Balıkesir (il)

Balıkesir, Türkiye'nin bir ilidir. Marmara Bölgesi'nin Güney Marmara Bölümü'nde, topraklarının bir kısmı ise Ege Bölgesi'nde yer alan ilin hem Marmara hem de Ege Denizi'ne kıyısı bulunur. Türkiye genelinde ise iki deniz ile komşu olan sadece 6 il vardır.^[3] İl, Kuzeybatı Anadolu'da bulunmaktadır. Doğusunda Bursa ve Kütahya illeri, güneyinde Manisa ve İzmir illeri ve batısında ise Çanakkale ili vardır.^[4] Ayvalık ilçesinden de Yunanistan'ın Midilli Adası'na komşudur.^[5]

Balıkesir
İl
İlin Türkiye'deki konumu
İl sınırları haritası
Ülke	Türkiye
Coğrafi bölge	Marmara Bölgesi Ege Bölgesi
İl merkezi	Balıkesir
İdare
• Vali	İsmail Ustaoğlu[1]
Yüzölçümü
• Toplam	14.272 km²
Nüfus [2]
• Toplam	1.189.057
• Kır	-
• Şehir	1189057
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu	266
İl plaka kodu	10
Resmî site Balıkesir Valiliği

2023 yılı verilerine göre nüfusu 1.273.519'dur.^[6] Bu nüfusuyla Marmara Bölgesinin İstanbul, Bursa ve Kocaeli'den sonraki dördüncü büyük ilidir. İlin yüzölçümü 14.583 m²'dir. İlde km²'ye 82 kişi düşmektedir. Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe, 254 kişi ile Karesi'dir. İlin denizden yüksekliği 145 metredir. 2016 yılında TÜİK verilerine göre 20 ilçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 1129 mahalle bulunmaktadır.

Türk Silahlı Kuvvetleri Hava Kuvvetleri Komutanlığı'nın ilk jet üssü olan 9. Ana Jet Üs Komutanlığı ile 6. Ana Jet Üs Komutanlığı Balıkesir'de bulunmaktadır.

Coğrafya

Ayvalık'taki adalardan bir görünüm

Yüzölçümü 14.299 km² olan^[7] Balıkesir'in toprakları 39,20° - 40,30° Kuzey paralelleri ve 26,30° - 28,30° Doğu meridyenleri arasında yer alır. Kuzeybatı Anadolu'da bulunan il, doğuda Bursa ve Kütahya illeri, güneyde Manisa ve İzmir illeri ve batıda Çanakkale ili ile komşudur. İlin kuzey yöndeki en uç noktası güneydekine 175 kilometre, doğu yöndeki en uç noktası bastısındakine 210 kilometre uzaklıktadır.

İlin topraklarının büyük bir kısmı Marmara Bölgesi'nde, geri kalan kısmı da Ege Bölgesi'ndedir. Hem Marmara hem de Ege Denizi'ne kıyı bulunmakta olup Türkiye genelinde iki deniz ile komşu olan 6 ilden biridir.^[3] 290,5 km'lik kıyı bandının 115,5 km'si Ege Denizi'nde, 175 km'si de Marmara Denizi'ndedir.^[8]

Kuşcenneti Millî Parkı'ndan görünüm

İlin Ege Denizi'nde Ayvalık Adaları olarak bilinen 22 adası,^[9] Marmara Denizi'nde de Marmara Adaları olarak bilinen adaları vardır. Ovaların başlıcaları ise Gönen Ovası, Manyas Ovası, Balıkesir Ovası ve Körfez Ovaları'dır. Önemli gölleri Manyas ve Tabak Gölü'dür. Önemli akarsuları Susurluk Çayı, Gönen Çayı, Koca Çay, Havran Çayı,^[7] Simav Çayı, Atnos Çayı, Üzümcü Çayı ve Kille Deresi'dir. İlin düzlük yerleri olduğu kadar dağlık kısımları da vardır. İlin en yüksek noktası 2089 metre ile Dursunbey ilçesinde bulunan Akdağ tepesidir.^[10] Karadağ, Edincik Dağı, Kapıdağ, Sularya Dağı, Keltepe, Çataldağı, Alaçam Dağları, Madra Dağları, Kaz Dağı ve Hodul Dağı, ilin önemli dağlarıdır.^[7]

