Sultan Kelantan

Kebawah Duli Yang Maha Mulia Sultan dan Yang di-Pertuan bagi Negeri Kelantan Darul Naim serta Jajahan Takluknya, merupakan pemerintah kerajaan negeri Kelantan di bawah Kerajaan Persekutuan Malaysia.

Sultan Kelantan Sultey Klate ‎ ‏کلنتن دار النعيم‎‎ سلطان
Wilayah/Negeri
Jata Duli Yang Maha Mulia Sultan Kelantan Sultey Klate ‎ ‏کلنتن دار النعيم‎‎ سلطان
Penjawat kini
Muhammad V - Kelantan
Sultan Muhammad V sejak 13 September 2010
Pelantikan 13 September 2010
Butiran
Gelaran	Duli Yang Maha Mulia
Pewaris takhta	Tengku Muhammad Fakhry Petra ibni Almarhum Sultan Ismail Petra Tengku Mahkota Kelantan
Penyandang pertama	Raja Sang Tawal Raja Kelantan pertama Sultan Muhammad I Sultan Kelantan moden pertama
Pembentukan	1267; 757 tahun yang lalu (1267)
Persemayaman	Istana Negeri Kubang Kerian, Kota Bharu, Kelantan
Laman sesawang	pejsultan.kelantan.gov.my

Panji peribadi Sultan Kelantan

Kerajaan negeri Kelantan meliputi sempadan Siam di selatan Sungai Golok, timur Banjaran Titiwangsa sehingga ke Besut di sempadan Kelantan-Terengganu.

Beberapa dinasti memerintah Kelantan bermula dari keturunan Maharaja Sriwijaya yang berundur ke Langkasuka (Pattani sekarang) selepas Sriwijaya runtuh diserang Kerajaan Chola pada abad ke-10.

Perkahwinan diraja juga berlaku dengan Champa, Pattani dan Terengganu yang menyebabkan pertukaran dinasti apabila menantu raja menaiki takhta Kelantan.

Senarai Raja / Sultan Kelantan

(Dinasti Chermin)

Dinasti Chermin atau kerajaan Chermin ialah kerajaan yang memerintah Langkasuka, Kelantan dan Singgora. Kerajaan ini pernah meluaskan jajahan takluknya hingga meliputi Kedah, Perak, utara Sumatera dan Campa. Keturunan Raja-raja kerajaan ini memerintah Kelantan dan Campa di Vietnam.

• 1267-1339: Raja Sang Tawal^{[perlu rujukan]}
• 1339-1362: Sultan Mahmud Jiddah Riayah Saadatussalam^[1]
• 1391-1418: Sultan Baki Shah^[2]
• 1418-1429: Sultan Sadik Muhammad Shah.^[3]

Majapahit II

• 1429-1467: Sultan Iskandar^[4]
• 1467-1511: Sultan Mansur Shah^[5]

Jajahan Patani Besar

• 1511-1522: Sultan Mansur Shah
• 1522-1526: Sultan Gombak ibni Al-Marhum Sultan Mansur Shah^[5]
• 1526-1547: Sultan Ahmad Shah^[5]
• 1547-1561: Sultan Mansur Shah Ibni Sultan Ahmad
• 1561-1565: Sultan Ibrahim Ibni Al-Marhum Sultan Mansur (kali pertama)
• 1565-1570: Sultan Umar Bin Raja Ahmad
• 1570-1579: Sultan Ibrahim Ibni Al-Marhum Sultan Mansur (kali kedua)
• 1579–1597: Sultan Addil ud-din ibni al-Marhum Nik Jamal ud-din (kali pertama)
• 1597–1602: Sultan Muhammad Ibni Sultan Ibrahim ( Sultan Kelantan terakhir dari keturunan Iskandar Zulkarnain)
• 1602–1605: Sultan Addil ud-din ibni al-Marhum Nik Jamal ud-din (kali kedua), Raja of Kelantan
• 1605–1616: Sultan Samir ud-din ibni al-Marhum Nik Jamal ud-din, Raja Kelantan, anak kepada Nik Jamal ud-din bin Wan Abul Muzaffar, Timbalan Raja Champa
• 1610-1677: Paduka Seri Maharaja Cik Siti Wan Kembang (Raja Wanita Pertama di Kelantan bagi wilayah Gunung Chinta Wangsa, Ulu Kelantan)
• 1616–1637: Sultan 'Abdu'l Kadir ibni al-Marhum Sultan Samir ud-din

