Распаўсюджванне COVID-19 у Беларусі

Асноўны артыкул: Пандэмія COVID-19

Першы выпадак захворвання каронавіруснай інфекцыяй COVID-19 у Беларусі афіцыйна пацверджаны 28 лютага 2020 года.

Карта распаўсюджвання каронавіруснай інфекцыі ў Беларусі      1500—1999 пацверджаных выпадкаў      1000—1499 пацверджаных выпадкаў      400—999 пацверджаных выпадкаў      1—399 пацверджаных выпадкаў

Створаны сайт для інфармавання аб стане спраў па барацьбе з вірусам і рэкамендацыямі для насельніцтва. 26 красавіка Міністэрства аховы здароўя пацвердзіла больш за 10 000 выпадкаў заражэння.

Храналогія

Дата	Тэстаў праведзена	Новых заражэнняў	Агулам заражэнняў	Выпісана	Памерлі
27.02.2020		1	1	0	0
03.03.2020		3	4	0	0
04.03.2020[1]		2	6	0	0
07.03.2020		0	6	1	0
10.03.2020[2]		3	9	3	0
11.03.2020[3]		3	12	3	0
12.03.2020[4]		9	21	3	0
13.03.2020[5]		6	27	3	0
16.03.2020[6]		9	36	3	0
17.03.2020		0	36	3	0
18.03.2020[7]		15	51	5	0
20.03.2020[8]		18	69	15	0
21.03.2020[9]		7	76	15	0
23.03.2020[10]		5	81	22	0
23.03.2020[11]		5	81	22	0
25.03.2020[12]		5	86	29	0
27.03.2020[13]		8	94	32	0
30.03.2020[14]		58	152	47	0
02.04.2020		152	300	42	4
03.04.2020		47	351	42	8
04.04.2020		89	440	41	8
05.04.2020		122	562	52	8
06.04.2020		138	700	53	13
07.04.2020		161	861	54	13
08.04.2020		205	1066	77	13
09.04.2020		420	1486	139	16
10.04.2020		495	1981	169	19
11.04.2020		245	2226	172	23
12.04.2020	>64000	352	2578	203	26
13.04.2020	~68000	341	2919	203	29
14.04.2020	71875	362	3281	203	33
15.04.2020	76198	447	3728	203	36
16.04.2020	81246	476	4204	203	40
17.04.2020	86813	575	4779	342	42
18.04.2020	92709	518	5297	458	45
19.04.2020	98231	510	5807	494	47
20.04.2020	102556	457	6264	514	51
21.04.2020	108545	459	6723	577	55
22.04.2020	114955	558	7281	769	58
23.04.2020	122543	741	8022	938	60
24.04.2020	130824	751	8773	1120	63
25.04.2020	139295	817	9590	1573	67
26.04.2020	147525	873	10463	1695	72
27.04.2020	153845	826	11289	1740	75
28.04.2020	161028	919	12208	1993	79
29.04.2020	168986	973	13181	2072	84
30.04.2020[15]	176625	846	14027	2386	89
01.05.2020	186262	890	14917	2918	93
02.05.2020	195430	911	15828	3117	97
03.05.2020	204239	877	16705	3196	99
04.05.2020	211369	784	17489	3259	103
05.05.2020	211369	861	18350	3771	107
06.05.2020	220045	905	19255	4388	112
07.05.2020	229466		20168	5067	116
08.05.2020	240146		21101	5484	121
09.05.2020	251771		22052	6050	126
10.05.2020	263543		22973	6406	131
11.05.2020	274060		23906	6531	135
12.05.2020	284445		24873	6974	142
13.05.2020	296380		25825	7711	146
14.05.2020	308156		26772	8168	151
15.05.2020	321705		27730	8807	156
16.05.2020	335057		28681	9498	160
17.05.2020	350515		29650	9932	165
18.05.2020	364319		30572	10130	171

Агульная інфармацыя пра COVID-19 і прафілактычныя рэкамендацыі ў ліфце Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі (7 красавіка 2020)

28 лютага 2020 года Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь пацвердзіла першы выпадак інфікавання ў краіне. 27 лютага тэст студэнта БНТУ з Ірана даў станоўчы вынік і ён быў змешчаны ў бальніцу ў Мінску. Ён прыбыў у Беларусь рэйсам з Баку 22 лютага 2020 года.

3 сакавіка 2020 года стала вядома пра чатырох хворых на каронавірус^[16]. Станам на 4 сакавіка дыягназ пастаўлены 6 пацыентам. 10 сакавіка было заяўлена пра 9 выпадкаў каронавіруса ў краіне. 11 сакавіка Міністэрства аховы здароўя паведаміла пра тры новыя станоўчыя тэсты на COVID-19 у беларускіх грамадзян — жыхароў Мінска, Гродна і Гомеля. Такім чынам, у краіне на гэты дзень было 12 выпадкаў каронавіруса^[17].

12 сакавіка Саветам міністраў прынята рашэнне пра абмежаванне ўсіх культурна-масавых, спартыўных і навуковых мерапрыемствы з міжнародным удзелам да 6 красавіка^[18].

Станам на 13 сакавіка, выяўлена 27 выпадкаў заражэння^[19].

