sal
From Wiktionary, the free dictionary
Bilêvkirin
Navdêr
sal mê
- 12 meh, 365 roj, 52 hefte
bihar û havîn û payiz û zivistan bi hev re- Hate gêrran hêj ne behsa Ademê
Nê hezaran salê çûne axîrî
Ew nebûbû Adem, hêj av û herî — (Mela Hisênê Bateyî: Mewlûd)
- Hate gêrran hêj ne behsa Ademê
Bi alfabeyên din
- kurdî-erebî: سال (dengasî: صال، صاڵ)
- kurdî-krîlî: сал
Gotinên pêşiyan
- serê salê, binê salê, Xwedê kurekî bide kevaniya malê
- sal bi sal, xwezî li par
- sal wekî bawîşka tên û diçin
- sala du bihar û zilamê bi guhar û pîra bi yar
- salekê şivan e, deh salan heywan e
- salê carek mêranî, mehê carek mêvanî, rojê carek domanî
Jê
Têkilî
Qafiye
Binêre herwiha
Etîmolojî
Hevreha soranî ساڵ (sał), kurdiya başûrî sał, hewramî sał, belûçî سال (sal), farisî سال (sal), tacikî сол (sol), talîşî سال (sal) û sor, pehlewî 𐭱𐭭𐭲 (/sāl/), pertî 𐫘𐫀𐫡 (/sar/), zazakî serre, osetî сӕрд/сӕрдӕ (særd/særdæ: havîn), (avestayî 𐬯𐬀𐬭𐬆𐬜𐬀 (sarəδa), hexamenişî 𐎰𐎼𐎭 (θ-r-d), sanskrîtî शरद् (şered: 1. payiz 2. sal)... hemû ji proto-hindûewropî *ḱelh₁- (“germ bûn”) ku herwiha serekaniya bo nimûne calēre (germ bûn) ya latînî ye.
سال (sal) ya urdûyî û साल (sal) ya hindî ji zimanên îranî hatine wergirtin; peyva sanskrîtî शरद् (şered) di wan de maneya "payiz"ê dide. Bo hin nimûneyên din jî ku "-rd-" ya îraniya kevn di kurmancî de dibe "l", binêre "gul, al, gel, çil (40), kalan"...
Di makezimanê proto-hindûewropî de peyva bi wateya "sal" *yóh₁r̥ ku bo nimûne year ya îngilîzî, Jahr ya almanî û år ya swêdî jê hatine. Di nav zimanên îranî de ew di avestayî de wek 𐬫𐬁𐬭𐬆 (yārə: sal) û di hexamenişî de wek 𐎯𐏁𐎹𐎠𐎼𐎶 (duşi-yāram: hişkesal, sala kêmbaran) hatiye qeydkirin. Ew wek peyveke serbixwe di zimanên niha yên îranî de nemaye lê di kurdî de di peyva pêrar (du sal berî niha) û di hevwateya wê ya farisî پیرار (pîrar) de maye ku herdu ji forma îraniya kevn ya *pere-yar hatine ku li dawiyê wê "-yar" bi maneya "sal" e.
Peyva sal û peyva zazakî serre hinekî dişibin hevwateya xwe ya erebî sene (şene, şente bi zimanên din yên samî) û herwiha hevwateyên xwe yên bi zimanên tirkîkî jî, bo nimûne qazaxî û kirgîzî жыл (cıl - bi tirkî yıl) lê nêzîkiya wan ya dengî tenê tesedifî ye. Lê tirkî herwiha peyva sene bi kar tîne ku ji erebî hatiye wergirtin.
- Çavkanî:
- Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
- Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press, r. 527, 450.
- Mayrhofer, Manfred (1992–2001): Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Ferhenga etîmolojî ya hindûaryayiya kevn] (bi almanî), Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag.
