Йошкар-Ола (элеккеге исеме — Чар) (чирм. Йошкар — «кызыл», чирм. Ола — «шәһәр» — «Кызыл шәһәр», искергән чирм. Чарла, Цар-ола[5]) – Мари Эл республикасының башкаласы.
| Йошкар-Ола | |
| чирм. Йошкар-Ола | |
| Байрак[d] | Илтамга[d] |
.png) | .png) |
| Нигезләнү датасы | 1584[1] |
|---|---|
 | |
| Рәсми исем | Йошкар-Ола |
| Рәсми тел | чирмеш теле һәм рус теле |
| Гимн | Йошкар-Ола һимны[d] |
| Дәүләт |
 Россия |
| Нәрсәнең башкаласы | Мари Иле, город Йошкар-Ола[d][2], Йошкар-Олинский район[d], Мари Автономияле Совет Социалистик Республикасы, Мари автономия өлкәсе һәм Чар өязе |
| Административ-территориаль берәмлек | город Йошкар-Ола[d][2] |
| Сәгать поясы | UTC+03:00 |
| Хөкүмәт башлыгы | Евгений Васильевич Маслов[d] |
| Халык саны | 266 675 (2017)[3] |
| Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек | 100 метр |
| Кардәш шәһәр | Сомбатһей, Бурж, Принстон (Көнбатыш Вирджиния), Әстерхан һәм Кемер (Анталья)[4] |
| Бүләкләр |
 |
| Мәйдан | 100,39 км² |
| Почта индексы | 424000–424045 |
| Рәсми веб-сайт | i-ola.ru |
| Җирле телефон коды | 8362 |
| Шәрәфле ватандашлар төркеме | [d] |
| Объектның күренешләре өчен төркем | [d] |
 | |
 Йошкар-Ола Викиҗыентыкта | |
Халык саны — 248 688 кеше, буйсындырылган торак пунктлары белән — 259 162 кеше (2010).[6]
География
Шәhәр Кече Какшан елганың сул ягында, Мәскәүдән 743 километрга көчыгышрак урнашкан. Яшел Үзән — Яраң тимер юлында Йошкар-Ола станциясе. Шәһәр аша Р165 (Йошкар-Ола — Яраң), Р172 (Йошкар-Ола — Өрҗем), Р173 (Йошкар-Ола — Козьмодемьянск), Р174 (Йошкар-Ола — Мария Посады — Чуел), Р175 (Йошкар-Ола — Яшел Үзән — Казан), Р176 «Нократ» (Чабаксар — Йошкар-Ола — Киров — Сыктывкар) автоюллар баралар.
| Йошкар-Оладан эре шәһәрләр кадәр ераклыгы (автоюллар буенча)[7] | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Петрозаводск ~ 1434 км Вологда ~ 866 км | Сыктывкар ~ 724 км Киров ~ 297 км | Березники ~ 846 км Глазов ~ 396 км | |||||||
| Түбән Новгород ~ 325 км Владимир ~ 576 км Мәскәү ~ 763 км |  | Ижау ~ 523 км Пермь ~ 669 км Екатеринбург ~ 1025 км | |||||||
| Чабаксар ~ 96 км Саранск ~ 418 км | Сембер ~ 317 км Самар ~ 559 км | Казан ~ 145 км Ырынбур ~ 873 км | |||||||
Сәгать поясы
Йошкар-Ола һәм Мари Ил Республикасы Moscow Time Zone (MSK/MSD) сәгать поясында урнаша. Бу сан, UTC системасы буенча исәпләгәндә, +3:00 гә тигез.
Климат
| Йошкар-Ола климаты | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Күрсәткеч | Гый | Фев | Мар | Апр | Май | Июн | Июл | Авг | Сен | Окт | Ноя | Дек | Ел |
| Уртача максимум, °C | −9,9 | −7,5 | −0,6 | 9,4 | 18,4 | 22,6 | 24,5 | 22,4 | 15,6 | 6,3 | −1,2 | −5,9 | 7,8 |
| Уртача температура, °C | −13,9 | −12,1 | −5,4 | 4,6 | 12,2 | 16,5 | 18,7 | 16,5 | 10,8 | 3,2 | −3,8 | −9,2 | 3,2 |
| Уртача минимум, °C | −17,9 | −16,6 | −10,1 | −0,3 | 6,0 | 10,3 | 12,8 | 10,6 | 6,0 | 0,0 | −6,3 | −12,5 | −1,5 |
| Явым-төшем нормасы, мм | 32 | 25 | 24 | 34 | 40 | 61 | 82 | 60 | 54 | 53 | 46 | 37 | 548 |
| Чыганак: Гидрометцентр России | |||||||||||||
Тарих
Шәһәр 1584 елда Фёдор Иванович патшасы указы буенча «Царёв город на Кокшайке» (соңрак ул Царёвококшайскка әйләнә) исеме астында ныгытма буларак нигезләнә.
1708 елдан — Казан губернасы составында, 1719 елдан — аның Зөя провинциясе үзәге. 1781 елдан — Казан губернасының Чар өязе үзәге.
1856 елда шәһәрдә 5 чиркәү, 178 йорт һәм 10 лавка (кибет) булган.
1919 елда шәһәргә Краснококшайск исеме бирелә. 1920 елның июньдә, Казан губернасы юкка чыгару сәбәпле, Краснококшайск өяз белән Вятка губернасы составына кертелә; шул ук елның ноябрьдә Мари автономияле өлкәсе оештырыла, ә Краснококшайск аның административ үзәге була.
1928 елда шәһәргә Йошкар-Ола (Кызыл шәһәр) исеме кушыла. 1936—1990 елларда — Мари Автономияле Совет Социалистик Республикасы башкаласы.
1991 елдан Мари Ил Республикасы башкаласы булып тора.
Халык
| 1840[8] | 1856[9] | 1897[10] | 1913[9] | 1926[9] | 1931[9] | 1939[9] | 1959[11] | 1970[12] | 1979[13] | 1989[14] | 2002[15] | 2010[6] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 967 | ~1 200 | 1 658 | ~2 500 | ~4 300 | ~7 600 | ~27 200 | 88 744 | 166 073 | 201 371 | 241 601 | 256 719 | 248 688 |
Милли состав: руслар — 66,3%, чирмешләр — 24,7%, татарлар — 4,6%, украиннар — 2,3%, чуашлар — 0,8%.[16]
Югары уку йортлары
- Мари дәүләт университеты
- Идел буе дәүләт техника институты
- Регионара ачык социаль институты
Шуның өстенә, шәһәрдә башка югары уку йортларның якынча 10 филиал эшли.
Галерея
Күккә ашу чиркәве
Ленин проспекты
Милли сәнгать галереясе бинасы
«Сомбатхей» микрорайоны
Кардәш шәһәрләр
Партнёр шәһәрләр:
Кызыклы фактлар
- Йошкар-Ола — Й хәрефеннән башланган бердәнбер Россия шәһәре.
- Йошкар-Ола маричадан ненецчага «Нарьян-Мар» итеп тәрҗемә ителә.
Шәхесләр
- Виктор Тёмин, фотограф.
Татарлар
- Булат Нигъмәтуллин, җырчы, ТР атказанган артисты (2017).
Искәрмәләр
Тышкы сылтамалар
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
