Отоманско Царство
поранешно царство на Блискиот Исток и Балканот / From Wikipedia, the free encyclopedia
Отоманско Царство или Османлиско Царство [б 11] (отомански турски: دولتْ علیّه عثمانیّه Devlet-i Âliye-yi Osmâniyye;[26] турски: Osmanlı İmparatorluğu), исто така од современите историчари позната и како Турска Империја[27] — мултиетничка држава[б 12] што постоела во периодот од 1299 до 1922 година, или вкупно 624 години[28] како империјална монархија, или до 24 јули 1923 година, де јуре како држава[29].Таа била наследена од страна на Република Турција,[30] која официјално била прогласена на 29 октомври 1923 година.
Отоманско Царство
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ок. 1299–1922 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Motto:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Химна: различна[2][3] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Статус | Царство | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Главен град | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Говорени јазици | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Вероисповед | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Демоним(и) | Отомански | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Уредување |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Султан | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• ок. 1299–1323/4 (прв) | Осман I | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• 1918–1922 (последен) | Мехмед VI | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Калиф | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• 1517–1520 (прв) | Селим I[20][б 7] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• 1922–1924 (последен) | Абдул Меџит II | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Голем Везир | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• 1320–1331 (прв) | Алејдин-паша | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• 1920–1922 (последен) | Ахмед Тевфик-паша | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Legislature | Диван (до 1876; 1878–1908)Генерално Собрание (1876–1878; 1908–1920)никој, владеел со декрет (1920–1922) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• Неизбран Горен дом | Сенат (1876–1878; 1908–1920) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• Избран Долен дом | Комора на пратеници (1876–1878; 1908–1920) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Историја | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• Основање | ок. 1299[21] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1402–1413 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
29 мај 1453 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1876–1878 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1908–1920 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• Државен удар | 23 јануари 1913 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 ноември 1922 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
29 октомври 1923 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• Укинување на калифатот | 3 март 1924 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Површина | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1481[22] | Грешка во изразот: Непрепознаен интерпункциски знак „,“Грешка во изразот: Непрепознаен интерпункциски знак „,“Грешка во изразот: Непрепознаен интерпункциски знак „,“ (Грешка во изразот: Неочекуван оператор < sq mi) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1521[22] | Грешка во изразот: Непрепознаен интерпункциски знак „,“Грешка во изразот: Непрепознаен интерпункциски знак „,“Грешка во изразот: Непрепознаен интерпункциски знак „,“ (Грешка во изразот: Неочекуван оператор < sq mi) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1683[22][23] | Грешка во изразот: Непрепознаен интерпункциски знак „,“Грешка во изразот: Непрепознаен интерпункциски знак „,“Грешка во изразот: Непрепознаен интерпункциски знак „,“ (Грешка во изразот: Неочекуван оператор < sq mi) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1913[22] | Грешка во изразот: Непрепознаен интерпункциски знак „,“Грешка во изразот: Непрепознаен интерпункциски знак „,“Грешка во изразот: Непрепознаен интерпункциски знак „,“ (Грешка во изразот: Неочекуван оператор < sq mi) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Население | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• 1912[24] | 24,000,000 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Валута | варијанти: акче, пара, алтин, куруш (пијастир), лира | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Отоманското Царство е едно од најголемите царства кое контролирало голем дел од Југоисточна Европа, Западна Азија и Северна Африка, помеѓу 14 и почетокот на 20 век. Царството, исто така, го контролирал источниот дел на Средна Европа од 16 век до крајот на 17 век[31]. Царството било основано на крајот на 13 век во северозападна Анадолија во градот Согут (денешна провинција Билеџик) од туркоманскиот[32] племенски водач Осман I,[33] По 1354 година, Османлиите преминале во Европа и со освојувањето на Балканот, Отоманскиот бејлик бил трансформиран во трансконтинентално царство. Османлиите ставиле крај на Византија со освојувањето на Цариград во 1453 година од страна на Мехмед II[34] (неброејќи го неговиот татко Ертугрул), иако како династија не била прогласена сѐ до 1383 година кога Мурат I се самопрогласил за султан. Дотогаш, владетелите се нарекувале бегови или поглавари. Според династијата, и народот се нарекувал Турци-Османлии.
Под владеењето на Сулејман Величествениот, Отоманското Царство го означило врвот на својата моќ и просперитет, како и највисокиот развој на своите владини, социјални и економски системи[35]. На почетокот на 17 век, царството содржело 32 провинции и бројни вазални држави. Некои од нив подоцна биле апсорбирани во Отоманското Царство, додека на други им биле доделени различни видови автономија во текот на вековите.[б 13] Со Цариград (денешен Истанбул) како главен град и контрола на земјиштето околу медитеранскиот басен, царството било во центарот на интеракциите помеѓу Блискиот Исток и Европа шест векови.
Иако некогаш се сметало дека царството влегло во период на опаѓање по смртта на Сулејман Величествениот, овој став повеќе не е поддржан од мнозинството академски историчари.[37] Поновиот академски консензус претпоставува дека царството продолжило да одржува флексибилна и силна економија, општество и војска во текот на 17 и во поголемиот дел од 18 век.[38] Меѓутоа, за време на долгиот период на мир од 1740 до 1768 година, отоманскиот воен систем заостанувал зад оној на неговите европски ривали, Хабсбуршкото и Руското Царство[39]. Последователно, Османлиите претрпелеа тешки воени порази кон крајот на 18 и почетокот на 19 век. Успешната Грчка војна за независност завршила со деколонизација на Грција по Лондонскиот протокол (1830) и Цариградскиот договор (1832). Овој и други порази ја поттикнало османлиската држава да иницира сеопфатен процес на реформи и модернизација познат како Танзимат. Така, во текот на 19 век, османлиската држава станала многу помоќна и организирана внатрешно, и покрај тоа што претрпела дополнителни територијални загуби, особено на Балканот, каде што се појавиле голем број нови држави.[40]
Комитетот за единство и напредок (КЕН) ја воспоставил Втората уставна ера во Младотурската револуција во 1908 година, претворајќи го царството во уставна монархија, кое спровело конкурентни повеќепартиски избори. Меѓутоа, по катастрофалните Балкански војни, тогаш радикализираната и националистичка КЕН ја презела владата во државниот удар во 1913 година, создавајќи еднопартиски режим. КЕН направил сојуз со Германија, надевајќи се дека ќе избегне дипломатската изолација која придонела за нејзините неодамнешни територијални загуби, и на тој начин се приклучила на Првата светска војна на страната на Централните сили[41]. Додека царството можело во голема мера да се одржи за време на судирот, тоа се борело и со внатрешно несогласување, особено со Арапското востание во неговите арапски територии. За тоа време, османлиската влада извршила геноцид врз Ерменците, Асирците и Грците[42]. Поразот на царството и окупацијата на дел од нејзината територија од страна на сојузничките сили по Првата светска војна резултирало со негова поделба и губење на неговите јужни територии, кои биле поделени меѓу Обединетото Кралство и Франција. Успешната турска војна за независност, предводена од Мустафа Кемал Ататурк против окупаторските сојузници, довела до појава на Република Турција во срцето на Мала Азија и укинување на отоманската монархија.[43]
Отоманското Царство во многу аспекти се смета за исламски наследник на Источната Римското Царство.[44]