Lutezio

Lutezioa elementu kimiko bat da, Lu ikurra eta 71 zenbaki atomikoa dituena. Elementu metaliko hau normalean itrioarekin batera ageri da. Metalezko aleazioak eratzeko eta zenbait prozesutan katalizatzaile gisa erabiltzen da. Taula periodikoaren interpretazio hertsi bat eginez gero, trantsizio-metal gisa sailkatu beharko litzateke, baina IUPACen arabera lantanidoa da.^[1] Izena Parisen omenez eman zioten, hiri honen izena latinez Lutetia baita.

Lutezioa
71 Iterbioa ← Lutezioa → Hafnioa
71 Lu                                                                                                                                                                                                                                           Taula periodikoa
Ezaugarri orokorrak
Izena, ikurra, zenbakia	Lutezioa, Lu, 71
Serie kimikoa	lantanidoak
Taldea, periodoa, orbitala	-, 6, d
Masa atomikoa	174,967(1) g/mol
Konfigurazio elektronikoa	[Xe] 6s2 4f14 5d1
Elektroiak orbitaleko	2, 8, 18, 32, 9, 2
Propietate fisikoak
Egoera	? solidoa
Dentsitatea	(0 °C, 101,325 kPa) 9,841 g/L
Urtze-puntua	1.925 K (1.652 °C, 3.006 °F)
Irakite-puntua	3.675 K (3.402 °C, 6.156 °F)
Urtze-entalpia	kal. 22 kJ·mol−1
Irakite-entalpia	414 kJ·mol−1
Bero espezifikoa	(25 °C) 26,86 J·mol−1·K−1
Lurrun-presioa P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k T/K 1.906 2.103 2.346 (2.653) (3.072) (3.663)
Propietate atomikoak
Kristal-egitura	hexagonala
Oxidazio-zenbakia(k)	3 (oxido basiko ahula)
Elektronegatibotasuna	1,27 (Paulingen eskala)
Ionizazio-potentziala	1.a: 523,5 kJ/mol 2.a: 1.340 kJ/mol 3.a: 2.022.3 kJ/mol
Erradio atomikoa (batezbestekoa)	175 pm
Erradio atomikoa (kalkulatua)	217 pm
Erradio kobalentea	160 pm
Datu gehiago
Eroankortasun termikoa	(300 K) 16,4
Isotopo egonkorrenak
Lutezioaren isotopoak iso UN Sd-P D DE (MeV) DP 173Lu Sintetikoa 1,37 u ε 0,671 173Yb 174Lu Sintetikoa 3,31 u ε 1,374 174Yb 175Lu %97,41 Lu egonkorra da 104 neutroirekin 176Lu %2,59 3,78x1010 u β- 1,193 176Hf

Ezaugarri eta aplikazio nagusiak

Metal tribalente hau korrosioarekiko erresistentea eta nahiko egonkorra da Lurreko atmosferarekin kontaktuan. Elementu arraroen artean astunena eta gogorrena da. Lantanidoen artean urtze-punturik altuena dauka, seguru asko lantanidoen uzkurduraren ondorioz.

Elementu hau kantitate erabilgarrietan eskuratzea oso garestia da eta, beraz, merkataritza-erabilera gutxi dauzka. Hala ere, lutezio egonkorra katalizatzaile gisa erabiltzen da petrolio-findegietako cracking-prozesuetan. Alkilazio, hidrogenazio eta polimerizazioetan ere erabil daiteke.

Lutezio-176 isotopoa (¹⁷⁶Lu) meteoritoen adina zehazteko erabili izan da. Bestalde, lutezio oxiortosilikatoa (LSO) positroi-igorpenezko tomografiak egiteko tresnen detektagailuetarako konposaturik erabiliena da.^[2]

Erreferentziak

Kanpo estekak

• Datuak: Q1857
• Multimedia: Lutetium / Q1857

1. IUPAC Provisional Recommendations for the Nomenclature of Inorganic Chemistry (2004)
2. Thompson CJ. Instrumentation. Wahl RL,ed. Principles and Practice of Positron Emission Tomography. Philadelphia: Lippincott Williams and Wilkins, 2002:51.