Etanol

Başlığın diğer anlamları için Etanol yakıtı sayfasına bakınız.

Etanol ya da etil alkol ${\displaystyle {\ce {C2H5OH}}}$ formüllü alkol. Etanol beyindeki nöronların elektrisel aktivitelerini azaltan, Merkezî sinir sistemi (MSS) depresanı, psikoaktif şeffaf, hoş kokulu, uçucu ve yanıcı hafif bir sıvıdır.^[5][6][7] Diğer alkollerin aksine İnsanlar tarafından tüketilebilir olduğu için etanol alkollü içeceklerde kullanılan tek alkol türüdür.^[8] Ayrıca çözücü olarak da kullanılır bunun vasıtasıyla parfüm sektöründe ve vitamin şuruplarında çözücü olarak kullanılır. Kimyasal formülü C₂H₅OH olup kısaca EtOH olarak da yazılabilir.^[6]

Etanol

Adlandırmalar
IUPAC adı Etanol[1]
Diğer adlar Alkol, Bitkisel alkol, Etil alkol, Etil hidroksit, Etilen hidrat, Hidroksietan, Metilkarbinol
Tanımlayıcılar
CAS numarası	64-17-5
3D model (JSmol)	Etkileşimli görüntü
3DMet	B01253
Kısaltmalar	EtOH
Beilstein Referansı	1718733
ChEBI	CHEBI:16236
ChemSpider	682
DrugBank	DB00898
ECHA InfoCard	100.000.526
Gmelin Referansı	787
KEGG	C00469
PubChem CID	702
UN numarası	1170
CompTox Bilgi Panosu (EPA)	DTXSID9020584
InChI InChI=1S/C2H6O/c1-2-3/h3H,2H2,1H3
SMILES OCC
Özellikler
Kimyasal formül	C2H6O
Molekül kütlesi	46,07 g mol−1
Görünüm	renksiz sıvı
Koku	şarap gibi, keskin[2]
Yoğunluk	0,78945 g/cm3 (20 °C)[3]
Erime noktası	−114,14 ± 0,03[3]
Kaynama noktası	78,23 ± 0,09[3]
Çözünürlük (su içinde)	karışır
log P	−0.18
Buhar basıncı	5,95 kPa (20 °C de)
Tehlikeler
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar
Tehlike ifadeleri	H225, H319
Önlem ifadeleri	P210, P233, P240, P241, P242, P305+P351+P338
NFPA 704 (yangın karosu)	2 3 0
Parlama noktası	14 °C (saf)[4]
Benzeyen bileşikler
Benzeyen bileşikler	metanol, etan, etantiyol
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
Bilgi kutusu kaynakları

Kullanım alanları

Antiseptik

Etanol bakterisit ve mantar önleyici etkileri nedeniyle tıbbi temizlikte ve çoğunlukla da antibakteriyel el dezenfektanı jellerde antiseptik olarak kullanılır.^[9]

Etanol mikroorganizmaların membranlarının çift katlı lipit katmanını eriterek ve membran proteinlerinin doğasını değiştirerek öldürür ve çoğu bakteri, mantar ve virüslere karşı etkilidir. %70 etanol içeren çözelti saf etanolden daha etkilidir çünkü etanol, optimum antimikrobiyal aktivite için su moleküllerine dayanır. Mutlak (saf) etanol, mikropları yok etmeden etkisiz hâle getirebilir çünkü alkol mikrop zarına tam olarak nüfuz edemez.^[10][11] Etanol antiseptik ve dezenfektan olarak da kullanılır çünkü hücre zarı boyunca ozmotik dengeyi bozarak hücrenin susuz kalmasına (dehidrasyon) neden olur, böylece susuzluk hücreyi öldürür.^[12]

Etanol doğal olarak şekerlerin mayalar tarafından fermantasyon işlemiyle veya etilen hidrasyonu gibi petrokimyasal işlemler yoluyla üretilir. Tarihsel olarak genel anestezik olarak kullanılmış olup, antiseptik, dezenfektan, bazı ilaçlar için çözücü ve metanol zehirlenmesi ve etilen glikol zehirlenmesi için panzehir olarak tıbbi kullanımları vardır.^[13][14]

Kimyasal solvent olarak ve organik bileşiklerin sentezinde ve yakıt kaynağı olarak kullanılır. Etanol ayrıca önemli bir kimyasal hammadde olan etilen yapmak için dehidre edilebilir. 2006 yılı itibarıyla dünya etanol üretimi 51 gigalitre (1,3×10¹⁰ ABD galonu) düzeyindeydi ve çoğunlukla Brezilya ve ABD'den geliyordu.^[15]

Tıpta kullanımı

Panzehir

Etanol, etilen glikol zehirlenmesi^[16] ve metanol zehirlenmesi için antidot olarak uygulanabilir.^[17] Etanol, alkol dehidrojenaz için metanol ve etilen glikole karşı rekabet edici ve engelleyici olarak hareket ederek bu sürece hizmet eder.^[18] Daha çok yan etkisi olmasına rağmen, etanol daha ucuzdur ve metanol ve etilen glikol zehirlenmesi için panzehir olarak da kullanılan fomepizolden daha kolay temin edilebilir.^[19]

