زبان ترکی آذربایجانی
شاخهای از زبانهای ترکی اغوزی که در قفقاز، منطقۀ آذربایجان و خاور ترکیه تکلم میشود. / From Wikipedia, the free encyclopedia
ترکی آذربایجانی (به ترکی آذربایجانی: آذربایجان تورکجهسی) یا ترکی آذری (به ترکی آذربایجانی: آذری تورکجهسی)[8][9][10] که در اکثر زبانهای جهان با نام زبان آذربایجانی (به آذربایجانی: آذربایجان دیلی) شناخته میشود، زبانی از خانواده زبانهای ترکی است که با دو گویش در جمهوری آذربایجان و مناطق آذربایجان ایران تکلم میشود. عمده تفاوت بین دو گویش در تلفظ برخی واژگان، وامواژگان روسی، فارسی، عربی و انگلیسی و تفاوتهایی مختصر در چند مورد دستوری است.[11] زبان ترکی آذربایجانی در جمهوری آذربایجان زبان رسمی و در داغستان یکی از زبانهای رسمی مصوب فدراسیون روسیه است. زبان ترکی آذربایجانی بخشی از شاخه زبانهای اغوز زبانهای ترکی است و به ترکی استانبولی، زبان ترکی قشقایی و ترکی خراسانی بسیار نزدیک است. ترکی آذربایجانی به عنوان زبان گفتاری همچنین در نواحی شرقی ترکیه و جنوب گرجستان[12] و داغستان[13] و قسمتهایی از شمال خراسان رایج است. زبان ترکی آذربایجانی از زبانهای فارسی و عربی در واژگان، سامانه آوایی و دستوری اثر پذیرفته است. در ایران، شهرهای تبریز، ارومیه (به غیر از مناطق کردنشین)، اردبیل و زنجان و بخشهای از استان قزوین[14] به ترتیب بزرگترین شهرهایی اند که ترکی آذربایجانی در آنها تکلم میشود.[15][16]
ترکی آذری | |
---|---|
ترکی آذری | |
Azəri Türkcəsi (خطّ لاتین) آذری تورکجهسی خط فارسی | |
بیان | آذربایجان دیلی |
زبان بومی در | ایران، جمهوری آذربایجان، ترکیه، گرجستان، روسیه، عراق[1] |
قومیت | آذریها |
شمار گویشوران | ۲۴ میلیون نفر (۲۰۲۲) شامل لهجه آذری شمالی، لهجه آذری جنوبی[2][3][4][5][6][7] (بدون تاریخ) |
ترکی
| |
الفبای ترکی آذربایجانی (لاتین و سریلیک در جمهوری آذربایجان و روسیه، خط فارسی در ایران) | |
وضعیت رسمی | |
زبان رسمی در | جمهوری آذربایجان روسیه- در داغستان گرجستان در مارنئولی |
کدهای زبان | |
ایزو ۱–۶۳۹ | az |
ایزو ۲–۶۳۹ | aze |
ایزو ۳–۶۳۹ | aze |
زبانشناسی | بخشی از 44-AAB-a |
مناطقی که در آنها ترکی آذربایجانی صحبت میشود مناطقی که گویشورانِ ترکی آذربایجانی در اکثریت هستند مناطقی که گویشورانِ ترکی آذربایجانی در اقلیت قابل توجهی هستند | |
این نوشتار شامل نمادهای آوایی آیپیای است. بدون پشتیبانی مناسب تفسیر، ممکن است علامتهای سوال، جعبه یا دیگر نمادها را جای نویسههای یونیکد ببینید. |
در محدوده آذربایجان در گذشته و قبل از گسترش زبان ترکی آذربایجانی، زبان آذری (پهلوی) رایج بود که به مرور پس از ورود و اسکان قبایل تُرک و قزلباش به خصوص در دوره سلجوقیان و صفویه، و ترک سازی به فراموشی سپرده شد.[17][18]