From Wikipedia, the free encyclopedia
Алякса́ндр Андрэ́евіч Карабко́ў (20 чэрвеня 1897 — 22 ліпеня 1941) — савецкі военачальнік, у пачатковы перыяд Вялікай Айчыннай вайны камандуючы 4-й арміяй, генерал-маёр. 22 ліпеня 1941 года расстраляны «за страту кіравання войскамі». Пасля смерці Сталіна быў рэабілітаваны «за адсутнасцю складу злачынства», адноўлены ў воінскім званні і правах на ўзнагароды (пасмяротна).
| Аляксандр Андрэевіч Карабкоў | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| Дата нараджэння | 20 чэрвеня 1897 | ||
| Месца нараджэння | |||
| Дата смерці | 22 ліпеня 1941 (44 гады) | ||
| Месца смерці | |||
| Месца пахавання | |||
| Альма-матар | |||
| Грамадзянства | |||
| Прыналежнасць |
 Расійская імперыя СССР |
||
| Род войскаў | пяхота | ||
| Званне |
 |
||
| Камандаваў | 4-я армія | ||
| Бітвы/войны | Вялікая Айчынная вайна | ||
| Узнагароды і званні |
|
||
Аляксандр Андрэевіч Карабкоў нарадзіўся 20 чэрвеня 1897 года ў горадзе Пятроўске цяпер Саратаўскай вобласці. Рускі.
У царскай арміі — з 1915 года. У 1916 годзе скончыў Арэнбургскую школу Прапаршчыкаў. Падчас Першай сусветнай вайны камандаваў узводам на Паўднёва-Заходнім фронце. У Чырвонай Арміі — з жніўня 1918 года. Удзельнік Грамадзянскай вайны. У 1922 годзе скончыў Ваенную акадэмію імя М. В. Фрунзе. З 1924 года — камандзір стралковага палка, з 1931 года — начальнік штаба 95-й стралковай дывізіі.
У 1936 годзе А. А. Карабкоў прызначаны камандзірам 100-й стралковай дывізіі, у маі 1939 года — камандзірам 16-га стралковага корпуса, а ў студзені 1941 года — камандуючым 4-й арміяй.
У сваіх успамінах начальнік, былы начальнік штаба 4-й арміі Л. М. Сандалаў пісаў:[1]
… у гэты час прыбыў новы камандуючы 4-й арміяй генерал-маёр А. А. Карабкоў. Яго я ведаў даўно. Гэта быў вельмі дзейны камандзір, хутка прасоўваючыся па службовай лесвіцы і пакінуўшы ззаду многіх сваіх таварышаў па службе. У 1938 годзе ён камандаваў стралковай дывізіяй, з дывізіі «пайшоў на корпус», а да вясны 1941 года быў прызначаны камандуючым 4-й арміі.
Новы камандарм педантычна выконваў волю камандуючага акругай па размяшчэнні войскаў. Свайго пункту гледжання на гэты прадмет ён альбо не меў, альбо старанна хаваў яе.
Да моманту пачатку нямецкага ўварвання ў СССР 4-я армія РСЧА пад камандаваннем Карабкова (28 стралковы корпус (2 стралковыя дывізіі), 14 мехкорпус (2 танкавыя і 1 матарызаваная дывізіі)), дзве асобныя стралковыя дывізіі (49 і 75 сд) і часткі) размяшчалася ў раёне Брэста са штабам у г. Кобрын. У Брэсцкай крэпасці як асноўным казарменным фондзе арміі яшчэ з 1939 года дыслакаваліся 6 і 42 сд, на поўдзень ад Брэста ў ваенным гарадку — танкавыя дывізіі мехкорпуса, тады як механізаваная дывізія знаходзілася бліжэй да Кобрыну. На стыку з 10-й арміяй (правы фланг) па Плану прыкрыцця павінна была разгортвацца 13-я армія (штаб — у Бельску), аднак да 22 чэрвеня, штаб арміі ў ППД не з’явіўся, а асобныя часткі будучага фарміравання знаходзіліся ў раёне Мінска і нават на ўсход ад яго.
У аператыўным падначаленні арміі знаходзіла змешаная авіяцыйная дывізія, часці Брэсцкага ўмацаванага раёна. На левым флангу з арміяй ажыццяўляла ўзаемадзеянне Пінская ваенная флатылія.
Вясной 1941 года часткі 4 арміі прымалі ўдзел у шэрагу ваенных вучэнняў рознага ўзроўню (ад палкавога да дывізіённага). Вучэнні насілі ярка выяўленыя наступальны характар і звязваліся з прарывам абароны праціўніка, яго умацаванай паласы і уводам у прарыў частак мехкорпуса.
Камандаванне арміі неаднаразова падымала пытанне аб вывадзе большай часткі падраздзяленняў з крэпасці, дзе акрамя ваенных часцей знаходзіліся часткі пагранічных войскаў, канвойныя часткі НКУС, а таксама рамонтныя і тылавыя падраздзяленні, уключаючы акруговы шпіталь. З той жа просьбай неаднаразова выступала камандаванне акругай, накіроўваючы адпаведныя просьбы ў НКА і Генеральны штаб (ППД па склаўшайся да пачатку 40-х гадоў практыцы вызначала цэнтральнае кіраўніцтва РСЧА), паказваючы, што такая дыслакацыя можа апынуцца пасткай для ўсіх часцей у крэпасці, аднак да другой паловы чэрвеня сітуацыя заставалася без змяненняў.
