Yunan-İran müharibəsi (e.ə. 480-e.ə. 479)
From Wikipedia, the free encyclopedia
E.ə. 480-479-cu illər Yunan-İran müharibəsi — Əhəməni imperatoru I Kserksin Yunanıstanı istila üçün ikinci Fars səfəri. Yunan-İran müharibələrinin ikinci hissəsi olaraq qəbul edilir. I Daranın e.ə 492-490-cı illərdə I Fars səfərində Marafon döyüşüvə fars məğlubiyyətinin bir yenilənməsi idi. Hazırlıqları I Dara tərəfindən başladılan bu səfər atasının ölümündən sonra taxta çıxan oğlu I Kserks tərəfindən davam etdirildi.I Kserks bu hazırlıqların sonunda güclü bir donanma yarada bilmişdi. Afina və Spartanın rəhbərliyi ilə 70-ə qədər Yunan şəhər-dövləti vahid ittifaqda birləşmişdi. Lakin Yunanıstandakı bir çox şəhər-dövləti ya bitərəf qalmış, ya da I Kserksə boyun əymişdi.
Yunanıstana ikinci fars hücumu | |||
---|---|---|---|
Yunan-İran müharibələri | |||
Tarix | e.ə. 480-e.ə. 479 | ||
Yeri | Yunanıstan | ||
Nəticəsi | Yunanların həlledici qələbəsi | ||
Münaqişə tərəfləri | |||
|
|||
Komandan(lar) | |||
|
|||
Tərəflərin qüvvəsi | |||
|
|||
Yunanıstana doğru Əhəməni istilası e.ə 480-ci ilin yazında Əhəməni ordusunun Dardanel boğazından uzərək Frakiya və Şimali Makedoniyanı keçərək Fessaliyaya girməsi ilə başladı.Əhəməni ordusunun irəliləməsi Marafonda Sparta kralı I Leonidin rəhbərliyi altında Yunan qüvvələri tərəfindən qısa müddətə dayandırılmışdır. Elə həmin günlərdə Yunan ittifaqının donanması ilə Əhəməni donanması Artemis boğazında qarşılaşdı. Fermopil vuruşmasında yunanlar iki gün boyunca Əhəməni ordusunu dayandırmağı bacardılar.
Yalniz bir dağ keçidindən istifadə edən fars qüvvələri,burada maneələrə rast gələrək geri çəkilməyə məcbur oldular. Kral Leonidin qüvvələri burada darmadağın edildi. Yunan dəniz qüvvələri də iki gün müddətində öz müqavimətini qorudu. Bu vaxt Artemis dəniz döyüşü hər iki tərəf üçün qəti bir qələbə təmin etmədi, ancaq Yunan Donanmasının itkiləri ağır oldu. Üstəlik, Fermopil vuruşmasındakı məğlubiyyət xəbəri alındı. Bunun üzərinə donanma Artemisiyadan Saronik körfəzinə tərəf çəkildi.
Fermopil keçidi ilə hərəkət edən Əhəməni ordusu bütün Beotiya və Attikanı işğal etdi. Sonra təxliyə olunan Afina alındı və yandırıldı. Yunan İttifaqı qoşunları dar Korinf bərzəxini müdafiə edərək Peloponnes yarımadasına geri çəkildi. İşğalın bu mərhələsində hər iki tərəf müharibənin gedişatını dəyişdirəcək bir dəniz qələbəsinə güvənirdi. Afinalı general Femistokl Əhəməni dəniz donanmasını müharibə aldatması ilə dar Salamin boğazına çəkə bildi. Çox sayda fars döyüş gəmisi oradakı Salamin döyüşü zamanı nizamını itirdi və Yunan Dəniz ittifaqı qüvvələri tərəfindən ağır məğlubiyyətə düçar oldu. Salamində donanmanın məğlub edilməsi Yunanıstanı işğal ümidlərini puç etdi.Digər tərəfdən, Dardanel boğazında üzən gəmilərin dəniz hücumu ilə qarşılaşacağından ehtiyat edən I Kserks ordunun əksəriyyəti ilə Anadoluya geri çəkildi. Yunanıstanın istilasını başa çatdırmaq üçün general Mardonininin komandanlığı altında seçmə qoşunlarını qoydu.
Növbəti ilin yazında Mardoni qüvvələrini məhv etmək üçün Yunan ittifaqının yaratdığı güclü bir ordu şimala doğru yürüdü. Plateya döyüşü zamanı fars qüvvələri ağır məğlubiyyətə uğradı və qarşıdurmalarda general Mardonius öldürüldü. Eyni gündə Yunan İttifaqı donanması Əhəməni ordusunu, Əhəməni donanmasından geriyə qalanlarını məhv etdi. Bu son iki məğlubiyyət Əhəməni imperiyasının Yunanıstana hücum cəhdlərinin qəti sonu oldu. Digər tərəfdən Egey dənizindəki fars hökmranlığı sona çatdı. İndi yunanlar hücum edən tərəf idi və farsların qüvvələrini Avropa, Egey adaları və İoniyadan qovdular. Yunan-İran müharibələri beləliklə e.ə 479-cu ildə başa çatdı.