W. E. B. DuBois

William Edward Burghardt DUBOIS (naskiĝis la 23-an de februaro 1868 en Great Barrington, Usono, mortis la 27-an de aŭgusto 1963 en Akrao, Ganao) estis afro-usona verkisto, historiisto, sociologo^[1], akademiano kaj aktivulo pri homaj rajtoj, konsiderita kiel la patro de panafrikanismo^[2]. Li ankaŭ estis gvidanto de la movado por civilaj rajtoj en Usono.

W. E. B. DuBois
Persona informo
William Edward Burghardt Du Bois
Naskiĝo	23-an de februaro 1868 (1868-02-23) en Great Barrington
Morto	27-an de aŭgusto 1963 (1963-08-27) (95-jaraĝa) en Akrao
Tombo	W.E.B. Dubois Memorial Centre for Pan African Culture (en) (1985–) Osu Castle (en) (–1985) vd
Etno	afrik-usonanoj vd
Lingvoj	angla vd
Loĝloko	Atlanta • Ganao • Berlino vd
Ŝtataneco	Ganao (1961–) Usono (1868–) vd
Alma mater	Universitato Fisk Universitato de Hajdelbergo kolegio Harvard Humboldt-Universitato en Berlino Universitato Harvard Searles High School (en) vd
Partio	Socialisma Partio de Usono vd
Subskribo
Familio
Edz(in)o	Shirley Graham Du Bois (en) (1951–) Nina Gomer Du Bois (en) (1896–1950) vd
Infanoj	Nina Yolande Du Bois (en)  ( Nina Gomer Du Bois (en) ) vd
Parencoj	Othello Burghardt (en) (avo) vd
Profesio
Okupo	historiisto aŭtobiografo poeto publikigisto ĵurnalisto instruisto arthistoriisto fotisto socia laboristo romanisto homrajta aktivulo filozofo sociologo verkisto ekonomikisto vd
Laborkampo	Civitanaj rajtoj vd
Doktoreca konsilisto	Gustav von Schmoller • Albert Bushnell Hart vd
Verkado
Verkoj	The Souls of Black Folk ❦ John Brown ❦ Black Reconstruction ❦ Dusk of Dawn ❦ The Philadelphia Negro vd
Postenoj Postenoj aktivisto de civilaj rajtoj vd
Honorigoj Honorigoj (2004)  National Association of Black Journalists Hall of Fame (en) (1959)  Pacpremio Lenino (1920)  Spingarn Medal (en) vd
Membrecoj Membrecoj Akademio de Sciencoj de GDR Nacia Asocio por la Plibonigo de Koloruloj Alpha Phi Alpha (en) (honora membro) Hungara Scienca Akademio Usona Akademio de Artoj kaj Beletro vd
vd	Fonto: Vikidatumoj
v • d • r

Biografio

W. DuBois naskiĝis en Masaĉuseco kaj iĝis la unua afrik-usonano, kiu gajnis doktoran diplomon de la prestiĝa Universitato Harvard. Poste dum multaj jaroj li studis la vivojn de afrik-usonanoj kaj uzis sociologiajn metodojn por kompreni la problemojn de tiu grupo.

Li instruis en kelkaj universitatoj, sed ankaŭ fariĝis unu el la plej rimarkindaj politikaj aktivuloj por la afrik-usonanoj. Li estis brila oratoro kaj verkisto.

Li estis kunfondinto en 1905 de la Niagara Movado. Poste en 1909 tio fariĝis NAACP – National Association for the Advancement of Coloured People (Nacia Asocio por la Antaŭenigo de Nigraj Personoj). Li estis redaktoro de la influhava gazeto de NAACP ĝis 1934, kiam li rezignis.

Li malkonsentis kun la aliaj gravaj aktivuloj Booker T. Washington kaj Marcus Garvey. Washington kredis, ke la nigruloj devis batali por ekonomia plibonigo kaj Garvey subtenis la ideon, ke la nigruloj reiru al Afriko. Du Bois kredis, ke la nigruloj devis batali ne nur por ekonomika egaleco kun la blankuloj, sed ankaŭ rajtas havi la samajn civilajn rajtojn. Du Bois pli kaj pli seniluziiĝis kun kaj nigra kapitalismo kaj Usono. En 1961 li aniĝis en la Komunista Partio de Usono kaj en la sama jaro migris al Ganao, kie lia amiko Kwame Nkrumah iĝis ĉefministro kaj post la proklamo de la respubliko unua prezidanto. En la lastaj jaroj de sia vivo li laboris pri la Encyclopedia Africana, kies dua eldono (2005, redaktita de Henry Louis Gates, Jr. kaj Kwame Anthony Appiah) enhavas 3 500 temojn en kvin volumoj.

En 1992, Usono honoris lin kun portreto sur poŝtmarko.

Plej gravaj libroj

• The Suppression of the Slave Trade (1896)
• The Philadelphia negro (1899)
• The Souls of Black Folk (1903)
• John Brown (1909)
• Quest of the Silver Fleece (1911)
• The Negro (1915)
• Darkwater (1920)
• The Gift of Black Folk (1924)
• Dark Princess (1928)
• Black Folk: Then and Now (1939)
• Dusk of Dawn (1940)
• Color and Democracy (1945)
• The World and Africa (1947)

Premioj

Internacia Premio Lenin "Por plifortigo de paco inter popoloj" (1959)

Literaturo

• David Levering Lewis: W.E.B. Du Bois. Biography of a Race, 1868–1919. Holt, Novjorko, 1993, ISBN 0-8050-2621-5. Gajninto de la premio Pulitzer en la jaro 1994 en la kategorio Biografioj.

Referencoj

1. (germana) W. E. B. Du Bois: Mein Weg, meine Welt. Dietz, Berlino, 1965, p. 368.
2. (germana) W. E. B. Du Bois: Mein Weg, meine Welt. Dietz, Berlino, 1965, paĝoj 325–327.

Vidu ankaŭ

Paul Panda Farnana

• W. E. B. DuBois en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
• Kategorio W. E. B. DuBois en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
• W. E. B. DuBois en la Vikicitaro (Kolekto de citaĵoj)

PeEnEo: 13437 GND: 118527657 LCCN: n80046721 VIAF: 34476326 ISNI: 0000000108863087 LIBRIS: 323014 SUDOC: 027500845 BNF: 120535268 MBA: cc92038b-0460-4de9-b7f8-da1bdd96375a NLA: 36268237 NDL: 00465808 BIBSYS: 90191287 NKC: ola2002105966 ICCU: IEIV069915