(Dinasti D'Raja Jembal)

• 1637-1649: Raja Sakti I^[5]
• 1649-1663: Raja Loyor^[5]
• 1663-1667: Raja Bahar^[5]
• 1667-1671: Puteri Saadong^[5] (Puteri Wijaya Mala)
• 1671-1676: Sultan Abdul Rahim^[5]
• 1676-1721: Sultan Umar^[5]

(Dinasti D'Raja Jambu Pattani) atau (Dinasti Long Yunus)

• 1721-1733: Long Bahar^[6], adalah putera kepada Wan Daim bergelar Datu Pengkalan Tua (Raja Jambu, Pattani) dengan Che' Dewi anak Sri Bija Diraja Patani. Baginda kemudian menjadi Raja Patani pada tahun 1710 tetapi digulingkan oleh Raja Laksamana Dajang pada tahun 1714. sebelum itu baginda berkahwin dengan Raja Perempuan Pattani bernama Raja Mas Kelantan dan kemudian pula dengan Raja Pah. Baginda kemudian menjadi Raja pemerintah Kelantan dan ditabalkan di Kota Jembal bagi menggantikan mertuanya iaitu Sultan Umar yang mangkat pada tahun 1721 dengan persetujuan adinda isterinya iaitu Raja Kecil Sulung.^[7]
• 1734-1739: Raja Long Sulaiman ^[6] (Kali pertama)
• 1739-1746: Perang Saudara Kelantan dan antara pemerintah (Perang Saudara)| en:Interregnum and en:Siver War
• 1746-1756: Raja Long Sulaiman^[6] (Kali kedua)
• 1756-1758: Raja Long Pandak^[6]
• 1758-1763: Raja Long Muhammad^[6]
• 1763-1795: Long Yunus^[8]
• 1795-1800: Yang Di-Pertuan Muda Tengku Muhammad^[8] (putera ke-6 Sultan Mansur Terengganu, menggunakan gelaran Raja dan Yang Di Pertuan Muda Kelantan dan juga menantu Long Yunus)
• 1800-1835: Sultan Muhammad I^[9] (putera ke-6 Long Yunus)
• 1835-1837: Yang Di-Pertuan Muda Long Zainal (putera ke-5 Long Yunus)
• 1837-1886: Sultan Muhammad II^[9] (Nama asal baginda ialah Long Senik Mulut Merah) mempunyai zuriat iaitu:

• 1886-1889: Sultan Ahmad ^[10]
• 1889-1890: Sultan Muhammad III^[11] (putera Sultan Ahmad)
• 1890-1899: Sultan Mansur^[11] (adinda Sultan Muhammad III)
• 1899-1920: Sultan Muhammad IV^[11] (putera Sultan Muhammad III)
• 1920-1944: Sultan Ismail^[11] (putera Sultan Muhammad IV)
• 1944-1960: Sultan Ibrahim ^[12] (adinda Sultan Ismail)
• 1960-1979: Sultan Yahya Petra^[12] (putera ke-2 Sultan Ibrahim)
• 1979-2010: Sultan Ismail Petra^[12] (putera Sultan Yahya Petra)
• 2010-kini: Sultan Muhammad V^[12] (putera Sultan Ismail Petra)

Kesultanan Kelantan

Sultan Mansur Riayat Shah I

( XVI ) Long Yunus 1763-1795

( XVII ) Tengku Muhammad 1795-1800

Cik Ku Tuan Nawi

Long Ismail (Raja Muda)

( XVIII ) Long Muhammad (Sultan Muhammad I) 1800-1835

( XIX ) Long Jenal 1835-1837

Long Tan (Temenggong Aria Pahlawan)

Long Muhammad (Raja Patani)

