Hodźij

Hodźij (němsce Göda) je wjes a gmejna w Hornjej Łužicy, zapadnje Budyšina. Wjes sama ma 822 wobydlerjow, gmejna wokoło 3.000.

Hodźij

Hodźij na karće Sakskeje DEC
Wopon
Wopon Hodźija
Zakładne daty
stat	Němska
zwjazkowy kraj	Sakska Sakska
wokrjes	Budyski
wysokosć	210 metrow n.m.hł.
přestrjeń	43,27 km²
wobydlerstwo	2.966 (31. dec 2023)[1]
hustosć zasydlenja	69 wob. na km²
póstowe čisło	02633
předwólby	([phone], 035937
awtowa značka	BZ, BIW, HY, KM
Politika a zarjadnistwo
wjesnjanosta	Gerald Meyer (bjezstronski)
adresa	Šulska 14 02633 Hodźij
webstrona	goeda.de
Połoženje Hodźija w Sakskej
Karta
wikidata: Hodźij (Q93232)

51.17833314.317778

Cyła gmejna słuša oficielnje do serbskeho sydlenskeho ruma.

Geografija

Napohlad ze zapada z cyrkwju swj. Pětra a Pawoła

Wjes Hodźij leži w Hornjołužiskich honach zapadnje Budyšina při Dołhej wodźe a statnej dróze S 111 do Biskopic. Juhowuchodnje wjesneho jadra nadeńdźe so wot 1960tych lět Hodźijske spjatnišćo, spjaty jězor Dołheje wody. Za Hodźijom zastupuje rěčka do Darinskeje skały.

Ležownostne mjena

Michał Rostok naliči 1887 slědowace serbske ležownostne mjena za tehdyšu Hodźijsku gmejnu: Šibjeńčna hora (tež Palaca hora), Podjanska šćežka, Kurowic hory (= Kurec hory, Kulec hory), Chimjelec wjerby, Valtynec chójny, Tymješća (= w Tymjenjach), Chimjelec doły, Chimjelec wódnik, Ryćerjec kerki, Pjechec hora, Hrodźiško, Murjanskec wary, Tórfowe jamy, Fararjec móst, Fararjec łuka, Stara zemja, Zeleny doł, Ratarjowska łuka, Stara dróha, W Chaponec haće, Praskowski lěsk, Harnapec skała, Wićežkec kerki, Škrahoncy, Fórbark, Cenklerjec hatk, Rychtarjec kubło.^[2]

Stawizny

Hodźijska nawjes z cyrkwju w pozadku

Sydlišćo Hodźij ma wjace hač 1000-lětne stawizny. Naspomni so prěni raz w lěće 1007 jako Godobi.^[3] Po Budyšinje bě Hodźij z lěta 1076 druhe farske městno Mišnjanskeho biskopstwa w Hornjej Łužicy. Hodźij a přisłušne hrodźišćo słušachu hižo wot spočatka 11. lětstotka do wobsydstwa biskopow. W lěće 1010 běchu prěnju kapałku na městnje dźensnišeje cyrkwje swj. Pětra a Pawoła natwarili. W pózdnim srjedźowěku słušeše sydlišćo k mišnjanskemu klóšterskemu teritoriju wokoło Stołpina a Biskopic a přeńdźe po jeho sekularizaciji 1559 do wobsydstwa sakskich kurwjerchow.

Kurwjerch Awgust da Hodźijsku Łaćonsku šulu wutwarjeć a spěchować. Młodźi Serbja so na tutej šuli za studij teologije přihotowachu. Wulki dźěl serbskorěčnych protestantiskich duchownych w kurwjerchowstwje započny swoje wukubłanje w Hodźiju.

Wot srjedźowěka hač do spočatka 19. lětstotka bě Hodźij schadźowanišćo serbskeho wěca. Při tutym sudnistwje wotměchu so procesy po starych serbskim prawje. Wone bě zamołwite za serbsku ludnosć we wjetšej wokolinje.