Ormanlar, ilin topraklarının %31'ini kaplamaktadır.^[11] Bu değer il arazisinin %45'ine tekabül etmektedir. İlin arazisinin %32'si kültür arazisi, %8'i çayır ile mera ve %15'i kullanılmayan arazidir. Genel olarak ormanlarda karaçam, kızılçam, kayın, gürgen, meşe, söğüt, ılgın, çınar ve zeytin ağaçları vardır. Kuşcenneti Millî Parkı'nda ve Kazdağı Millî Parkı'nda çeşitli kuş türleri vardır. İlin iki denize kıyısı bulunduğundan balık türlerinde çeşitlilik görülür.^[12] Kazdağı göknarı ilde yetişen ve koruma altına alınmış endemik bitkidir.

İklim

Ege kıyılarında, yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçen Akdeniz iklimi etkilidir.^[13] Batıdan doğuya, kuzeyden güneye gidildikçe Karasal iklim etkilidir. Bu yüzden iç kesimlerde kışlar soğuk ve kar yağışlı geçmektedir.^[14] Marmara kıyılarında ise Karadeniz ikliminin etkisi görülür. Dolayısıyla burası yazları ılıktır.^[15]

Nüfus

Balıkesir Valiliği

2020 nüfus sayımına göre ilin nüfusu 1.240.285'tir. Bu rakamın 619.765'ini erkek, 620.520'sini kadın oluşturmaktadır. İl sınırları içinde nüfusun en çok olduğu yer ise Altıeylül ilçesidir.^[16][17] Kent nüfusu 662.199, kırsal kesim nüfusu 468.077'dir.^[18] 2000 yılı verilerine göre il, ülkede doğurganlık hızı en fazla olan 68. ildir.^[19]

Yine 2008 verilerine göre altı yaşın üstündeki 68.878 kişi okuma yazma bilmemektedir. Bunun 16.192'si erkek, 52.686'sı kadındır. 50.545 kişinin okuma yazma bilip bilmediğine dair bilgi olmamakla birlikte 932.726 kişi okuma yazma bilmektedir.^[20][21] 2000 yılı verilerine göre ildeki okur yazar nüfus oranı 88.34 olup, il ülke genelinde 29.dur.^[19]

Balıkesir'deki nüfusun 897.849'u nüfusa Balıkesir adına kayıtlı iken geri kalan nüfus diğer illerden göçenler ve yabancılardan oluşmaktadır. Diğer illerden gelen nüfus içinde en büyük oran 19.735 kişiyle Çanakkale'ye aittir. Çanakkale'yi 13.808 kişiyle İstanbul, 12.611 kişiyle Bursa, 8.872 kişiyle Manisa, 8.787 kişiyle İzmir ve 7.306 kişiyle Sivas izlemektedir. Marmara ve Ege Bölgesi'nden olmayanlar içinde en yoğun nüfus Sivas'tan sonra 6.891 kişiyle Trabzon'a aittir. Bu ili 6.744 kişiyle Erzurum ve 5.489 kişiyle Ankara izlemektedir. Balıkesir'de en az nüfus barındıran iller ise 386 kişiyle Yalova, 292 kişiyle Hakkâri ve 197 kişiyle Şırnak'tır.^[22]

Türkiye genelinde ise Balıkesir kütüğüne kayıtlı insan sayısı 1.226.302'dir. Balıkesir adına kayıtlılar, Balıkesir'den sonra en çok 87.998 kişiyle İstanbul'dadır.^[23] İstanbul'u 65.950 kişiyle İzmir,^[24] 41.039 kişiyle Bursa,^[25] 36.717 kişiyle Manisa,^[26] 17.292 kişiyle Ankara^[27] ve 10.003 kişiyle Çanakkale izlemektedir.^[28] Balıkesir adına kayıtlıların en az bulunduğu il ise Kilis'tir. Burada sadece 86 Balıkesirli vardır.^[29]