( XX ) Long Senik (Sultan Muhammad II) 1837-1886

( XXI ) Long Sulong (Sultan Ahmad) 1886-1889

Tengku Puteri Cik

Tengku Long Abdul Ghaffar (Tengku Temenggong)

( XXII ) Long Kundur (Sultan Muhammad III) 1889-1890

( XXIII ) Long Mansur (Sultan Mansur) 1890-1899

Long Idris (Tengku Petra Semerak)

( XXIV ) Tengku Long Senik (Sultan Muhammad IV) 1899-1920

Tengku Long Zainal Abidin (Raja Dewa)

Tengku Muhammad Petra (Tengku Sri Utama Raja)

( XXV ) Sultan Ismail 1920-1944

( XXVI ) Sultan Ibrahim 1944-1960

Tengku Zainab (Raja Perempuan Zainab I)

Tengku Muhammad Hamzah (Tengku Sri Maharaja)

Tengku Long Ishak

Tengku Long Ahmad (Tengku Panglima Raja)

Tengku Indera Petra (Tengku Besar Indera Raja)

( XXVII ) Sultan Yahya Petra 1960-1979 (Yang di-Pertuan Agong VI)

Tengku Petri (Tengku Puan Temenggong)

Tengku Abdul Rashid (Tengku Temenggong)

Tengku Zainal Abidin (Tengku Sri Akar Raja)

Tengku Azizah

Tengku Abdul Hamid

Tengku Abdul Aziz (Tengku Sri Utama Raja)

Tengku Razaleigh

Tengku Zainab (Raja Perempuan Zainab II)

Tengku Noor Asiah

Tengku Muhammad Zaid

Tengku Nora (Sultanah Johor)

Sultan Ismail (Sultan Johor)

Tengku Zanariah (Sultanah Johor)

Sultan Iskandar (Sultan Johor & Yang di-Pertuan Agong VIII)

Tengku Iskandar

Tengku Ibrahim Petra

Tengku Merjan (Tengku Puan Sri Utama Raja)

( XXIII ) Sultan Ismail Petra 1979-2010

Tengku Fauziah (Raja Perempuan Perlis)

Tuanku Syed Sirajuddin (Raja Perlis & Yang di-Pertuan Agong XII)

Tengku Anis (Raja Perempuan Tengku Anis)

Tengku Mohamad Rizam (Tengku Temenggong)

Tunku Noor Hayati (Tengku Puan Temenggong)

( XXIX ) Tengku Muhammad Faris Petra (Sultan Muhammad V) 2010-kini (Yang di-Pertuan Agong XV)

Tengku Muhammad Faiz Petra (Tengku Mahkota)

Tengku Muhammad Fakhry Petra (Tengku Bendahara)

Tengku Amalin A'ishah Putri (Tengku Maharani Putri)

Petunjuk :       Sultan & Raja Perempuan/Sultanah       Yang di-Pertuan Agong & Raja Permaisuri Agong

Sultan-Sultan Kelantan

	Pemerintahan	Sultan	Keturunan	Hubungan penyandang terdahulu
30	1763-1795	Long Yunus
31	1795-1800	Yang Di-Pertuan Muda Tengku Muhammad	Sultan Mansur Riayat Shah (Terengganu)	Menantu
32	1800-1835	Sultan Muhammad I	Long Yunus	Ipar
33	1835-1837	Yang Di-Pertuan Muda Long Zainal	Long Yunus	Kekanda
34	1837-1886	Sultan Muhammad II	Long Tan bin Long Yunus	Anakanda saudara
35	1886-1889	Sultan Ahmad Tengah ibni Long Senik Mulut Merah	Sultan Muhammad II	Anakanda
36	1889-1890	Sultan Muhammad III	Sultan Ahmad (Tengah)	Anakanda
37	1890-1899	Sultan Mansur ibni al-Marhum Sultan Ahmad	Sultan Ahmad (Tengah)	Adinda
38	1899-1920	Sultan Muhammad IV	Sultan Muhammad III	Anakanda saudara
39	1920-1944	Sultan Ismail ibni al-Marhum Sultan Muhammad IV	Sultan Muhammad IV	Anakanda
40	1944-1960	Sultan Ibrahim ibni al-Marhum Sultan Muhammad IV	Sultan Muhammad IV	Adinda
41	1960-1979	Sultan Yahya Petra ibni al-Marhum Sultan Ibrahim	Sultan Ibrahim	Anakanda
42	1979-2010	Sultan Ismail Petra ibni al-Marhum Sultan Yahya Petra	Sultan Yahya Petra	Anakanda
43	2010-kini	Sultan Muhammad V	Sultan Ismail Petra	Anakanda