Bi zaravayên din
Werger
- Abxazî: ашқәс (āškws)
- Adîgeyî: гъэ (ġă), илъэс (iłăs)
- Afrîkansî: jaar → af
- Akadî: 𒈬 m (šattu)
- Akanî: afe
- Aklanon: dag-on
- Albanî: vit → sq n
- Almanî: Jahr → de nt
- Amharî: አመት m (ʾämät)
- Amuzgoyî: chu
- Aragonî: año → an, anyo
- Aramî:
- Aromanî: an → roa-rup
- Asamî: বছৰ (bosor), চন (son)
- Astûrî: añu → ast
- Avarî: сон (son), лъагӏел (łaʿel)
- Aymarayî: mara → ay
- Azerî: il → az
- Baskî: urte → eu
- Başkîrî: йыл (yïl)
- Belarusî: год → be n (hod), лет (ljet), рок n (rok)
- Belûçî: سال (sál)
- Bengalî: সাল → bn (śal), বছর → bn (bôchôr), সন → bn (śôn)
- Boleyî: soni
- Bretonî: bloaz → br n, bloavezh → br n
- Bruneyî: tahun
- Buduxî: сан (san)
- Bugî: bare
- Bulgarî: годи́на m (godína)
- Burmayî: နှစ် → my (hnac)
- Buryatî: жэл (žel), он (on)
- Çamicuroyî: wata
- Çamiya rojhilatî: ꨔꨭꩆ, thun
- Çeçenî: шо (šo)
- Çekî: rok → cs n
- Çerokî: ᏑᏕᏘᏴᏓ (sudetiyvda)
- Çîçewayî: chaka
- Çîkasawî: afammi
- Çînî:
- Çukçî: гивин (givin)
- Çuvaşî: ҫул (śul)
- Dalmatî: jan n, yan n, jain n, yain n
- Danmarkî: år → da nt
- Dargwayî: дус (dus)
- Dusuniya navendî: toun
- Emilî: an n, ân n
- Endonezyayî: tahun → id
- Erebî: عَام (ʿām) (plural: أَعْوَام pj (ʾaʿwām)), سَنَة → ar m (sana) (plural: سَنَوَات pj (sanawāt))
- Ermenî: տարի → hy (tari), թվական → hy (tʿvakan)
- Erzayî: ие (ije)
- Esperantoyî: jaro → eo
- Estonî: aasta → et
- Etiyopiya klasîk: ዓም (ʿam)
- Etrûskî: 𐌀𐌅𐌉𐌋 (avil)
- Evenî: анҥан (anŋan)
- Evenkî: анңани (anңaņi)
- Eweyî: eƒe
- Extremaduranî: añu
- Farisî: سال → fa (sâl)
- Ferî: ár → fo nt
- Fîjî: yabaki → fj
- Fînî: vuosi → fi
- Fransî: année → fr m, an → fr n
- Friyolî: an n
- Frîsiya bakur:
- Frîsî: jier → fy nt
- Gaelîka skotî: bliadhna
- Galîsî: ano → gl
- Galoyî: anné
- Gotî: 𐌾𐌴𐍂 nt (jēr), 𐌰𐍄𐌰𐌸𐌽𐌹 nt (ataþni)
- Gujaratî: વર્ષ (varṣ)
- Gurcî: წელი → ka (c̣eli), წელიწადი (c̣elic̣adi)
- Haîtî: lane
- Harsusiyî: senet
- Hawayî: makahiki
- Hawsayî: shekara → ha
- Higaononî: tuig
- Hindî: साल → hi n (sāl), वर्ष → hi n (varṣ), सन → hi n (san), संवत्सर → hi n (sãvatsar), वत्सर → hi n (vatsar), काल → hi n (kāl)
- Hîlîgaynonî: tuig
- Hmongî: xyoo
- Holendî: jaar → nl nt
- Hunsrikî: Joher nt
- Îbranî: שָׁנָה → he m (shaná)
- Îdoyî: yaro → io
- Îngilîziya kevn: ġēar nt
- Îngilîzî: year → en