Bugün, Balıkesir halkı Manav, Yörük, Çepni, Türkmen (Tahtacı), Muhacir ve Tatar olarak altı etnografik karaktere ayrılmaktadır. Washington Yakın Doğu Araştırmaları Enstitüsü'nün yaptığı araştırmaya göre nüfusun %5 ile 10 arası Alevidir.^[30] 17. yüzyıldan sonra yöre, iskan merkezi olduğundan Türkçe konuşmayan gruplar da yörede iskan edilmiştir. Bunlar; Balkanlardan gelen Bosnalı, Arnavut ve Pomaklar ile Kafkasyadan gelen Çerkes ile Gürcü gruplarıdır. Osmanlı döneminde yörede sayıları fazla olan Rumlar ve Ermeniler, Türk Kurtuluş Savaşı'ndan sonra Yunan kuvvetleriyle beraber ve nüfus mübadelesi ile Yunanistan'a gitmişlerdir.^[31]

Balıkesir il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam	Sıra	Fark	Şehir - Kır
1927[32]	421.066	4		%22     93.594 327.472     %78
1935[33]	481.372	5	%14	%21     99.753 381.619     %79
1940[34]	482.827	5	%0	%22     106.321 376.506     %78
1945[35]	524.748	5	%9	%23     122.282 402.466     %77
1950[36]	563.221	5	%7	%23     127.371 435.850     %77
1955[37]	612.013	6	%9	%27     165.608 446.405     %73
1960[38]	670.669	7	%10	%31     206.661 464.008     %69
1965[39]	708.342	9	%6	%33     230.353 477.989     %67
1970[40]	749.669	9	%6	%35     261.626 488.043     %65
1975[41]	789.255	10	%5	%37     294.827 494.428     %63
1980[42]	853.177	11	%8	%40     344.368 508.809     %60
1985[43]	910.282	14	%7	%45     407.585 502.697     %55
1990[44]	973.314	16	%7	%48     468.758 504.556     %52
2000[45]	1.076.347	16	%11	%54     577.595 498.752     %46
2007[46]	1.118.313	17	%4	%58     649.423 468.890     %42
2008[47]	1.130.276	17	%1	%59     662.199 468.077     %41
2009[48]	1.140.085	17	%1	%60     678.732 461.353     %40
2010[49]	1.152.323	17	%1	%60     694.926 457.397     %40
2011[50]	1.154.314	17	%0	%61     701.213 453.101     %39
2012[51]	1.160.731	17	%1	%61     711.743 448.988     %39
2013[52]	1.162.761	17	%0	Şehir ve kır ayrımı kaldırılmıştır.
2014[53]	1.189.057	17	%2
2015[54]	1.186.688	17	%0
2016[54]	1.196.176	17	%1
2017[54]	1.204.824	17	%1
2018[54]	1.226.575	17	%2
2019[54]	1.228.620	17	%0
2020[54]	1.240.285	17	%1
2021[54]	1.250.610	17	%1
2022[54]	1.257.590	17	%1
2023[54]	1.273.519	17	%1

1935 Genel Nüfus Sayımı Balıkesir İli Anadil Sonuçları^[55]

Dil	Anadil Oran	Azınlıklar Lehine İkinci Diller Eklenince Oran
Türkçe	%93,88	-
Çerkesçe	%1,91	%2,18
Pomakça (Bulgarca dahil)	%1,58	%2,01
Rumca	%0,72	%1,31
Gürcüce	%0,71	%0,80
Boşnakça (Sırpça dahil)	%0,64	%0,91
Romanca	%0,16	%0,22
Rusça	%0,13	%0,19
Arnavutça	%0,07	%0,17
Tatarca	%0,07	%0,10
Lazca	%0,05	%0,05
Kürtçe	%0,02	%0,06
Yahudice (İspanyolca dahil)	%0,01	%0,01

Güncel nüfus değerleri

TÜİK verilerine göre 2023 yılı sonunda Balıkesir ilinin nüfus bilgileri aşağıdaki gibidir. (TÜİK 6 Şubat 2024 verileri^[56])