Kerabat Diraja Kelantan

Sultan Kelantan melantik kerabat-kerabatnya kepada jawatan Kerabat Bergelar untuk membantu pentadbiran negeri. Jawatan Kerabat-kerabat bergelar itu ialah:

• Raja Kelantan - Jawatan pertama dalam kekananan bagi bakal sultan. Bagi mengelakkan kekeliruan dengan Sultan Kelantan, ia dimansuhkan semasa zaman pemerintahan Sultan Ismail I. Sultan Muhammad IV hanya menggunakan gelaran Raja Kelantan sebelum perjanjian Bangkok 1909.

• Raja Dewa - Sultan Ibrahim melantik mentua baginda iaitu Tengku Long Zainal Abidin ibni Sultan Muhammad III sebagai Raja Dewa yang pada mulanya menjawat sebagai Raja Muda. Anakanda Sultan Ibrahim, Tengku Indera Petra dilantik sebagai Raja Muda yang baharu.

• Raja Muda - Jawatan kedua bagi kekananan bakal sultan. Diwujudkan semasa zaman pemerintahan Sultan Muhammad I. Yang pernah memegang jawatan ini ialah Long Ismail, Long Jenal, dan Long Zainal IV. Tidak semestinya Raja Muda menaiki takhta Kelantan. Sebagai contoh Sultan Muhammad II (Long Senik Mulut Merah) ialah putera Tengku Temenggong Aria Pahlawan Long Tan ibni Long Yunus.

• Tengku Mahkota - Jawatan bagi menggantikan gelaran Tengku Sri Indera Mahkota, diwujudkan semasa zaman pemerintahan Sultan Ibrahim. Putera sulung Sultan Ibrahim iaitu Tengku Indera Petra (1945 - 1948) memakai gelaran Tengku Besar Indera Raja manakala adindanya Tengku Yahya Petra menjadi Tengku Mahkota dan berjaya menaiki takhta Kelantan dengan gelaran Sultan Yahya Petra. Antara kerabat yang pernah memegang jawatan ini ialah;

1. Tengku Yahya Petra - (1948 - 1960)
2. Tengku Ismail Petra - (1967 - 1979)
3. Tengku Muhammad Faris Petra - (1985 - 2010)
4. Tengku Muhammad Fa-iz Petra - (2010 - 2024)
5. Tengku Muhammad Fakhry Petra - (2024 - kini)

nota; Tengku Sri Indera Mahkota Jawatan ke-3 bagi bakal Sultan, dipendekkan gelaran menjadi Tengku Mahkota semasa zaman pemerintahan Sultan Ibrahim.

• Tengku Bendahara Kelantan - Antara kerabat yang pernah memegang jawatan ini ialah Raja Bendahara Banggol,

1. Tengku Chik Tuan Abdullah Ibni Almarhum Sultan Ahmad
2. Sultan Yahya Petra Ibni Almarhum Sultan Ibrahim
3. Tengku Muhammad Fa-iz Petra Ibni Almarhum Sultan Ismail Petra - (1989-2010)
4. Tengku Muhammad Fakhry Petra Ibni Almarhum Sultan Ismail Petra - (2022-2024)

• Tengku Temenggong Kelantan - Antara kerabat yang pernah memegang jawatan ini ialah;

