiej Woli (powiat grójecki). Miała 4 siostry[3].
Skończyła studia rolnicze i ogrodnicze w Puławach (wydział SGGW)[4]. W 1921 rozpoczęła studia architektoniczne na Wydziale Architektury na Politechnice Warszawskiej[1], początkowo uczęszczając na wykłady jako wolna słuchaczka[3]. W 1948, jako pierwsza kobieta na tej uczelni, otrzymała nominację profesorską[5]. Brukalska była jedną z pierwszych dyplomowanych architektek, które w II Rzeczypospolitej zdobyły formalne wykształcenie techniczne[6]. W latach 1926–1930 była członkinią grupy Praesens. Od 1929 byłą związana z międzynarodowym ruchem CIAM[7]. Przyjaźniła się w tym czasie z Heleną Syrkusową[8].
W latach 1927–1939 wspólnie z mężem[5], jako jedna z pierwszych w Polsce architektonicznych par[7], projektowała tanie funkcjonalne budynki o prostych bryłach i subtelnych elementach plastycznych (akcenty z cegieł, wklęsłe osłony klatek schodowych), m.in. dom własny (1927–1928)[9] i kolonie WSM na Żoliborzu (1927–1939) w Warszawie[5][10]. Znana była jako dekoratorka wystaw sklepowych[11]. Specjalizowała się w projektowaniu mebli[12]. Była zwolenniczką modernistycznego kształtowania – za pomocą architektury – przestrzeni, relacji międzyludzkich i stosunków społecznych[13], związku zieleni z architekturą[14], osiedlowych zieleńców i koncepcji miasta-ogrodu[3]. Wraz z Niną Jankowską otworzyła na Żoliborzu poradnię „Dom i ogród”[15][16]. Z mężem zaprojektowała założenia parkowo-architektoniczne w Zułowie. Do swoich projektów subtelnie wplatała motywy „narodowe”[3].
Wraz z mężem była laureatką konkursów: w 1935 na plan regulacji placu J. Piłsudskiego w Warszawie z przyległymi dzielnicami miasta (III nagroda), w 1936 na projekty domów mieszkalnych Towarzystwa Osiedli Robotniczych TOR w Warszawie[2]. Za projekt własnego domu przy ul. Niegolewskiego 8 na warszawskim Żoliborzu[17] w 1937 otrzymali brązowy medal na Międzynarodowej Wystawie „Sztuka i technika w życiu współczesnym” w Paryżu[18]. W 1937 brała udział w Międzynarodowej Wystawie Sztuki i Techniki w Paryżu, a w 1939 w Wystawie Światowej „Świat Jutra” w Nowym Jorku[3].
W czasie okupacji niemieckiej kierowała konspiracyjną żoliborską Pracownią Architektoniczno-Urbanistyczną (PAU) działającą w strukturze Społecznego Przedsiębiorstwa Budowlanego[19]. Po II wojnie światowej prowadziła działalność samodzielną. Zaprojektowała np. osiedle mieszkaniowe Okęcie (1960) i Dom Matysiaków (1965) w Warszawie[10]. Była członkinią warszawskiego oddziału Stowarzyszenia Architektów Polskich[2].
Jako emancypantka od 1925 nosiła krótką fryzurę[3][8][20]. Projektując, myślała m.in. o potrzebach nowoczesnej samodzielnej kobiety[5][8][21]. Jej projekt kuchni z 1929 jest awangardowy, radykalny i feministyczny[3][6][21].
Jest zaliczana do grona głównych twórców koncepcji współczesnego budownictwa mieszkaniowego w Polsce. Została pochowana wraz z mężem na cmentarzu zakładowym w Laskach[3][22]. Mieli dwóch synów, również architektów: Jana Józefa[23] i Stanisława Baltazara[24].
Była autorką prac teoretycznych, m.in. Zasady społeczne projektowania osiedli mieszkaniowych. Książka krótko po wydaniu w 1948 trafiła na indeks ksiąg zakazanych[8]. Powstała w czasie II wojny światowej publikacja prezentowała projekty przeznaczone dla społeczeństwa opartego na zasadach liberalizmu, co kłóciło się z homogeniczną wizją komunistycznej Polski. Niemniej pomysły Brukalskiej opisane w książce były realizowane po wojnie. W 1948 na terenie Kolonii XIII WSM powstał dom dla samotnych[3][8]. W 2017 książkę wznowiło Centrum Architektury[3].
W 2011 Stowarzyszenie Żoliborzan ufundowało Nagrodę im. Barbary i Stanisława Brukalskich dla najlepszej inwestycji budowlanej Żoliborza[5][29].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