2023 yılı sonunda Balıkesir ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri
İlçe	Nüfus 2022	Nüfus 2023	Fark	Değişim %	Mah.Say.	Alanı km2[57]	Yoğunluk
Altıeylül	183.736	185.458	1.722	0,93	94	956	194
Ayvalık	74.030	74.643	613	0,83	34	305	245
Balya	12.451	13.000	549	4,32	46	797	16
Bandırma	164.965	166.836	1.871	1,13	54	755	221
Bigadiç	48.917	49.177	260	0,53	80	1108	44
Burhaniye	64.283	65.790	1.507	2,32	38	420	157
Dursunbey	33.333	33.621	288	0,86	111	1719	20
Edremit	167.901	171.700	3.799	2,24	47	682	252
Erdek	31.902	32.268	366	1,14	28	307	105
Gömeç	16.880	17.556	676	3,93	13	171	103
Gönen	74.871	75.572	701	0,93	101	1162	65
Havran	28.058	28.287	229	0,81	34	565	50
İvrindi	31.512	31.626	114	0,36	69	818	39
Karesi	187.362	188.846	1.484	0,79	70	695	272
Kepsut	21.825	21.804	-21	-0,10	69	889	25
Manyas	18.066	18.190	124	0,68	50	634	29
Marmara	10.601	11.454	853	7,74	14	134	85
Savaştepe	16.765	16.787	22	0,13	50	427	39
Sındırgı	32.408	32.879	471	1,44	75	1387	24
Susurluk	37.724	38.025	301	0,80	54	652	58
Balıkesir	1.257.590	1.273.519	15.929	1,26	1.131	14.583	87

Konum

Konum bilgileri
İlçe	Kuruluş yılı[58]	Önceden bağlı olduğu ilçe	Alanı km²	Rakım (m)	Merkeze uzaklığı (km)[59]	Ulaşan yollar
Altıeylül	2012	Merkez	956	144	0	/ D.230-02,D.565-06, D.555-09
Ayvalık	Cumh.önce	Burhaniye	305	6	127	/D.550-07
Balya	Cumh.önce		797	242	50	D.555-08, 10.76
Bandırma	Cumh.önce		755	17	99	/D.200-03, D.565-12
Bigadiç	1943	Merkez	1.108	169	38	D.555-09
Burhaniye	Cumh.önce		420	22	93	/D.550-07
Dursunbey	Cumh.önce		1.719	638	80	D.230-03, 10.27
Edremit	Cumh.önce		682	31	86	/D.550-06, D.230-01, 10.81
Erdek	1928	Bandırma	307	7	120	D.200-03=>D.565-12=>10.09
Gömeç	1990	Burhaniye	171	16	111	/D.550-07
Gönen	Cumh.önce		1.162	41	103	D.200-03=>10.80, 10.76, 10.78
Havran	1959	Edremit	565	43	77	D.230-01
İvrindi	1944	Merkez	818	277	38	D.230-01, 10.55, D.555
Karesi	2012	Merkez	695	145	0	/D.230-02,D.565-06, D.555-09
Kepsut	1953	Merkez	889	88	28	D.230-03
Manyas	1936	Bandırma	634	56	82	D.565-05=>10.03
Marmara	1987	Erdek	134	38	105	10.85
Savaştepe	1954	Merkez	427	284	48	D.565-07=>10.51, /
Sındırgı	Cumh.önce		1.387	228	63	D.555-09/D.240-03=>10.32, 10.31
Susurluk	1926	Merkez	652	46	42	D.565-06,D.573 /
BALIKESİR	Cumh.önce		14.583	145

Ekonomi

Balıkesir'in sahil kesimlerinde zeytincilik, bağcılık ve balıkçılık yapılmaktadır. Buralarda turizm de gelişmiştir. İç kesimlerinde ise tarım, hayvancılık, ormancılık ve madencilik yapılmaktadır.^[60] İl, tek merkezli büyüme modeli yerine dengeli büyüme modelini seçerek bu kalkınma planına ilçeleri de dahil etmiştir.^[61] İlde Anadolu Kaplanı sıfatına sahip 16 şirket,^[62] 2003 yılı istatistiklerine göre de Sanayi siciline kayıtlı 467 kuruluş vardır. İlin iç ve dış ticaret hacmi 486.313.997.254.096 TL, ihracat miktarı 80.699.902 $ ve ithalat miktarı 147.567.184 $'dır.^[63] Balıkesir, devletin en fazla mülk sahibi olduğu ildir. İlin %40,77'si, Hazineye ait taşınmazlardan oluşmaktadır.^[64]

