Tadjiks (volk)

Die Tadjiks (Dari: تاجيک, Tājīk; Tadjiks: Тоҷик), ook Tadjikse Perse genoem, is 'n Irannese etniese groep inheems aan Tadjikistan, Afghanistan en Oesbekistan. Hulle vorm die titulêre nasie van Tadjikistan, waar hulle sowat 90% van dié land se bevolking uitmaak, en praat Tadjiks, 'n Irannese taal, as moedertaal. Die Tadjiks vorm naas die Oesbeke die tweede grootste etniese groep in Sentraal-Asië. Ander benamings sluit in Fārsī ("Perse"), Fārsīwān ("Persiessprekers") en Dīhgān (letterlik "boer" of "gevestigde dorpenaar").^[13]

Die Samaniede-ryk (819–999) word as die eerste Tadjikse staat beskou^[14]

Tadjiks in Bamiyan, Afghanistan, met die Boeddhas van Bamiyan op die agtergrond (skildery deur Charles Haghe, 1843)

Hierdie artikel handel oor die etniese groep. Vir die taal, sien Tadjiks.

Tadjiks
Portrete van Tadjiks in Afghanistan
Totale bevolking:	ca. 16–20 miljoen
Belangrike bevolkings  in:	Afghanistan 9,5–11,5 miljoen[1][2]  Tadjikistan 6,8 miljoen[3]  Oesbekistan 1,4 of 8–11 miljoen[4][5][6]  Pakistan 220 000[7]  Rusland 201 000  Verenigde State 52 000[8][9]  Kirgisië 47 500[10]  Kanada 15 870[11]  Oekraïne 4 255[12]
Taal:	Tadjiks
Geloofsoortuiging:	Hoofsaaklik Islam Histories Zoroastrisme en Boeddhisme
Verwante etniese groepe:	Ander Irannese volke soos Beloetsje, Hasara, Jesiede, Koerde, Ossetiërs, Pasjtoene en Perse

Tadjiks vorm naas Pasjtoene (42%) die tweede grootste etniese groep in Afghanistan (27%) asook naas Oesbeke (80%) en Russe (5,5%) die derde grootste etniese groep in Oesbekistan (5%). Naas Tadjiks leef nog 'n minderheid van omtrent 1 miljoen Oesbeke (14%) in Tadjikistan. Tadjikse minderhede leef in lande soos Pakistan (220 000) en Rusland (201 000).

Wêreldwyd leef tussen 16 en 20 miljoen Tadjiks, waarvan tussen 9,5 en 11,6 miljoen in Afghanistan, 6,8 miljoen in Tadjikistan en 1,4 miljoen in Oesbekistan. In die Volksrepubliek China behoort die Tadjiks tot een van die 56 amptelik erkende etniese groepe ("nasionaliteite"). Hulle leef veral in die Wes-Chinese outonome gewes van Xinjiang saam met ander etniese groepe soos Oeigoere, Oesbeke, Kasakke en Kirgisiërs.^[15][16]

Verwysings

1. (en) Country Factfiles. — Afghanistan, bl. 153. // Atlas. Fourth Edition. Editors: Ben Hoare, Margaret Parrish. Publisher: Jonathan Metcalf. First published in Great Britain in 2001 by Dorling Kindersley Limited. London: Dorling Kindersley, 2010, 432 bladsye. ISBN 978-1-4053-5039-6 "Population: 28.1 million
2. (en) "Population of Afghanistan". The World Factbook. Central Intelligence Agency (CIA). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Mei 2020. Besoek op 9 Augustus 2012.
3. (en) "Population of Tajikistan". The World Factbook. Central Intelligence Agency (CIA). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Mei 2020. Besoek op 9 Augustus 2012.
4. (en) Richard Foltz (1996). "The Tajiks of Uzbekistan". Central Asian Survey. 15 (2): 213–216. doi:10.1080/02634939608400946.
5. (en) Karl Cordell, "Ethnicity and Democratisation in the New Europe", Routledge, 1998. bl. 201.
6. (en) Lena Jonson (1976) "Tajikistan in the New Central Asia", I.B.Tauris, bl. 108.
7. (en) United Nations High Commissioner for Refugees (1 Oktober 2002). "Long-time Tajik refugees return home from Pakistan". UNHCR. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 April 2020. Besoek op 11 Junie 2012.
8. (en) United States Census Bureau. "US demographic census". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Februarie 2020. Besoek op 23 Januarie 2008.
9. (en) Robson, Barbara and Lipson, Juliene (2002) "Chapter 5(B)- The People: The Tajiks and Other Dari-Speaking Groups" Geargiveer 27 Januarie 2010 op Wayback Machine The Afghans – their history and culture Cultural Orientation Resource Center, Center for Applied Linguistics, Washington, D.C., OCLC 56081073.
10. (en) "Ethnic composition of the population in Kyrgyzstan 1999–2007" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 6 Julie 2014. Besoek op 11 Junie 2012.
11. (en) "Ethnic origins, 2006 counts, for Canada". Statistiek Kanada. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Desember 2018. Besoek op 24 Desember 2018.
12. (uk) State statistics committee of Ukraine – National composition of population, 2001 census
13. (en) M. Longworth Dames, G. Morgenstierne en R. Ghirshman (1999). "AFGHĀNISTĀN". Encyclopaedia of Islam (CD-ROM Edition v. 1.0). Leiden, Nederland: Koninklijke Brill NV.
14. (en) Lena Jonson, Tajikistan in the new Central Asia, (I.B.Tauris, 2006), 18.
15. (en) Pamela S. Arlund (2006). An Acoustic, Historical, And Developmental Analysis Of Sarikol Tajik Diphthongs. PhD Dissertation. Arlington: Universiteit van Texas. p. 191. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Desember 2013. Besoek op 10 Desember 2013.
16. (en) Sabine Felmy (1996). The voice of the nightingale: a personal account of the Wakhi culture in Hunza. Karachi: Oxford University Press. p. 4. ISBN 0-19-577599-6.

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Tadjiks (volk).
• (en) "Tajik". Encyclopædia Britannica. Besoek op 5 Oktober 2018.