Транспарціровачны ізалюючы бокс для пацыентаў з каранавірусам ля Віцебскай абласной клінічнай інфекцыйнай бальніцы

13 сакавіка Беларуская чыгунка часова прыпыніла курсіраванне цягнікоў у Чэхію, 14 сакавіка — Польшчу, Германію і Францыю, 15 сакавіка — Украіну, Латвію і Літву^[20]. Таксама былі адменены авіярэйсы ў 25 краін^[21].

Станам на 16 сакавіка, выяўлена 36 выпадкаў заражэння^[6].

Па стане на 18 сакавіка выяўлены 51 выпадак заражэння^[6], на 20 сакавіка — 69^[22], на 21 сакавіка — 76^[9].

Па стане на 23 сакавіка 2020 года выяўлена 81 выпадак заражэння. У Гомельскай вобласці хворых на два чалавекі (дыягназ у тым ліку пацверджаны ў жыхаркі Жыткавічаў), у Гродне — адзін чалавек, у Мінску — больш за 40, каля 30 — у Віцебску. 41 выпадак завазны, астатнія заразіліся ў краіне. Сярод тых, хто захварэў, адзін замежнік і 80 беларусаў. Сярэдні ўзрост пацыентаў — ад 15 гадоў да 49 гадоў. Самому старэйшаму 78 гадоў, самаму малодшаму — 3 гады (кантактаваў з мамай). Сярод медработнікаў заражаных кароаавірусам няма. Аднак ёсць медработнікі на каранціне, бо былі ў кантакце з пацыентамі, у якіх вірус пацвердзіўся^[11].

Транспарціровачны ізалюючы бокс для пацыентаў з каранавірусам ля Віцебскага абласной клінічнага дыягнастычнага цэнтра

На 25 сакавіка 2020 года выяўлена 86 выпадкаў заражэння. Праведзена каля 23 тыс. тэстаў на COVID-19. Выпісаныя ці рыхтуюцца да выпіскі 29 пацыентаў. Працягваецца медыцынскі кантроль і лячэнне 57 пацыентаў. Яшчэ па двух пацыентах спецыялісты праводзяць дадатковую праверку ў сувязі з неадназначнасцю атрыманых вынікаў.^[23]

На 27 сакавіка выяўлены 91 выпадак заражэння. Праведзена каля 24 тыс. тэстаў на COVID-19. Выпісаны або рыхтуюцца да выпіскі 32 пацыенты. Працягваецца медыцынскі кантроль і лячэнне 62 пацыентаў^[13].

На 30 сакавіка выяўлена 152 выпадкаў заражэння. Праведзена больш за 30 тыс. тэстаў на COVID-19. Выпісаны або рыхтуюцца да выпіскі 47 пацыентаў. Працягваецца медыцынскі кантроль і лячэнне 105 пацыентаў^[14].

20 сакавіка 2020 года заслужаны артыст Рэспублікі Беларусь, акцёр Нацыянальнага акадэмічнага драматычнага тэатра імя Якуба Коласа (Віцебск) Віктар Дашкевіч і ягоная жонка Святлана, загадчыца тэатральнай трупы, адчулі сябе кепска, паднялася тэмпература. На наступны дзень іх паклалі ў лякарню. У мужчыны, які ўжо меў хранічную абструкцыйную хваробу лёгкіх, пацвердзілі COVID-19. Тыдзень ён знаходзіўся ў рэанімацыі на апараце штучнай вентыляцыі лёгкіх. У ноч на 31 сакавіка памёр. Віктар Дашкевіч стаў першай ахвярай каранавірусу ў Беларусі^[24] падчас пандэміі COVID-19 2019—2020 гадоў.

Па стане на 2 красавіка 2020 года выяўлена 304 выпадкі заражэння, 46 пацыентаў паправіліся, 4 памерлі^[23].

21 красавіка на сайце Сусветнай арганізацыі аховы здароўя з’явіўся спіс рэкамендацый Беларусі па выніках місіі незалежных экспертаў, якія ацэньвалі, як у краіне змагаюцца з каранавірусам. Было адзначана, што ўспышка COVID-19 у Беларусі перайшла ў фазу кантактнай перадачы на ўзроўні супольнасці. СААЗ рэкамендуе адкласці ўсе масавыя мерапрыемствы — спартыўныя, рэлігійныя, культурныя, а таксама перавесці школы і ўніверсітэты на дыстанцыйнае навучанне^[25]

26 красавіка Міністэрства аховы здароўя пацвердзіла больш за 10 000 выпадкаў заражэння. Гэтая колькасць расце ў геаметрычнай прагрэсіі. Па стане на 28 красавіка каранавірус выявілі ў 12208 чалавек у Беларусі. У заяве з гэтай нагоды Прадстаўніцтва ААН у Беларусі звярнула ўвагу на неабходнасць неадкладных і маштабных мер па ўзмацненні жорсткасці фізічнага дыстанцыявання^[26][27].