1. Tengku Long Muhammad Salleh Ibni Almarhum Sultan Ahmad
2. Tengku Long Abdul Ghaffar Ibni Almarhum Sultan Muhammad II
3. Sultan Yahya Petra ibni Almarhum Sultan Ibrahim
4. Tengku Abdul Rashid Ibni Almarhum Sultan Sulaiman Badrul Alam Shah
5. Tengku Zainal Mulok Ibni Almarhum Sultan Ibrahim
6. Tengku Muhammad Fakhry Petra Ibni Almarhum Sultan Ismail Petra
7. Tengku Mohamad Rizam bin Tengku Abdul Aziz - (2013 - kini)

• Tengku Laksamana Kelantan - Antara kerabat yang pernah memegang jawatan ini ialah;

1. Tengku Yusoff Ibni Almarhum Sultan Muhammad IV
2. Tengku Iskandar Shah Ibni Almarhum Sultan Ibrahim
3. Tengku Abdul Halim Ibni Almarhum Sultan Ibrahim

• Tengku Panglima Raja Kelantan - ^[13] Antara kerabat yang pernah memegang jawatan ini ialah

1. Tengku Long Ahmad Ibni Tengku Temenggong Long Abdul Ghaffar
2. Tengku Mohamad Rizam bin Tengku Abdul Aziz

• Tengku Besar Indera Raja - Antara kerabat yang pernah memegang jawatan ini ialah;

1. Tengku Besar Tuan Long Muhammad Yusuf Ibni Almarhum Sultan Ahmad
2. Tengku Indera Petra Ibni Almarhum Sultan Ibrahim

• Tengku Sri Maharaja - Antara kerabat yang pernah memegang jawatan ini ialah;

1. Tengku Besar Tuan Long Mahmud ibni Almarhum Sultan Ahmad
2. Tengku Muhammad Hamzah Ibni Tengku Zainal Abidin

• Tengku Sri Utama Raja - Antara kerabat yang pernah memegang jawatan ini ialah;

1. Tengku Muhammad Petra Ibni Tengku Idris
2. Tengku Abdul Aziz bin Tengku Muhammad Hamzah (1962 - 2020)
3. Pengiran Muda Abdul Qawi -(Penyandang kini, 2022 - kini)

• Tengku Sri Mara Raja - Antara kerabat yang pernah memegang jawatan ini ialah;

1. Tengku Ahmad Rithauddeen bin Tengku Mek Haji Ismail

• Tengku Seriwa Raja - Antara kerabat yang pernah memegang jawatan ini ialah;

1. Tengku Ibrahim bin Tengku Muhammad Petra

• Tengku Sri Wangsa Raja - Antara kerabat yang pernah memegang jawatan ini ialah;

1. Tengku Zainal Abidin bin Tengku Chik

• Tengku Sri Kelana D’Raja - Antara kerabat yang pernah memegang jawatan ini ialah;

1. Tengku Long Abdul Rahman bin Tengku Muhammad Petra
2. Raja Aman Shah bin Raja Haji Shahar Shah
3. Raja Shah Zurin bin Raja Aman Shah (Penyandang kini, 2022 - kini).

• Tengku Sri Ismara Raja - Antara kerabat yang pernah memegang jawatan ini ialah;

1. Tengku Abdul Rahman Ibni Almarhum Sultan Ahmad

• Tengku Sri Pekerma Raja - Antara kerabat yang pernah memegang jawatan ini ialah;

1. Tengku Long Sulaiman Ibni Almarhum Sultan Ahmad
2. Tengku Abdul Majid bin Tengku Besar Tuan Yusuf

• Tengku Sri Akar Raja - Antara kerabat yang pernah memegang jawatan ini ialah;

1. Tengku Ahmad Zainal Abidin Ibni Almarhum Sultan Abdul Kadir Kamaruddin, adalah putera kepada Sultan Abdul Kadir Kamaruddin Syah Ibni Sultan Sulaiman Syarafuddin Syah (Raja Pattani terakhir yang dibuang negeri ke Kelantan)
2. Tengku Anwar bin Tengku Zainal Abidin

• Tengku Temenggong Aria Pahlawan - Antara kerabat yang pernah memegang jawatan ini ialah;

1. Long Tan Ibni Almarhum Sultan Long Yunus

• Tengku Kaya Pahlawan - Antara kerabat yang pernah memegang jawatan ini ialah;

1. Tengku Chik Ibni Almarhum Tuan Long Yunus
2. Tengku Mahmood Ibni Almarhum Sultan Muhammad IV

• Tengku Kaya Perkasa - Antara kerabat yang pernah memegang jawatan ini ialah;

1. Tengku Muhammad Ibni Almarhum Sultan Muhammad IV
2. Tengku Feissal Ibni Almarhum Sultan Ibrahim
3. Tengku Mohamad Faziharudean bin Tengku Feissal - (Penyandang kini, 2013 - kini).