Rěč

Po Mukowej statistice z lětow 1884/85 rěčachu tehdy 468 wot cyłkownje 574 Hodźijčanow serbsce.^[4] Arnošt Černik zwěsći w lěće 1956 w Hodźijskej gmejnje serbskorěčny podźěl wobydlerstwa wot jenož hišće 23,6 %.^[5]

Nabožina

Po ludličenju 2011 bě 38,9 % gmejnskich wobydlerjow ewangelskeje a 13,8 % katolskeje konfesije (přewažnje w sewjernym dźělu).^[6]

Přewažnje katolske wjeski na sewjeru Hodźijskeje gmejny su Baćoń, Haslow, Pozdecy, Čornecy a Liboń, kotrež přisłušeja Baćońskej wosadźe a w kotrychž so hač do dźensnišeho serbsce rěči. Wjetšina ewangelskich wsow słuša k Hodźijskej wosadźe.

Partnerske sydlišća

• partnerska gmejna Kunfehértó w Madźarskej

Wjesne dźěle

Ke gmejnje słuša slědowacych 32 wsow:

wjes	wob.	přer. staroba	♀/♂a	kwocient młodychb	kwocient starychc	wosoby/ domjacnosć
Baćoń	87	41,0	123	21	19	2,9
Běčicy	94	47,5	104	28	46	2,4
Bóšericy	.	.	.	.	.	.
Brěza	108	50,6	120	16	56	2,5
Čěškecy	30	50,7	100	22	44	2,0
Čornecy	30	38,3	114	44	44	3,0
Darin	36	41,3	112	10	7	2,6
Debiškow	29	57,9	123	0	61	2,1
Dobranecy	17	47,3	143	17	25	1,9
Dźiwoćicy	80	44,9	95	18	25	2,4
Haslow	74	43,3	100	33	43	3,0
Hodźij	936	46,4	98	22	37	2,2
Hornja Boršć	124	48,0	107	17	33	2,5
Janecy	23	49,5	109	12	24	1,9
Koblicy	55	43,2	83	36	42	2,2
Liboń	.	.	.	.	.	.
Lutyjecy	45	44,0	114	39	35	2,4
Mała Boršć	105	45,3	119	27	38	2,5
Mała Praha	18	48,8	125	15	23	2,5
Myšecy	93	51,1	76	24	62	2,4
Njezdašecy	170	47,4	91	21	38	2,3
Nowe Błohašecy	23	47,9	92	20	33	2,6
Nowe Spytecy	95	46,0	102	40	50	2,4
Pozdecy	51	44,0	113	17	25	3,4
Praskow	55	44,3	112	22	27	2,6
Prěčecy	176	39,8	93	31	26	2,5
Spytecy	120	48,6	82	16	44	2,2
Sulšecy	131	44,1	93	26	30	2,5
Tři Hwězdy	41	46,0	116	29	42	2,7
Zemichow	90	41,7	109	20	19	2,7
Žičeń	193	44,6	103	31	35	2,7
Žičenk	74	45,8	139	24	40	2,5
gmejna Hodźij	3203	45,8	101	23	36	2,4
podaća po cencusu 2011; staw: 9.5.2011[7] a: ličba mužow na 100 žonow b: poměr ličby wosobow pod 18 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65 c: poměr ličby wosobow nad 65 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65

Politika

Gmejna słuša k sakskemu wólbnemu wokrjesej 52 (Budyšin 1) a k zwjazkowemu wólbnemu wokrjesej 156 (Budyšin I).

Wjesnjanosta

Wjesnjanosta je wot 2015 bjezstronski Gerald Meyer, kiž bu při wólbach 2022 w zastojnstwje wobkrućeny.

wólby wjesnjanosty

wólba	wjesnjanosta	namjet	wuslědk (%)
2022	Gerald Meyer	Meyer	96,9
2015			70,2
2008	Peter Beer	SW	81,5
2001			50,7

Kubłanje

W Hodźiju wobsteji zakładna šula, na kotrejž so tež serbšćina jako cuza rěč wuwučuje. Srjedźna šula je so w lěće 2006 zawrěła.

