امپراتوری سلجوقی
یک امپراتوری بزرگ ترکتبار ایرانیمآب حاکم بر ایران و آسیای میانه (۱۰۳۷–۱۱۹۴) / From Wikipedia, the free encyclopedia
امپراتوری سَلْجوقی یک امپراتوری تُرکنژاد[10][11][12] با فرهنگ ترکی-ایرانی [13][14] و سنیمذهب بود که توسط ایل قنیق از ترکان اغوز بنا نهاده شد.[15] سلجوقیان از سرزمین مادری خود یعنی حاشیه دریاچه آرال به خراسان حمله کرده و سپس وارد بخش مرکزی ایران شدند و پس از آن با پیروزی بر امپراتوری بیزانس در نبرد مَلازگرد، آناتولی را تصرف کردند.[16] سلجوقیان تحت سلطنت طغرل بیک، با ایجاد تسلط سیاسی بر خلافت عباسی در بغداد، در عمل رهبری جهان اسلام را به دست گرفتند.[17] قلمرو سلجوقیان در زمان اوج خود از شرق تا کوههای هندوکش، از غرب تا آسیای صغیر و شام، از شمال تا آسیای مرکزی و از جنوب تا یمن ادامه داشت.
برخی از منابع فهرستشده در این مقاله ممکن است معتبر نباشند. |
امپراتوری سلجوقی امپراتوری بزرگ سلجوقی سلجوقیان | |
---|---|
۱۰۳۷–۱۱۹۴ | |
پرچم عقاب دو سر، از اصلیترین نمادهای دودمان سلجوقی
| |
قلمرو سلجوقیان در اوج گسترهٔ خود در زمان ملکشاه یکم | |
وضعیت | امپراتوری |
پایتخت | |
زبان(های) رایج | فارسی (زبان رسمی و اداری)[1][2][3] ترکی سلجوقی (زبان خاندانی و نظامی و ارتش)[3][4] عربی (زبان علمی و ادبی و دینی)[1][3] |
دین(ها) | اسلام (سنی) |
حکومت | پادشاهی موروثی |
فهرست سلاطین سلجوقی | |
• ۱۰۳۷–۱۰۶۳ | طغرلبیک (نخستین) |
• ۱۱۷۴–۱۱۹۴ | طغرل سوم (واپسین)[5][6] |
تاریخ | |
• طغرل بیک این امپراتوری را بنیان نهاد. | ۱۰۳۷ |
• ملکشاه یکم بر تخت نشست. | ۱۱۸۲ |
• پس از محمود دوم امپراتوری چند پاره شد. | ۱۱۳۱ |
۱۱۹۴ | |
مساحت | |
۱۰۸۰ م.[8][9] | ۳٬۹۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۱٬۵۰۰٬۰۰۰ مایل مربع) |
امروز بخشی از | ایران ارمنستان جمهوری آذربایجان روسیه گرجستان عراق اسرائیل اردن ترکیه لبنان کویت عمان امارات متحده عربی بحرین قطر سوریه یمن پاکستان افغانستان ازبکستان تاجیکستان قزاقستان قرقیزستان چین |
امپراتوری سلجوقیان در سال ۱۰۳۷ میلادی توسط طغرل بیگ بنیانگذاری شد. طغرل به واسطه سلجوق بیگ که یکی از سران تُرکان اوغوز بود به سلطنت رسید. سلجوقیان باعث اتحاد دوباره جهان اسلام شدند و نقش کلیدی در جنگهای صلیبی یکم و دوم داشتند. سلجوقیان به شدت تحت تأثیر فرهنگ ایرانی[18] و زبان فارسی[19] قرار گرفتند و نقش مهمی در ایجاد پیوند بین فرهنگهای ترکی-ایرانی ایفا کردند؛[20] به گونهای که حتی باعث انتقال فرهنگ ایرانی به فلات آناتولی نیز شدند.[21][22] استقلال فرهنگی زبان فارسی (از زبان عربی) در امپراتوری سلجوقی شکوفا شد.[23] از آنجا که سلجوقیان، سنت اسلامی یا میراث ادبی قوی از خود نداشتند، زبان فرهنگی مدرسان فارسی خود در اسلام را به کار گرفتند. بدینترتیب زبان و ادبیات فارسی در کل ایران رواج یافت و زبان عربی در آن کشور جز در آثار و معارف دینی ناپدید شد.[23] مهاجرت گسترده ترکتباران به مناطق استراتژیک مرزهای شمال غربی(آذربایجان) و غربی(هَمَدان) امپراتوری سلجوقی برای مقابله با حملات احتمالی دشمنان خارجی(به ویژه بیزانس(روم شرقی))، باعث پدیده ترکسازی در این مناطق شد.[24]