• Tengku Sri Jaya Raja - Antara kerabat yang pernah memegang jawatan ini ialah;

1. Tengku Muhammad Khalid bin Tengku Bendahara Chik Abdullah
2. Tengku Ariff bin Tengku Long Abdul Rahman
3. Tengku Mohamad Rizam bin Tengku Abdul Aziz

• Tengku Selia Raja - Antara kerabat yang pernah memegang jawatan ini ialah;

1. Tengku Muhammad bin Tengku Besar Hussein

• Tengku Petra Semerak - Antara kerabat yang pernah memegang jawatan ini ialah;

1. Tengku Tuan Long Idris Ibni Almarhum Sultan Ahmad

• Tengku Maharani Putri - Antara kerabat yang pernah memegang jawatan ini ialah;

1. Tengku Kembang Petri binti Almarhum Sultan Muhammad IV
2. Tengku Amalin A’ishah Putri binti Almarhum Sultan Ismail Petra - (Penyandang kini, 2019 - kini).

• Tengku Maharani - Antara kerabat yang pernah memegang jawatan ini ialah;

1. Tengku Hajjah Embong binti Almarhum Sultan Muhammad IV
2. Tengku Yah binti Tengku Long Sulaiman

• Tengku Keso'ma Mastika - Antara kerabat yang pernah memegang jawatan ini ialah;

1. Tengku Maryam binti Tengku Long
2. Tengku Anisah binti Tengku Abdul Hamid - (Penyandang kini, 2022 - kini).

Rujukan

• Zakiah Hanum (2004). Asal Usul Negeri-Negeri Malaysia. Times Editions-Marshall Cavendish. ISBN 9812326081.
• Tun Ahmad Sarji bin Abdul Hamid (2011). The Encyclopedia of Malaysia : Volume 16, The Rulers of Malaysia. Archipelago Press. ISBN 9789813018549.

Nota kaki

http://www.royalark.net/Malaysia/kelantan.htm http://www.royalark.net/Malaysia/kelant2.htm http://www.royalark.net/Malaysia/kelant3.htm http://www.royalark.net/Malaysia/kelant4.htm http://www.royalark.net/Malaysia/kelant5.htm http://www.royalark.net/Malaysia/kelant6.htm http://www.royalark.net/Malaysia/kelant7.htm http://www.royalark.net/Malaysia/kelant8.htm

1. http://www.royalark.net/Malaysia/kelant2.htm
2. http://www.royalark.net/Malaysia/kelant2.htm
3. http://www.royalark.net/Malaysia/kelant2.htm
5. "Kelantan". The Royal Ark. Christopher Buyers. 2008. Dicapai pada 3 Februari 2010.
6. "Kelantan". The Royal Ark. Christopher Buyers. 2008. Dicapai pada 20 Januari 2010.
7. http://www.royalark.net/Malaysia/kelant3.htm
8. "Kelantan". The Royal Ark. Christopher Buyers. 2008. Dicapai pada 20 Januari 2010.
9. "Kelantan". The Royal Ark. Christopher Buyers. 2008. Dicapai pada 20 Januari 2010.
10. "Kelantan". The Royal Ark. Christopher Buyers. 2008. Dicapai pada 20 Januari 2010.
11. "Kelantan". The Royal Ark. Christopher Buyers. 2008. Dicapai pada 20 Januari 2010.
12. "Kelantan". The Royal Ark. Christopher Buyers. 2008. Dicapai pada 20 Januari 2010.
13. Utusan Malaysia 04062010, Tengku Mohamad Rizam bergelar Tengku Panglima Raja