Пад канец красавіка кожны дзень у Беларусі выяўлялася больш новых выпадкаў заражэння COVID-19 на 1 мільён насельніцтва, чым у суседзяў. Паводле дадзеных, якія прадастаўляюцца Міністэрствам аховы здароўя, у краіне назіраецца ўстойлівы рост колькасці новых выпадкаў COVID-19 на працягу ўжо чатырох з паловай тыдняў. Пры гэтым тэмп прыросту новых выпадкаў у Беларусі з’яўляецца адным з самых высокіх у Еўрапейскім рэгіёне. Эпідэмія ў Беларусі перайшла ў фазу мясцовай трансмісіі інфекцыі сярод насельніцтва. Прадстаўнік СААЗ у Беларусі Батыр Бердыклычаў адзначыў, што намаганняў аднаго сектара аховы здароўя на гэтым этапе аказалася недастаткова для стрымлівання і запавольвання тэмпаў эпідэміі, і адна з галоўных прычын імклівага развіцця эпідэміі ў краіне — адсутнасць адэкватных мер фізічнага дыстанцыявання^[28][29].

У Мінску 9 мая правялі парад да Дня Перамогі, нягледзячы на каранавірус. Прэзідэнцкія выбары ў Беларусі (2020) праз каранавірус не сталі пераносіць, а таксама адмовіліся рабіць дыстанцыйнымі^[30].

18 мая ў Беларусі колькасць хворых на каранавірус перавысіла 30 тысяч чалавек. Да 29 мая ў Беларусі было зарэгістравана звыш 40 тысяч чалавек са станоўчым тэстам на COVID-19. З пачатку чэрвеня рост колькасці захворванняў памяншаецца, выздаравелых становіцца болей, чым захварэлых.

4 чэрвеня Польшча адправіла вялікую партыю гуманітарнай дапамогі ў Беларусь для барацьбы з пандэміяй. 47 грузавікоў з грузам у 300 тон лекаў, тэстаў на каронавірус, рэспіратараў, абарончых масак, шчыткоў, халатаў і апаратаў ШВЛ 5 чэрвеня перасеклі польска-беларускую мяжу ў кантрольна-прапускным пункце «Брузгі». Гэта найбуйнейшая партыя гуманітарнай дапамогі ў гісторыі сучаснай Польшчы^[31].

На раніцу 9 чэрвеня ў Беларусі зарэгістравалі 50 265 алавек са станоўчым тэстам на COVID-19. Усяго праведзены 644 160 тэстаў^[32]. Да 25 чэрвеня ў Беларусі зарэгістраваны 60 382 выпадкаў COVID-19^[33]. Станам на гэты дзень ад COVID-19 вылечаны і выпісаны 41 448 пацыентаў^[34].

Падазрэнні на фальсіфікацыю статыстыкі

Па словах Сцяпана Пуцілы, незалежнага беларускага журналіста і кіраўніка інтэрнэт-СМІ «NEXTA», урад сфальсіфікаваў афіцыйныя дадзеныя аб распаўсюджванні захворвання на COVID-19 у Беларусі і апублікаваў значна заніжаныя лічбы. 11 мая 2020 года са спасылкай на атрыманыя дакументы Адміністрацыі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь Пуціла прыйшоў да высновы, што штодзённы прырост у колькасці больш за тысячу выпадкаў COVID-19 быў дасягнуты «пару дзён таму», а агульная колькасць выпадкаў COVID-19 у Беларусі склала 26348, пры гэтым 166 пацыентам з COVID-19 патрабавалася штучная вентыляцыя лёгкіх. Паводле звестак «NEXTA», фактычны штодзённы прырост выпадкаў заражэння на COVID-19 у перыяд з 8 па 11 мая быў наступным:^[35]

 8 мая - +1251
 9 мая - +1271
10 мая - +1183
11 мая - +1242

13 мая 2020 года «NEXTA» паведаміла пра 27717 выпадкаў захворвання на COVID-19 і штодзённы прырост у 1369 выпадкаў^[35][36].

Паводле статыстыкі, прадстаўленай падчас вебінара Беларускага таварыства анестэзіёлагаў і рэаніматолагаў 22 мая 2020 года, у красавіку 2020 года смяротнасць сярод пацыентаў з аддзяленняў інтэнсіўнай тэрапіі COVID-19 толькі ў Мінску склала 27%, альбо 117 пацыентаў у абсалютнай колькасці, што супярэчыла афіцыйным звесткам Міністэрства аховы здароўя ад 1 мая пра агульную колькасць (г.зн. у Беларусі ў цэлым) у 93 смерці пацыентаў з COVID-19. У дадатковым афіцыйным тлумачэнні Міністэрства аховы здароўя было адзначана, што ўзровень смяротнасці, прадстаўлены падчас вебінара, адлюстроўвае дадзеныя па ўсіх пацыентах «пульманалагічнага профілю» і ўключае як пацверджаныя смерці пацыентаў з COVID-19, так і смерці пацыентаў з «іншымі этыялогіямі пнеўманіі», што супярэчыць слайдам прэзентацыі вебінара, у якіх згадваюцца выключна пацыенты з COVID-19. Пасля агалоскі ў СМІ запіс вебінара быў выдалены з «YouTube»^[37][38].