22 чэрвеня 1941 года армія падвергнулася ўдару 2-й танкавай групы вермахта (камандуючы — Гейнц Гудэрыян), падтрыманай агульным наступленнем 9-й арміі вермахта. Два нямецкіх матарызаваных корпуса фарсіравалі раку Заходні Буг на поўнач і на поўдзень ад Брэста. Часткі 4-й арміі, якія размяшчаліся ў Брэсце і ваенных гарадках вакол Брэста, былі блакаваныя і разгромленыя на працягу некалькіх гадзін: 7:00 22 чэрвеня Брэст быў захоплены праціўнікам[2]. Армія была адкінутая за лінію Кобрына.
23 чэрвеня 4-я армія, у адпаведнасці з «Дырэктывай № 3» НКА СССР, нанесла ўдар сіламі 14-га мехкорпуса і 28-га стралковага корпуса. Аднак гэтыя дзеянні поспеху не мелі. 24 чэрвеня нямецкія ўдарныя часці выйшлі да Пружанаў і Ружанаў, разгортваючы ўдар на Слонім і Баранавічы, а 4 армія спыніла сваё існаванне як адзіная арганізаваная адзінка — бой з праціўнікам цяпер на розных напрамках вялі разрозненыя часці, часта з розных падраздзяленняў. Штаб арміі хоць і падтрымліваў сувязь з фронтам, ужо не мог арганізаваць ўстойлівы супраціў, як не мог арганізаваць і планамерны адыход і вывад тэхнікі. Велізарная маса войскаў, якія страцілі кіраванне і камандзіраў, адкачвалася на ўсход па шашы на Мінск і Слуцк. Тым не менш, штаб не спыніў свайго існавання і не растварыўся на дробныя групы ў прыпяцкіх лясах, імкнучыся пры адыходзе арганізоўваць бязладна адступаючыя часткі. Камандаваннем фронту арміі былі падпарадкаваныя 55-я і 155-я стралковыя дывізіі, затым зводны атрад 47-га стралковага корпуса, аднак гэтыя часці ўступалі ў бой разрознена, па адзіночцы і таму не маглі ўжо змяніць агульнай катастрафічнай карціны.
25 чэрвеня камандаванне фронтам аддала загад аб агульным адыходзе за лінію Слонім-Пінск на раку Шчара, каб пазбегнуць акружэння размешчаных на захад часцей і злучэнняў, перш за ўсё, 10 і 3 армій. Аднак у гэты ж дзень кальцо ў раёне Баранавічаў замкнулася — 2 танкавая група здзейсніла прарыў на поўнач, разгортваючы далейшы марш на ўсход і паўночны ўсход па шашы на Мінск і Слуцк. Нямецкія матарызаваныя карпусы працягнулі наступ: 26 чэрвеня правае крыло праціўніка заняла Слуцк, 28 чэрвеня — Бабруйск. 28 чэрвеня паў Мінск, замыкаючы другое кальцо акружэння.
29 чэрвеня — 1 ліпеня разрозненыя часці 4 арміі пачалі выходзіць з акружэння ў раёне Дняпра, на поўдзень ад Магілёва. Разам з імі выйшаў і штаба арміі на чале з камандармам.
2 ліпеня 1941 года 4-я армія была перададзена ў аператыўнае падпарадкаванне 21-й арміі, якая размяшчалася ў той момант у раёне Гомеля, затым выведзена ў другі эшалон фронту. 8 ліпеня А. А. Карабкоў быў адхілены ад камандавання і арыштаваны.
Кіраўніцтва СССР усклала адказнасць за катастрофу на камандаванне Заходняга фронту. Быў арыштаваны камандуючы фронтам Д. Р. Паўлаў і іншыя генералы. Пасля нядоўгага следства ўсе яны былі расстраляныя.
У гэтую групу патрапіў і Карабкоў. 22 ліпеня 1941 года Ваеннай калегіяй Вярхоўнага суда СССР ён быў прызнаны вінаватым па артыкуле 93-17б і 193-20б КК РСФСР — «халатнасць» і «невыкананне сваіх службовых абавязкаў», пазбаўлены воінскага звання, узнагарод і прысуджаны да смяротнага пакарання. Расстраляны ў той жа дзень.
Летам 1956 года генерал-палкоўнік Л. М. Сандалаў адправіў на імя генерала арміі У. В. Курасава ліст:
Чаму быў арыштаваны і адданы суду менавіта камандуючы 4-й Арміі Карабкоў, армія якога, хоць і панесла вялізныя страты, але ўсё ж працягвала існаваць і не страчвала сувязі са штабам Заходняга фронту? Да канца чэрвеня 1941 года быў прызначаны па разверстке для адданя суду ад Заходняга фронту адзін камандарм, але ў наяўнасці быў толькі камандарм 4-й арміі. Камандуючыя 3-й і 10-й арміямі знаходзіліся ў гэтыя дні невядома дзе і з імі сувязі не было. Гэта і вызначыла лёс Карабкова. У асобе генерала Карабкова мы страцілі тады добрага камандарма, які, я мяркую, стаў бы пасля ў шарэнгу лепшых камандармаў Чырвонай арміі. Генерала Карабкова рэабілітаваць варта ў першую чаргу.
31 ліпеня 1957 года А. А. Карабкоў быў пасмяротна рэабілітаваны «за адсутнасцю складу злачынства», адноўлены ў воінскім званні і правах на ўзнагароды[3].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