- Îngriyî: voos
- Îngûşî: шу (šu)
- Înterlîngua: anno → ia
- Înuîtî: ᐊᕐᕌᒍ
- Îranunî: ragun
- Îrlendî: bliain → ga m
- Îrlendiya kevn: blíadain m
- Îsnagî: daxun
- Îsthmus zapotekî: iza
- Îstro-romanyayî: ån
- Îtalî: anno → it n
- Îu mienî: hnyangx
- Îzlendî: ár → is nt
- Japonî: 年 → ja (ねん, nen; とし, toshi)
- Javayiya kevn: tahun
- Javayî: ꦠꦲꦸꦤ꧀ → jv
- Kalmîkî: җил (jil), он (on)
- Kannadayî: ಏಡು → kn (ēḍu)
- Karaxanîdî: يِلْ (yïl)
- Karelî: vuozi
- Kaşûbî: rok → csb n
- Katalanî: any → ca n
- Kayingangî: prỹg
- Keçwayî: wata → qu
- Keşmîrî: ؤری (vạrī)
- Ketî: сыы
- Khasiyî: snem
- Kirgizî: жыл → ky (cıl)
- Kîkûyûyî: mwaka 3
- Kîngalî: අවුරුද්ද (awurudda)
- Komî-permyakî: во (vo)
- Koreyî: 년(年) (nyeon), 연(年) (yeon), 해 → ko (hae)
- Kornî: bledhen m
- Korsîkayî: annu → co n
- Kreyoliya antîlleyî: lanné
- Kunayî: birga
- Ladînî: ann n
- Ladînoyî: anyada m
- Lakî: шин (šin)
- Lakotayî: ómakȟa
- Lamboyayî: dau
- Latgalî: gods n
- Latînî: annus → la n
- Latviyayî: gads → lv n
- Lawsî: ປີ → lo (pī)
- Lezgînî: йис (jis)
- Lîmbûrgî: jaor → li
- Lîtwanî: metai → lt pj
- Lîvonî: āigast
- Lombardî: ann n
- Lueyî: ᦔᦲ (ṗii), ᨸᩦ
- Luksembûrgî: Joer → lb nt
- Mòçenoyî: jor nt
- Maguindanaoyî: ragun
- Makasarî: taung
- Makedonî: година m (godina)
- Malayalamî: വർഷം → ml (varṣaṃ), കൊല്ലം → ml (kollaṃ), ആണ്ട് → ml (āṇṭŭ), വത്സരം → ml (vatsaraṃ)
- Malezî: tahun → ms, sanah, warsa
- Maltayî: sena → mt m
- Mançûyî: ᠠᠨᡳᠶᠠ (aniya)
- Manksî: blein m
- Mansakayî: toig
- Maorî: tau → mi
- Maranaoyî: ragon, tahon
- Maratî: वर्ष → mr (varṣa)
- Mecarî: év → hu
- Megleno-romanyayî: an
- Misrî:
(rnpt)
- Mînangkabawî: tahun
- Mokşayî: киза (kiza)
- Mongolî: жил → mn (žil)
- Monî: သၞာံ
- Mwanî: mwaka
- Nahwatlî: xihuitl → nah
- Nambasiya mezin: pai
- Nanayî: айнгани
- Napolîtanî: anno n
- Navajoyî: nááhai, yihah
- Nedersaksî: Jåhr, Johr → nds
- Nenetsiya tundra: по
- Nganasanî: хӱо
- Nîvxî: ань (aņ)
- Normandî: aun, an n, annaée m, année m, onnaïe m
- Norwecî:
- Ojibweyî: biboon (literally, "winter"), gikinoonowin
- Oksîtanî: annada → oc, an → oc n
- Oriyayî: ବର୍ଷ → or (bôrṣô)
- Oromoyî: waggaa
- Osetî: аз (az)
- Osmanî: ییل (yıl)
- Oygurî: يىل → ug (yil)
- Kirîlî: жил (zhil)
- Ozbekî: yil → uz
- Pa'o karen: နေင်ႏ
- Palawî: rak