Паводле дадзеных супрацоўнікаў аддзялення інтэнсіўнай тэрапіі 1-й мінскай клінічнай бальніцы, у некаторыя дні там былі рэгістрыравалася па 3–4 смерці верагодна станоўчых пацыентаў на каронавірус, у той час як афіцыйная штодзённая статыстыка смерцяў за гэтыя дні не перавышала 5 выпадкаў у цэлым па Беларусі^[39].

Згодна з заўвагаю Лідзіі Ярмошынай ад 22 ліпеня 2020 года са спасылкай на дадзеныя Міністэрства аховы здароўя, на той момант каля 41000 чалавек былі альбо шпіталізаваны, альбо праходзілі амбулаторнае лячэнне ад COVID-19, альбо знаходзіліся ў стане кантакту першага ўзроўню з вышэйназванымі, што супярэчыла афіцыйнай статыстыцы, якая паказвала агульную колькасць у 6947 актыўных спраў. У дадатковым тлумачэнні Міністэрства аховы здароўя было адзначана, што названая колькасць прадстаўляе колькасць людзей, якія падпадаюць пад «усе віды медыцынскага назірання», уключаючы актыўныя выпадкі COVID-19, кантакты першага і другога ўзроўняў і асоб, якія знаходзяцца ў карантыне. Тым не менш у адпаведнасці з уласнымі рэкамендацыямі Міністэрства аховы здароўя, кантакты другога ўзроўню былі вызвалены ад патрабаванняў самакаранціну і не падлягалі назіранню^[40].

Статыстычны аналіз афіцыйных штодзённых лічбаў заражэння на COVID-19 дазволіў выказаць здагадку пра наяўнасць штучнага абмежавання на агалошванне не больш чым 1000 выпадкаў у дзень^[41].

Паводле дадзеных статыстычнага аддзела ААН наконт штомесячнай колькасці смерцяў у Беларусі ў красавіку–чэрвені 2020 года^[42], агульная колькасць смерцяў перавысіла сярэднюю лічбу за апошнія 5 гадоў прыблізна на 5500, у той час як сярэдняя лічба за студзень–красавік не паказала прыкметнай розніцы з папярэднімі гадамі. Паводле «Нашай Нівы», падобныя статыстычныя анамаліі ніколі не назіраліся з пачатку працы статыстычнага аддзела ААН у 1980 годзе і маглі б адлюстроўваць фактычную статыстыку смерцяў ад COVID-19 у Беларусі^[43].

У інтэрв’ю тэлеканалу «Дождь  (укр.)» 7 верасня 2020 года Аляксандр Мрочак, кардыёлаг і акадэмік Акадэміі навук Беларусі, выказаў здагадку, што смерці ад COVID-19 у Беларусі ў афіцыйнай статыстыцы смяротнасці былі прадстаўлены як смерці ад сардэчна-сасудзістых захворванняў: «Сардэчна-сасудзістыя захворванні складаюць 58% статыстыкі смяротнасці ў Беларусі, што значна перавышае падобныя паказчыкі ў суседніх краінах. Мая прапанова, і ў мяне ёсць пэўныя факты, якія пацвярджаюць гэта, [...] заключаецца ў тым, што дыягназ атэрасклератычнай хваробы сэрца [пісаўся ў пасведчанні аб смерці] без уліку таго, што пацыент памірае ад дыхальнай недастатковасці, выкліканай інфекцыяй COVID-19». Па словах Мрочака, Уладзімір Каранік, былы міністр аховы здароўя, нясе персанальную адказнасць за фальсіфікацыю^[44].

9 лістапада 2020 года ў інтэрв’ю «БелТА» намеснік прэм’ер-міністра Беларусі Ігар Петрышэнка адзначыў, што, паводле папярэдніх звестак, у 15–20% жыхароў Беларусі выпрацаваўся калектыўны імунітэт супраць COVID-19, што супярэчыла афіцыйнай справаздачы Міністэрства аховы здароўя ад 9 лістапада, якая паказала ўсяго 108000 пацверджаных выпадкаў^[45].

Згодна са статыстыкай смяротнасці, апублікаванай Магілёўскім ЗАГСам, у студзені–лістападзе 2020 года агульная колькасць смерцяў за 11 месяцаў (4375) перавысіла агульную колькасць смерцяў за ўвесь папярэдні год на 609, у той час як магілёўская статыстыка смяротнасці на працягу папярэдніх 5 гадоў не ведала падобных скокаў смярцей і заставалася на адзнацы каля 3800 чалавек штогод. Лічбы таксама паказалі, што ў лістападзе 2020 года ў Магілёве было амаль удвая больш смерцяў, чым у лістападзе 2019 года. Пасля агалоскі ў СМІ статыстыка была выдалена з сайта ЗАГСа^[46][47].

Ускосныя разлікі, вырабленыя па афіцыйных дадзеных Белстата (паказчыкі «раздробны таваразварот на душу насельніцтва» і «раздробны таваразварот»), дазваляюць выказаць здагадку, што сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2020 год паменшылася на 47,8 тыс. чалавек. Пры скарачэнні сярэднегадавой колькасці насельніцтва за 2018 год на 14,7 тыс. чалавек і за 2019 год – на 17,8 тыс. чалавек залішняя смяротнасць за 2020 год магла скласці каля 30 тыс. чалавек^[48].

