اصفهان
مرکز استان اصفهان / From Wikipedia, the free encyclopedia
اصفهان، یکی از کلانشهرهای تاریخی در مرکز ایران است که در زمان سلسله صفویان، سلجوقیان و آل بویه پایتخت ایران بوده است. اصفهان مرکز استان اصفهان و نیز شهرستان اصفهان است. شهری در امتداد رودخانه با سه میراث جهانی یونسکو، معماری باستانی اسلامی. اصفهان سومین شهر پرجمعیت ایران پس از تهران و مشهد،[12] یکصد و شصت و پنجمین شهر پرجمعیت جهان و نهمین شهر پرجمعیت غرب آسیا بهشمار میرود. اصفهان چهاردهمین کلانشهر پرجمعیت خاورمیانه است. کلانشهر اصفهان با ۱۵ منطقه شهری، پس از تهران دومین کلانشهر بزرگ ایران از نظر مساحت شهری است. شهر اصفهان کلانشهری بوده که نامش همواره در کنار رودخانه زایندهرود میآید.
اصفهان | |
---|---|
ساعتگرد از بالا: میدان نقش جهان، نمایی از سیوسهپل، چهلستون، ورزشگاه نقش جهان، کاخ هشتبهشت، سیتی سنتر اصفهان، پل خواجو | |
ریشهشناسی: اسپهان | |
مختصات: ۳۲°۳۸′۴۱″ شمالی ۵۱°۴۰′۰۳″ شرقی | |
کشور | ایران |
استان | اصفهان |
شهرستان | اصفهان |
منطقه | ۲ |
تأسیس | ۱۲۹۱ خورشیدی[1]قبل از ۴۳۰ (میلادی)[2] |
وجه تسمیه | گابا، گابیه، گابیان، گبی، گی، جی، اسپادانا، سپهان، اسپهان، سپاهان، اصفاهان، صفاهان، اصفهان، اصبهان[3] |
شهرداری | ۱۵ |
مدیریت | |
• نوع | شهرداری |
• هیئت حاکمه | شورای اسلامی شهر اصفهان |
• شهردار | علی قاسمزاده |
• مجلس ایران | حوزههای انتخابی و نمایندگان |
• مجلس خبرگان | فهرست نمایندگان خبرگان |
مساحت | |
• کل | ۵۵۱ کیلومتر مربع (۲۱۳ مایل مربع) |
بلندی | ۱۵۷۵ متر (۵۱۶۷ پا) |
جمعیت | |
• رتبه جمعیت در ایران | ۳ |
• رشد جمعیت | ۱/۱۳ درصد (از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰) |
[4] | |
نام اهلیت(ها) | اصفهانی |
زبانها | |
• اصلی | فارسی |
منطقه زمانی | یوتیسی +۰۳:۳۰ (ساعت رسمی ایران) |
کدپستی | کل رنج کامل
۸۱ ۸۱۱-۸۱۳-۸۱۴-۸۱۵ ۸۱۶-۸۱۷-۸۱۸-۸۱۹[5] |
پیششماره(های) تلفن | (+۹۸) ۰۳۱ |
کد ایزو ۳۱۶۶ | IR-04 |
پلاک خودرو | ایران ۶۷–۵۳–۴۳–۲۳–۱۳ |
روزهای یخبندان | ۹۱ |
فرودگاه بزرگ | فرودگاه بینالمللی شهید بهشتی اصفهان IFN |
ترانزیت سریعالسیر | - |
اداره شبکه بهداشت و سلامت | دانشگاه علوم پزشکی اصفهان[6][7] |
آبوهوا | اقلیم معتدل نیمه سرد[8] |
میانگین دما و بارندگی | ۱۶٫۳ درجه سانتیگراد [9] ۱۲۵ میلیمتر |
مسیرها | جاده ۶۵ آزادراه ۹ (آزادراه معلم) |
دادستان عمومی و انقلاب | علی اصفهانی (دادستان) |
خزانهدار | علیرضا بوژ مهرانی (مدیر)[10] |
وبگاه | |
=[11] |
این شهر در سه نوبت به پایتختی ایران برگزیده شد. دوران سلجوقیان، آل بویه و صفویان[13] (در بین سالهای ۱۰۵۰ تا ۱۷۲۲ میلادی). بهویژه در سدهٔ شانزدهم میلادی به هنگام پادشاهی ایران صفوی که پایتخت ایران شد، رونق فراوانی نیز گرفت. بناهای تاریخی متعددی در شهر وجود دارد که شماری از آنها به عنوان میراث تاریخی در یونسکو به ثبت رسیدهاند.[14] وجود آثار تاریخی بسیاری در این شهر سبب شده تا در سال ۲۰۰۶ استان اصفهان به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام معرفی گردد. سالانه مسافران و گردشگران زیادی از داخل و خارج کشور به این استان سفر میکنند. این شهر بر روی دشتی هموار و در ارتفاع ۱۵۷۰ متری از سطح دریا واقع شده است که عامل پیدایش آن زاینده رود بیان میشود. این شهر به داشتن معماری ایرانی، پلهای سرپوشیده، مسجدها و منارههای منحصر به فردش نامآور است، همین امر سبب شده تا در فرهنگ عامه، اصفهان نصف جهان، لقب بگیرد. این شهر در آذر ۱۳۹۴ (دسامبر ۲۰۱۵) به همراه رشت به عنوان نخستین شهرهای ایران، به شبکه شهرهای خلاق جهان زیر نظر یونسکو پیوست و از ۱۳۹۷ به ابتکار شهرهای دوستدار کودک ملحق شد.[15][16] براساس استانداردهای یونسکو، شهر خلاق، شهری است که از نوآوری و توانمندیهای شهروندان در توسعه پایدار شهری بهره میبرد.[17] میدان نقش جهان نمونه برجستهای از معماری صفوی است. از جمله دیگر آثار تاریخی اصفهان از منارجنبان، سیوسه پل، پل خواجو، کاخ چهلستون، عمارت عالیقاپو، مسجد شیخ لطفالله، پل مارنان، حمام علیقلیآقا، مسجد جامع عباسی، پل شهرستان و بسیاری از اماکن تاریخی دیگر را نیز میتوان نام برد.
از صنایع بزرگ در استان اصفهان میتوان به شرکتهایی همچون: صنایع هواپیماسازی ایران، مجتمع فولاد مبارکه اصفهان، پالایشگاه نفت اصفهان، پتروشیمی اصفهان، اسنوا، پلی اکریل اصفهان، ذوبآهن اصفهان، صاایران، شرکت نفت سپاهان، شرکت نفت جی، نیروگاه برق شهید منتظری و تاسیسات هستهای نطنز اشاره کرد. گرچه صنایع در اصفهان از قدمت و جایگاه ویژه ای برخوردار است لیکن وَجه بارز اصفهان هنری و فرهنگی و تاریخی است.
صنعت طلا در اصفهان بیشترین کارگاه و بزرگترین کارخانههای طلای ایران را در خود جای داده است.[18][19] صنایع دستی متعدد اصفهان نیز از دیرباز یکی از پایههای اقتصاد اصفهان بوده است.[20][21]
به لحاظ یافتههای باستانشناسی، مناطق اصفهان، پیرانشهر، اشنویه و شوش از برجستهترین مناطق ایران بهشمار میروند.[22][23][24][25][26][27][28][29][30]