پیرانشهر
شهری در استان آذربایجان غربی / From Wikipedia, the free encyclopedia
پیرانشهر شهری در غرب کشور ایران است که مرکزیت شهرستانی به همین نام را بر عهده دارد و از نقطهنگاه تقسیمات سیاسیاداری، در نیمه جنوبی استان آذربایجان غربی واقع گردیده است. بر اساس نویافتههایی از دوره پارینه سنگی، پیرانشهر یکی از قدیمیترین سکونتگاهها و مناطق خاورمیانه است.[16]
پیرانشهر | |
---|---|
کشور | ایران |
استان | آذربایجان غربی |
شهرستان | پیرانشهر |
بخش | بخش مرکزی |
سال شهرشدن | دارای سابقه تاریخی[1] |
مردم | |
جمعیت | ۹۱٬۵۱۵ تَن (حریم شهر)[2][3]
|
رشد جمعیت |
|
تراکم جمعیت |
|
جغرافیای طبیعی | |
مساحت |
|
ارتفاع | ۱٬۵۰۲ متر[6] |
آبوهوا | |
میانگین دمای سالانه | ۱۱٬۵ درجه سانتیگراد[7] |
میانگین بارش سالانه | حدود ۶۰۰ میلیمتر[8] |
روزهای یخبندان سالانه | ۱۰۰ روز (۱۳۹۰)[9] |
اطلاعات شهری | |
شهردار | صفر تفاخر[10][11] |
تأسیس شهرداری | ۱۳۳۹ گاهشماری هجری خورشیدی[12] |
رهآورد | صنایع دستی، محصولات کشاورزی، محصولات باغی،[13] لبنیات محلی، عسل، لوازم خانگی[14] |
پیششمارهٔ تلفن | ۰۴۴[15] |
وبگاه | |
شناسهٔ ملی خودرو | ایران ۲۷ و |
کد آماری | ۱۲۳۶ |
آنچه امروزه پیرانشهر نامیده میشود، در قدیمیترین منابعی که نامی از آن رفته "لاهیجان" یا "ملک لاهیجان" ثبتشده است (سیستانی؛1378 ؛224).[17][18]
بر اساس گزارش مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، این شهر با ضریب رشد ۵/۸ درصد، ۹۱٬۵۱۵ نفر جمعیت در قالب ۱۶٬۴۰۷ خانوار را در خود جایداده است.[19]
شهر پیرانشهر با فاصله زمینی ۱۱۰ کیلومتری از مرکز استان (ارومیه)، از غرب و جنوب غربی به کوهستانهای مرتفع ختم میگردد. به استثنای این عوارض ارتفاعی، سایر جهات شهر با دشتهای کمعارضه و مسطح ارتباط دارد.
شهر پیرانشهر به دلیل داشتن ۶۰۰ میلیمتر بارندگی در سال از زیباترین شهرهای کشور بهشمار میرود.[20] این شهر به دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده ترانزیت ایران با کشور عراق و منطقه خودمختار کردستان و دیگر کشورهای حوزه دریای مدیترانه، یکی از بزرگترین مراکز تجارت خارجی در ایران است.[21]
پیرانشهر هر چند فاقد نقطه صفر مرزی بوده ولی واقع شدن در نزدیک نوار مرزی، شهر پیرانشهر را در وضعیتی ویژه قرار داده است که همواره مورد توجه دولتهای مختلف در طول تاریخ بوده است یعنی با توجه به جایگاهی که پیرانشهر در مرز ایران و عراق و نزدیکی به خاک ترکیه داشته، یک موقعیت ژئواستراتژیک ممتاز و در عین حال سختی تلقی میشده است و به همین دلیل از دیرباز نیز داری ۳ پادگان پیرانشهر، جلدیان و پسوه و یکی از پایگاههای مهم در کشور ایران بوده است.[22][23][24][25]
پیرانشهر به صورت کنونی شهری است که در قرون اخیر پا به عرصه وجود نهاده است اما در نقطه کنونی پیرانشهر سابقه دراز فرهنگ و تمدن و تاریخ وجود دارد. آثار کشف شده کنونی نشان دهنده وجود مدنیت و فرهنگ و جامعه پویا دراین منطقه بوده است و مطمئناً کاوشهای بیشتر باستانشناسی سابقه درازعمر زندگی اجتماعی و تناقضات شهریگری را در این نقطه از سرزمین ایران نشان خواهد داد.[26]
شهر پیرانشهر در کنار شهرهایی مانند بوکان، زاهدان، اراک، مریوان، ایلام و رشت در زمره شهرهایی قرار دارد که به لحاظ مادی و ساختمانی نوبنیاد میباشد، اما از نظر اجتماعی شهری است با ریشه در قرنها تاریخ گذشته و همواره پایدار و برقرار و رو به آینده؛ و علیرغم همه محرومیتها بانشاط و امیدوار به آینده بهتر.[27][28]
اولین قبایلی که به سرزمین پهناور ایران آمدند، قبیلهٔ پارسوا بودند و در این نقطه از شهرستان پیرانشهر و بخش لاجان (پسوا) سکنی گزیدند یعنی اینجا یکی از قدیمیترین پایگاههای تمدن و فرهنگ ایرانی در درازنای تاریخ است.[29][30] پسوا قریه نسبتاً بزرگی در نزدیکی پیرانشهر است که نام آن به گفته ولادیمیر مینورسکی ایرانشناس، سکونتگاههای ایرانیان را از قرن نهم پیش از میلاد به یادگار گذاشته و یادآور «اقوام پارسوا» ذکر شده در گزارشهای فرمانروای آشوری شلمانسر سوم است. (حکومت ۸۵۸–۸۲۴ پ. م)[31]
در شهرستان پیرانشهر غلبه جمعیتی با ایرانیان کُرد است و با توجه به رسمی بودن زبان فارسی در مناطق کُردنشین و دیگر نقاط ایران، همهٔ اهالی شهرستان پیرانشهر بر زبان فارسی نیز مسلط بوده و آن را به عنوان زبان میانجی و زبان بینقومی استفاده مینمایند.
اهالی پیرانشهر که به زبان کُردی تکلم و به زبان فارسی مکاتبه و به زبان عربی دعا و نماز میخوانند؛ مشتمل بر چندین ایل و طایفه با منشأهای مختلف میباشند که بخش اعظم آنها طوایف آریاییتبار و بومی غرب ایران هستند.[32][33]