24 сакавіка 2021 года Аляксей Знаткевіч з Радыё Свабода апублікаваў артыкул, падставай якога стала апытанне некалькі лекараў, у якім прыводзяцца доказы на фальсіфікацыю статыстыкі да 7 разоў. Напрыклад, за 2020 год у Бабруйску і Бабруйскім раёне афіцыйна зарэгістравалі 16309 выпадкаў захворвання на COVID-19. Гэта 6998 заражэнняў на 100 тысяч жыхароў. Хваробу перанесла каля 7% насельніцтва раёну, у той час сярэднерэспубліканскія лічбы Белстата за той жа перыяд сведчаць, што толькі каля 2% насельніцтва Беларусі хварэла на COVID-19. Ад 28 лютага 2020 да 28 лютага 2021 года ў Бабруйску і раёне памерлі больш за 360 чалавек. Калі экстрапаліраваць гэтыя лічбы на ўсю краіну, дык агулам памерлых мелася б быць каля 16000, у той час як станам на 28 лютага 2021 года Міністэрства аховы здароўя паведамляла, што ад COVID-19 памерлі 1976 чалавек. Апытаны доктар 1-й лякарні Мінску таксама паведаміў пра дзіўныя суадносіны памерлых: «Толькі ў нашай лякарні ў ковідных аддзяленнях штодня паміралі 3–5 чалавек, менавіта ад COVID-19. Пры гэтым афіцыйна ў той час паведамлялі пра 7, 8 ці 9 памерлых ад каранавірусу па ўсёй краіне». Таксама, па словах аднаго з лекараў з паліклінік Мінску, медыкаў абмяжоўвалі ў колькасці тэстаў: з 30–40 пацыентаў, што ўрач аглядаў за дзень, звычайна палова выклікала падазрэнне на COVID-19, але можна было накіроўваць тэсціраваць максімум 10; з тых 5–7 чалавек, што доктар пасылаў штодзень, практычна ва ўсіх хвароба пацвярджалася. Ён жа дадаў, што ў часы, калі афіцыйна абвяшчалася пра 7–8 памерлых за дзень па ўсёй краіне, яго калегі з мінскіх лякарняў казалі яму пра 3–5 памерлых у кожнай. Міністэрства аховы здароўя каментарый з нагоды артыкула не дало^[49].

Паводле статыстыкі мінскіх ЗАГСаў і ўстаноў аховы здароўя за 2020 год, доступ да якой атрымала «Медиазона», у сталіцы за год ад хваробы павінна было памерці значна больш людзей, чым паведамляла Міністэрства аховы здароўя, так як у цэлым нябожчыкаў было на 5000 больш (альбо на 29%), чым у сярэднім за папярэднія пяць год. Ва ўнутранай дакументацыі было зафіксавана больш за 101000 ўпершыню зарэгістраваных выпадкаў COVID-19 у Мінску за перыяд з 5 ліпеня па 29 лістапада, у той час як афіцыйная статыстыка за той жа перыяд адлюстравала толькі 88753 пацверджаных выпадкаў COVID-19 па ўсёй краіне. Паводле дадзеных «Медиазоны», статыстыка смерцяў ЗАГСаў паказала, што ў снежні 2020 года ў Мінску ў сярэднім штодня рэгістравалася каля 15 смерцяў ад COVID-19, а на 17 снежня прыйшоўся пік у 27 смерцяў, у той час як афіцыйна было паведамлена толькі пра дзевяць смерцяў у гэты дзень. Узроставае размеркаванне смерцяў, зарэгістраваных у Мінску, паказала, што ў 2020 годзе ў параўнанні з папярэднімі гадамі смяротнасць людзей ва ўзросце 60–69 і звыш 70 гадоў павялічылася на 30,45% і 27,7% адпаведна^[50][51].

6 мая 2021 года эксперты Інстытута паказальнікаў і ацэнкі здароўя^[en] ў сваім дакладзе прыйшлі да высновы, што «смяротнасць ад COVID-19 ў свеце можа быць удвая вышэйшай за афіцыйныя лічбы, у Беларусі разрыў гіганцкі». На іх думку, у Беларусі каэфіцыент смяротнасці складае 459,6 на 100 тысяч чалавек — гэта адзін з найвышэйшых паказнікаў у свеце^[52].

Паводле дадзеных базы МУС Беларусі, доступ да якой атрымалі кіберпартызаны, залішняя смяротнасць з сакавіка 2020 года па сакавік 2021 года склала 32 тысячы чалавек, у той час як за гэты ж перыяд Міністэрства аховы здароўя паведаміла толькі пра 2247 памерлых праз COVID-19, што ў 14 раз ніжэй^[53]. Высокую верагоднаць заніжэння лічбаў прыкладна ў гэтай жа прапорцыі пацвердзілі Дзмітры Кобак з Цюбінгенскага ўніверсітэта і Андрэй Елісееў з Цэнтра «EAST», да якіх звярнулася «Настоящее время», у той час як абодва міністэрства праігнаравалі запыты тэлеканала пракаментаваць інфармацыю^[53].