- Papyamentoyî: aña
- Peştûyî: کال → ps n (kāl)
- Piedmontîsî: an n
- Pijînî: iia
- Pîpîlî: shiwit
- Plodîşî: Joa nt
- Polonî: rok → pl m inan
- Portugalî: ano → pt n
- Pumpokolî: c'iku
- Punjabi:
- Qazaxî: жыл (jyl)
- Rohingyayî: bosór
- Romagnolî: ân n
- Romancî: onn
- Romanî: berś n
- Romanyayî: an → ro n
- Rusî: год → ru n (god), лет → ru (let), ле́то → ru nt (léto), годи́на → ru m (godína)
- Rusînî: рук n (ruk)
- Russenorskî: aart
- Rutulî: сен
- S'gaw karenî: နံၣ် (neè)
- Samî:
- Saksoniya kevn: gēr, jār
- Samiya bakurî: jahki
- Samiya skoltî: eeˊǩǩ
- Samogîtî: metā
- Sanskrîtî: वर्ष → sa n an nt (varṣa)
- Sardînî: annu n
- Sebwanoyî: tuig
- Sicîlî: annu → scn n
- Sindhî: سال → sd (sālu)
- Sirananî: yari
- Sirboxirwatî:
- Sîlhetî: ꠛꠍꠞ (bosór)
- Skotî: year
- Slaviya kevn:
- Slaviya rojavayî ya kevn: рокъ n (rokŭ), годъ n (godŭ), лѣто nt (lěto)
- Slovakî: rok → sk n
- Slovenî: lẹ́to → sl nt
- Slovînsî: rʉ̀ɵ̯k n
- Somalî: sanad → so
- Sorbî:
- Sotoyiya başûr: selemo → st
- Spanî: año → es n
- Sundanî: taun → su, warsih
- Swahîlî: mwaka → sw
- Swêdî: år → sv
- Şanî: ပီ (pǐi)
- Tàyî: pi
- Tabasaranî: йис (jis)
- Tacikî: сол → tg (sol)
- Talysh:
- Talişî: سال (sâl)
- Tagalogî: taon → tl
- Tamîlî: ஆண்டு → ta (āṇṭu), வருடம் → ta (varuṭam), வருஷம் → ta (varuṣam), வர்ஷம் → ta (varṣam), யாண்டு → ta (yāṇṭu)
- Tarantinoyî: anne n
- Tarifitî: aseggʷas n
- Tatî: сал
- Tausugî: tahun
- Tayî: ปี → th (bpii)
- Telûgûyî: సంవత్సరము → te (saṃvatsaramu)
- Temiarî: tahun
- Teteriya krîmî: yıl, sene
- Teterî: yıl
- Tetûmî: tinan
- Tigrînî: ዓመት (ʿamät)
- Tirkî: yıl → tr, sene → tr
- Tirkmenî: ýyl
- Tîbetî: ལོ (lo)
- Tokpisinî: yia → tpi
- Toxarî B: pikul
- Tumbukayî: chaka
- Tuvanî: чыл (çıl), хар (xar)
- Udî: усен (usen)
- Udmurtî: ар (ar)
- Ugarîtî: 𐎌𐎐𐎚 (šnt)
- Urdûyî: سال n (sāl), ورش (varṣ)
- Ûkraynî: рік → uk n (rik)
- Venîsî: ano → vec, an → vec
- Vepsî: voz'
- Viyetnamî: năm → vi
- Volapûkî: yel → vo
- Voroyî: aastak
- Votî: voosi
- Warayî: tuig
- Warlpirî: wanta
- Weylsî: blwyddyn → cy
- Wîlamowî: jür nt
- Ximêrî: ឆ្នាំ → km (chnŭm)
- Yagnobî: сол
- Yakutî: сыл (sıl)
- Yidîşî: יאָר → yi nt (yor)
- Yorubayî: ọdún
- Yûnanî: χρόνος → el n (chrónos)
- Zêlandî: jaer nt
- Zhuangî: bi
- Zuluyî: unyaka → zu 3 an 4
- ǃXóõ: kúli
Navdêr
sal