Wosobiny

Jan Pawoł Křižan

• Jan Jurij Temler (~1500–1573), do 1559 posledni katolski farar w Hodźiju
• Wjacław Warichius (1564–1618), wot 1589 do 1618 farar w Hodźiju; pioněr spisowneje hornjoserbšćiny
• Jaroměr Hendrich Imiš (1819–1897), wot 1858 do 1897 farar w Hodźiju a mandźelska Mila Imišowa (1827–1895), basnjerka
• Jan Pawoł Křižan (1854–1923), farar, spisaćel a dołholětny předsyda Maćicy Serbskeje; 1883–98 kapłan a 1898–1923 farar w Hodźiju
• Jurij Pilk (* 1858 w Hodźiju), stawiznar, domizniski slědźer, hudźbnik a komponist
• Gustaw Feurich (* 1868 w Hodźiju), přirodospytnik
• Jan Křižan (* 1880 w Hodźiju), farar, kulturny prócowar a předsyda Domowiny
• Korla Božidar Křižan (* 1886 w Hodźiju), farar a nabožinski spisaćel

Za dalšich fararjow hlej zapisk wo Hodźijskej cyrkwi.

Powětrowy wobraz Hodźija

Literatura

• Göda tausendjährig. Hodźij tysaclětny. Wudało Gmejnske zarjadnistwo Hodźij, Lusatia-Verlag 2006.
• Gerhard Billig & Jurij Knebel: Hodźij – před 1000 lětami. W: Rozhlad 5/2006.
• Peter Lieschke: Zur Geschichte des Ortes und der Parochie Göda bei Bautzen. Schmaler, Bautzen 1876 (digitalizat)

Žórła

1. Aktualne ličby wobydlerstwa po gmejnach 2023; Statistiski krajny zarjad Sakskeje
2. Michał Rostok: Ležownostne mjena. W: ČMS 40 (1887), str. 3–50, tu str. 13 (digitalizat).
3. Hodźij w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
4. Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954. → wšě wjeski
5. Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 244. [1312 wobydlerjow, z nich 186 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 50 z pasiwnymi, 74 serbskich dźěći a młodostnych, 1002 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
6. Wuslědki censusa 2011 za Budyski wokrjes: Nabožina
7. Statistiski krajny zarjad Sakskeje: gmejna Hodźij (němsce)

Wotkaz

 Commons: Hodźij – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow

Města a gmejny w Budyskim wokrjesu

Biskopicy | Bóšicy | Budestecy | Budyšin | Bukecy | Dobruša-Huska | Frankenthal | Großharthau | Großnaundorf | Halštrow | Halštrowska Hola | Haselbachtal | Hodźij | Hornja Hórka | Chrósćicy | Kamjenc | Kinspork | Kubšicy | Kulow | Kumwałd | Łaz | Łuty | Łužnica | Malešecy | Neukirch | Njebjelčicy | Njedźichow | Njeswačidło | Ohorn | Ottendorf-Okrilla | Pančicy-Kukow | Połčnica | Porchow | Radeberg | Radwor | Rakecy | Ralbicy-Róžant | Ramnow | Sćenjow | Sepicy | Smělna-Póckowy | Sprjewiny Doł | Swětła | Šěrachow-Korzym | Wachow | Warnoćicy | Wjazońca | Wjelećin | Wojerecy | Wołbramecy | Worklecy | Wóslink | Wóspork | Wulka Dubrawa | Wulke Rědorjecy | Załom | Zemicy-Tumicy
Zarjadniske zjednoćenstwa/zwjazki:
Biskopicy | Budestecy-Hornja Hórka | Großharthau | Kinspork | Njeswačidło | Połčnica | Při Klóšterskej wodźe