Цэнзура і рэпрэсіі

Актывісты «Моладзевага блоку» ідуць з труной побач з ваеннай калонай падчас рэпетыцыі парада да Дня Перамогі 9 мая

30 красавіка 2020 года галоўны ўрач Віцебскай клінічнай бальніцы хуткай медыцынскай дапамогі Сяргей Лазар быў вызвалены з пасады неўзабаве пасля публікацыі інтэрв’ю «TUT.BY», дзе ён раскрытыкаваў контрпандэмічныя меры, прынятыя ўрадам, і адзначыў недахоп медыцынскіх сродкаў аховы^[54][55], тым не менш, паводле словаў прэс-сакратара Міністэрства аховы здароўя Юліі Барадун, звальненне Сяргея Лазара не было звязана з публікацыяй^[55].

25 сакавіка 2020 года Сяргей Сацук, галоўны рэдактар інтэрнэт-газеты «Ежедневжик» («ej.by»), быў арыштаваны па абвінавачванні ў атрыманні хабару праз тры дні пасля публікацыі яго артыкула з крытыкай рэакцыі беларускага ўрада на пандэмію COVID-19^[56].

11 мая 2020 года два актывісты «Моладзевага блоку» былі асуджаныя на 5 і 13 сутак адміністрацыйнага арышту за ўдзел у акцыі пратэсту супраць правядзення штогадовага парада да Дня Перамогі 9 мая на фоне пандэміі. У гэты ж дзень у будынку суда быў затрыманы яшчэ адзін актывіст «Моладзевага блоку», які чакаў пачатку працэсу над яго паплечнікамі^[57].

На фоне няшчыльных антыпандэмічных мер, прынятых дзяржавай, з лета 2020 года Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь спыніў прадстаўленне сезонных статыстычных дадзеных па смяротнасці^[58]. Да 2021 года ён выпускаў штогадовыя справаздачы з рознымі статыстычнымі дадзенымі, уключаючы статыстыку па смяротнасці^[58]. Справаздача за 2020 год была апублікаваная ў красавіку 2021 года, але без статыстыкі па смяротнасці, у той час як дадатковы бюлетэнь пра натуральны рух насельніцтва таксама не быў выпушчаны^[59]. На запыты Еўрапейскага радыё для Беларусі ў красавіку і маі 2021 года ўрадавая ўстанова адмовілася назваць прычыну апушчэння такой інфармацыі^[58][59]. Паводле «Новага Часу» і Еўрапейскага радыё для Беларусі, гэта было зроблена проста для таго, каб выключыць магчымасць падлічыць колькасць смерцяў у сувязі з захворваннем на COVID-19^[59][60].

COVID-19 як сродак катаванняў

Падчас пратэстаў у Беларусі (2020–2021) года вызваленыя пратэстоўцы паведамлялі пра выпадкі наўмыснага заражэння COVID-19 і наступнай адмовы ў медыцынскай дапамозе супрацоўнікамі беларускіх турмаў^[61].

Гл. таксама

• Храналогія распаўсюджвання COVID-19 у Беларусі  (англ.)