Tıbbî çözücü

Etanol, genellikle yüksek konsantrasyonlarda suda çözünmeyen birçok ilacı ve ilgili bileşenleri çözmek için kullanılır. Örneğin ağrı kesici ilaçlar, öksürük ve soğuk algınlığı ilaçları ve ağız gargaralarının sıvı müstahzarları %25'e kadar etanol^[20] içerebilir ve alkol kaynaklı solunum reaksiyonları gibi etanol reaksiyonuna yan etkisi olan kişiler bu ürünleri kullanmaktan kaçınmalıdır.^[21] Etanol, asetaminofen, demir takviyeleri, ranitidin, furosemid, mannitol, fenobarbital, Trimetoprim-sulfametoksazol ve reçetesiz öksürük ilacı dahil olmak üzere 700'den fazla sıvı ilaç müstahzarında esas antimikrobiyal koruyucu olarak bulunur.^[22]

Farmakoloji

Memelilerde, etanol öncelikle karaciğer ve mide içinde alkol dehidrojenaz (ADH) enzimleri tarafından metabolize edilir.^[23] Bu enzimler etanolün oksidasyonunu asetaldehit (etanal) halinde katalize eder:^[24]

CH₃CH₂OH + NAD⁺ → CH₃CHO + NADH + H⁺

Önemli konsantrasyonlarda mevcut olduğunda, etanolün bu metabolizması insanlarda ayrıca sitokrom P450 enzimi CYP2E1 tarafından desteklenirken eser miktarlar da katalaz tarafından metabolize edilir.^[25]

Ortaya çıkan ara ürün, asetaldehit, bilinen bir kanserojendir ve insanlarda etanolün kendisinden önemli ölçüde daha fazla toksisiteye neden olur. Tipik olarak alkol zehirlenmesi ile ilişkili semptomların çoğu ve tipik olarak uzun süreli etanol tüketimiyle ilişkili sağlık tehlikelerinin çoğu, insanlarda asetaldehit toksisitesine atfedilebilir.^[26]

Asetaldehitin daha sonra asetata oksidasyonu, aldehit dehidrojenaz (ALDH) enzimleri tarafından gerçekleştirilir. Bu enzimin aktif olmayan veya işlevsiz bir formunu kodlayan ALDH2 genindeki bir mutasyon, Doğu Asya nüfuslarının %50'sini etkileyerek, asetaldehit toksisitesinin bir dizi ilgili ve genellikle rahatsız edici semptomlarının yanı sıra, cildin geçici olarak kızarmasına neden olabilen karakteristik alkolle kızarma reaksiyonuna katkı yapar.^[27] Bu mutasyona tipik olarak doğu Asyalıların kabaca %80'inde alkol dehidrojenaz enziminde ADH1B başka bir mutasyon eşlik eder; bu, etanolü asetaldehite dönüştürmenin katalitik verimliliğini artırır.^[27]

Eğlence amaçlı

Ana madde: İçki

Bir merkezi sinir sistemi depresanı olarak etanol, en sık tüketilen psikoaktif ilaçlardan biridir.^[28]

Alkolün psikoaktif, bağımlılık yapıcı ve kanserojen özelliklerine rağmen, çoğu ülkede kolaylıkla temin edilebilir ve satışı yasaldır. Alkollü içeceklerin satışını, ihracatını/ithalatını, vergilendirmesini, üretimini, tüketimini ve bulundurulmasını düzenleyen yasalar vardır. En yaygın düzenleme küçükler için yasaklanmasıdır.

Yakıt

Amerika Birleşik Devletleri'nde mısır ve etanol üretimi

  Toplam mısır üretimi (Buşel) (sol)

  Etanol yakıtı için kullanılan mısır (buşel) (sol)

                     Etanol için kullanılan mısırın yüzdesi (sağ)

Motor yakıtı

Ana madde: Etanol yakıtı

Enerji içeriği (düşük ısıtma değeri) bazı yakıtların etanolle karşılaştırılması.

Yakıt tipi	MJ/L	MJ/kg	Araştırma oktan sayısı
Kuru odun (%20 nem))		~19.5
Metanol	17.9	19.9	108.7[29]
Etanol	21.2[30]	26.8[30]	108.6[29]
E85 (85% etanol, 15% benzin)	25.2	33.2	105
Sıvılaştırılmış doğalgaz	25.3	~55
Otogaz (LPG) (60% propan + 40% bütan)	26.8	50
Havacılık benzini (yüksek oktanlı benzin, jet yakıtı değil)	33.5	46.8	100/130 (zayıf/zengin)
Gazohol (90% benzin + 10% etanol)	33.7	47.1	93/94
Normal benzin/petrol	34.8	44.4[31]	min. 91
Birinci sınıf benzin/petrol			max. 104
Diesel	38.6	45.4	25
Mangal kömürü, kalıptan çekilmiş	50	23

Özellikler

Etanol iki karbonlu bir monoalkoldür. Dimetil eterin izomeridir. Etanol uçucu, renksiz bir sıvıdır. Günışığında fark edilmeyen mavi, dumansız bir alevle yanar.

Su ile tamamen karışır ve bir azeotrop oluşturur. Bu yüzden metanolün aksine, etanol ve su karışımları damıtılarak ayrıştırılamaz.

Toksisite

Etanol, solunduğunda veya içildiğinde merkezî sinir sisteminde baskılayıcı (sarhoşluk) etki eder. Etanolün uzun vadede tüketimi karaciğer hasarına sebep olur.