Зноскі

1. Шесть случаев коронавируса подтверждено в Беларуси. (руск.)(недаступная спасылка). Министерство здравоохранения Республики Беларусь (4 сакавіка 2020). Архівавана з першакрыніцы 16 сакавіка 2020. Праверана 16 сакавіка 2020.
2. В Беларуси еще у трех человек подтвердили коронавирус. Трех первых пациентов готовы выписывать (руск.)(недаступная спасылка). TUT.by (10 сакавіка 2020). Архівавана з першакрыніцы 17 сакавіка 2020. Праверана 16 сакавіка 2020.
3. У 3 граждан из Минска, Гродно и Гомеля диагностирован COVID-19 (руск.)(недаступная спасылка). Министерство здравоохранения Республики Беларусь (11 сакавіка 2020). Архівавана з першакрыніцы 16 сакавіка 2020. Праверана 16 сакавіка 2020.
4. О лабораторном контроле граждан по COVID19 (руск.)(недаступная спасылка). Министерство здравоохранения Республики Беларусь (12 сакавіка 2020). Архівавана з першакрыніцы 16 сакавіка 2020. Праверана 16 сакавіка 2020.
5. Пациентов с коронавирусом в Беларуси уже 27 (руск.)(недаступная спасылка). TUT.by (13 сакавіка 2020). Архівавана з першакрыніцы 28 сакавіка 2020. Праверана 16 сакавіка 2020.
6. COVID-19 : о состоянии пациентов (руск.)(недаступная спасылка). Министерство здравоохранения Республики Беларусь (16 сакавіка 2020). Архівавана з першакрыніцы 19 сакавіка 2020. Праверана 16 сакавіка 2020.
7. В Беларуси уже зарегистрирован 51 случай коронавируса (руск.). Праверана 18 сакавіка 2020.
8. За три недели в Беларуси зафиксировано 69 случаев коронавируса, 15 пациентов уже здоровы (руск.)(недаступная спасылка). TUT.BY (20 сакавіка 2020). Архівавана з першакрыніцы 20 сакавіка 2020. Праверана 20 сакавіка 2020.
9. В Беларуси — 76 случаев коронавируса (руск.)(недаступная спасылка). TUT.BY (21 сакавіка 2020). Архівавана з першакрыніцы 10 лістапада 2020. Праверана 21 сакавіка 2020.
10. В Беларуси зафиксирован 81 случай коронавируса. Среди носителей есть 3-летний ребенок, он он не болен (руск.)(недаступная спасылка). TUT.BY (23 сакавіка 2020). Архівавана з першакрыніцы 23 сакавіка 2020. Праверана 23 сакавіка 2020.
11. В Беларуси зафиксирован 81 случай заражения коронавирусом. Самому маленькому пациенту — 3 года (руск.)(недаступная спасылка). TUT.BY (23 сакавіка 2020). Архівавана з першакрыніцы 23 сакавіка 2020. Праверана 23 сакавіка 2020.
12. На сёння ў Беларусі праведзена каля 23 тыс. тэстаў на COVID-19 (руск.). Афіцыйны канал Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь у Telegram (25 сакавіка 2020). Праверана 25 сакавіка 2020.
13. Мінздароўя: У Беларусі 94 выпадкі каранавіруса  (бел.). Праверана 27 сакавіка 2020.
14. В Беларуси 152 случая коронавируса, выздоровели 47 человек (руск.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 8 красавіка 2020. Праверана 31 сакавіка 2020.
15. В Беларуси с начала вспышки зарегистрировано 14 027 случаев COVID-19 (руск.)(недаступная спасылка). TUT.by (30 красавіка 2020). Архівавана з першакрыніцы 3 лістапада 2020. Праверана 30 красавіка 2020.
16. Состояние пациентов, у которых был диагностирован COVID-19, удовлетворительное (руск.)(недаступная спасылка). Министерство здравоохранения Республики Беларусь (3 сакавіка 2020). Архівавана з першакрыніцы 16 сакавіка 2020. Праверана 15 сакавіка 2020.
17. Шесть человек вернулись из-за границы, шестеро заразились дома. Что известно о пациентах с коронавирусом (руск.)(недаступная спасылка). TUT.BY (11 сакавіка 2020). Архівавана з першакрыніцы 20 сакавіка 2020. Праверана 15 сакавіка 2020.
18. В Беларуси запрещают массовые мероприятия с международным участием (руск.). Onliner.by (12 сакавіка 2020). Праверана 15 сакавіка 2020.
19. Официальный Минздрав (руск.). Министерство здравоохранения Республики Беларусь (13 сакавіка 2020). Праверана 15 сакавіка 2020.
20. Новости пассажирам (руск.). БЖД. Праверана 15 сакавіка 2020.
21. Карантин вокруг. Куда сейчас нельзя уехать из Беларуси (руск.)(недаступная спасылка). TUT.BY (15 сакавіка 2020). Архівавана з першакрыніцы 20 сакавіка 2020. Праверана 15 сакавіка 2020.
22. О СИТУАЦИИ ПО COVID-19 (руск.)(недаступная спасылка). Министерство здравоохранения Республики Беларусь. Архівавана з першакрыніцы 20 сакавіка 2020. Праверана 20 сакавіка 2020.
23. В Республике Беларусь регистрируется поступательное увеличение числа заболевших COVID-19. (руск.). Официальный канал Министерства здравоохранения Республики Беларусь в Телеграм (31 сакавіка 2020). Праверана 2 красавіка 2020.
24. svaboda.org
25. euro.who.int (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 8 мая 2020. Праверана 10 лютага 2022.
26. facebook.com/UNBelarus
27. nashaniva.by
28. news.tut.by Архівавана 1 мая 2020.
29. nashaniva.by
30. svaboda.org
31. belsat.eu
32. nashaniva.by
33. news.tut.by Архівавана 12 жніўня 2020.
34. blr.belta.by
35. Канал Nexta обвиняет Минздрав РБ в публикации цензурированных данных о коронавирусе (руск.). afn.by (12 мая 2020). Архівавана з першакрыніцы 13 мая 2020. Праверана 13 мая 2020.
36. Archived copy (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 28 ліпеня 2020. Праверана 13 мая 2020.
37. Туда включены не только случаи подтвержденной инфекции COVID-19». Минздрав прокомментировал данные о 117 умерших пациентах за апрель (руск.). Onliner.by (22 мая 2020). Архівавана з першакрыніцы 22 мая 2020. Праверана 22 мая 2020.
38. В Сети появился слайд о том, сколько умерших было в "ковидных" реанимациях Минска. Объясняем, откуда эта цифра (руск.). TUT.BY (22 мая 2020). Архівавана з першакрыніцы 1 чэрвеня 2020. Праверана 22 мая 2020.
39. "Признание проблемы спасло бы не одну жизнь". Врач честно рассказал о двух месяцах в реанимации с COVID-19 (руск.). TUT.BY (8 ліпеня 2020). Архівавана з першакрыніцы 9 ліпеня 2020. Праверана 10 ліпеня 2020.
40. Минздрав объяснил впечатляющие цифры по коронавирусу, которые озвучила Лидия Ермошина (руск.). TUT.BY (22 ліпеня 2020). Архівавана з першакрыніцы 22 ліпеня 2020. Праверана 22 ліпеня 2020.
41. Roukema, Boudewijn F. (2020-07-23). "Anti-clustering in the national SARS-CoV-2 daily infection counts"(англ.). arXiv:2007.11779 [q-bio].
42. Прадастаўлены беларускімі чыноўнікамі.
43. Белстат не апублікаваў статыстыку смяротнасці, але перадаў яе ў ААН. Яна шакуе  (бел.). Наша Ніва (6 верасня 2020). Архівавана з першакрыніцы 6 верасня 2020. Праверана 6 верасня 2020.
44. Мрочек: В официальной статистике смерти от COVID-19 спрятали в "Болезни системы кровообращения" (руск.). TUT.BY (7 верасня 2020). Архівавана з першакрыніцы 7 верасня 2020. Праверана 7 верасня 2020.
45. Правительство о стратегии борьбы с COVID-19, испытании вакцины и коллективном иммунитете (руск.). БелТА (9 лістапада 2020). Архівавана з першакрыніцы 9 лістапада 2020. Праверана 10 лістапада 2020.
46. У Магілёве за лістапад памерла амаль у 2 разы больш людзей, чым у лістападзе 2019-га  (бел.). Наша Ніва (29 снежня 2020). Архівавана з першакрыніцы 10 сакавіка 2021. Праверана 29 снежня 2020.
47. У лістападзе 2020 у Магілёве памерла ў 1,8 разоў больш людзей, чым год таму  (бел.). Еўрапейскае радыё для Беларусі (29 снежня 2020). Архівавана з першакрыніцы 29 снежня 2020. Праверана 29 снежня 2020.
48. В XXI веке скрыть правду невозможно: от коронавируса в 2020 году в Беларуси умерло около 30 тысяч человек? (руск.). Intex-press (10 сакавіка 2021). Архівавана з першакрыніцы 18 сакавіка 2021. Праверана 19 сакавіка 2021.
49. Знаткевіч, Аляксей. «Раённая анамалія»? Лічбы памерлых ад COVID-19 у Беларусі могуць быць заніжаныя ў сем разоў  (бел.). Радыё Свабода (24 сакавіка 2021). Архівавана з першакрыніцы 25 сакавіка 2021. Праверана 26 сакавіка 2021.
50. "Закрыць усіх... І ўсё". Новы Час (16 (724)): 2. 2021-04-23.
51. Минск ковидный. В 2020 году в столице от коронавируса умерло больше людей, чем официально по всей Беларуси - исследование Медиазоны (руск.). Медиазона (19 красавіка 2021). Архівавана з першакрыніцы 19 красавіка 2021. Праверана 26 красавіка 2021.
52. Estimation of total mortality due to COVID-19 (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 21 мая 2021. Праверана 10 лютага 2022.
53. Сошников, Андрей. Власти Беларуси в 14 раз занизили статистику смертности от ковида – анализ утечки, организованной "Киберпартизанами" (руск.). Настоящее время (9 жніўня 2021). Архівавана з першакрыніцы 12 жніўня 2021. Праверана 14 жніўня 2021.
54. Репортаж из той самой витебской реанимации, которая первой приняла бой (руск.). TUT.BY (27 красавіка 2020). Архівавана з першакрыніцы 21 ліпеня 2020. Праверана 3 мая 2020.
55. Главврача витебской БСМП уволили. Минздрав: связи с публикацией на TUT.BY нет (руск.). TUT.BY (3 мая 2020). Архівавана з першакрыніцы 18 чэрвеня 2020. Праверана 3 мая 2020.
56. Belarusian journalist arrested for criticizing president's Covid-19 approach (англ.). Рэпарцёры без межаў (31 сакавіка 2020). Архівавана з першакрыніцы 28 ліпеня 2020. Праверана 16 мая 2020.
57. Активисты "Молодежного блока" за акцию с гробом получили 18 суток административного ареста на двоих (руск.). TUT.BY (11 мая 2020). Архівавана з першакрыніцы 28 ліпеня 2020. Праверана 11 мая 2020.
58. Белстат растлумачыў адсутнасць звестак па смяротнасці: "Не выйшлі і не выйшлі"  (бел.). Еўрапейскае радыё для Беларусі (2 красавіка 2021). Архівавана з першакрыніцы 27 ліпеня 2021. Праверана 27 ліпеня 2021.
59. Белстат аб пераносе публікацыі дадзеных па смяротнасці: "Без каментароў”  (бел.). Еўрапейскае радыё для Беларусі (17 мая 2021). Архівавана з першакрыніцы 27 ліпеня 2021. Праверана 27 ліпеня 2021.
60. Салаўёў, Сяргей (2021-07-23). "Калі маўчанне – не золата". Новы Час (28 (736)): 3. Аднак, калі раней Белстат закрыў статыстыку па смяротнасці (відавочна, каб не было мажлівасці падлічыць рэальную смяротнасць ад covid-19), то цяпер закрытая і іншая статыстыка.
61. Virus besets Belarus prisons filled with president's critics (англ.). Associated Press (26 снежня 2020). Архівавана з першакрыніцы 28 снежня 2020. Праверана 28 снежня 2020.