Balıkesir Türkiye'nin gelişmiş illerinden biridir. 2001 yılı verilerine göre Türkiye gayri safi yurt içi hasılası içinde yüzde 1,5'lik paya sahip olan Balıkesir, iller sıralamasında 13. büyük ekonomidir. 2000 yılındaki GSYİH'si 2.429.091.750 TL olup kişi başına düşen millî gelir ise 2005 dolardır.^[65]

Balıkesir GSYH'nın ilçeler bazında üretimi

İlçe Oran Altıeylül/Karesi 24,12 Bandırma 13,98 Gönen 12,68 Edremit 6,76 Manyas 5,58

İlçe Oran Ayvalık 4,82 Bigadiç 4,61 İvrindi 3,79 Susurluk 3,49 Dursunbey 2,96

İlçe Oran Sındırgı 2,82 Burhaniye 2,77 Kepsut 2,51 Balya 2,38 Erdek 2,10

İlçe Oran Havran 1,75 Savaştepe 1,36 Marmara 0,84 Gömeç 0,70 Toplam 100,00

Kaynak:Türkiye İstatistik Kurumu^[66]

Tarım ve hayvancılık

İlde zeytincilik ön plandadır.

İlin başlıca geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır.^[67] Ekonomik faaliyetler içinde tarımın payı sanayiye göre az olup %49'dur.^[68]

Çalışan nüfusun ise %56.7'si tarım ile uğraşır.^[69]

İlin tarım yapılan arazisi 510,456 hektardır.^[70]

İlde genel olarak yetiştirilen tarım ürünleri; tahıl ürünleri, susam, haşhaş, ayçiçeği, tütün, şeker pancarı, domates, kavun, tütün, taze fasulye, börülce, şeftali, elma ve mandalinadır.

2002'de Türkiye'de üretilen baklanın %4,3'ü, sarımsağın %13,5'i, karnabaharın %9,8'i, pirincin %12,2'si, domatesin %5,5'i, karpuzun %3,9'u, kavunun %6,9'u, aspirin %89'u ve buğdayın %2,2'si Balıkesir topraklarında yetiştirilmiştir.

Türkiye'nin 12 tonluk kuşkonmaz üretiminin tamamı Balıkesir'den yapılır, baklagil üretiminde de il birinci sıradadır.

İlin 71 dekarlık alanında seracılık yapılmaktadır. Seralarda domates, salatalık ve taze fasulye üretilir..

Balıkesir'deki traktör sayısı ise 2002 rakamlarına göre 33,449'dur.^[71]

Toplam tarım ürünü üretimine bakıldığında il, ülkede 3. sıradadır.^[72]

Balıkesir, Marmara Bölgesinde Bursa ili ile birlikte en çok pamuk üreten ildir.^[73]

İlin sahil kesiminde zeytincilik yapılır. İl sınırları içinde 10 milyon kadar zeytin ağacı bulunur.^[74] İldeki zeytin üretimi, ülkedeki toplam zeytin üretiminin %8'i kadardır.^[69] Halbuki bu oran 2002 yılında %10,7'dir.^[65]

Balıkesir Ovası, Gönen Ovası, Susurluk Ovası ve Edremit Ovası ilin başlıca üretim yerleridir.

Gönen ovasının başlıca ürünü ise pirinçtir.

210,020 hektarlık meralar ve çayırlar^[70] ile yüksek kesimlerde küçük ve büyük baş hayvancılık yapılır. 2007 yılında il, kırmızı et üretiminde birinci olmuştur.^[75] İl, ülkedeki tavuk işletmelerinin %9'u barındırarak ülkede 3. konumdadır.^[76] Balıkesir'de 2000 yılı verilerine göre, yaklaşık 700 bin koyun, 238 bin sığır, 151 bin kıl keçisi ve 15 milyon tavuk bulunmaktadır.

Türkiye süt üretiminin %3,8'i, kırmızı etin %5,6'sı, beyaz etin %18'i Balıkesir'de üretilmektedir.^[77] İlde devekuşu ve domuz çiftlikleri de bulunmaktadır. İldeki domuz çiftliği, Türkiye'deki son domuz çiftliğidir.^[78]

Altıeylül, Karesi, Havran, İvrindi, Susurluk, Manyas ve Savaştepe ilçelerinde peynir ve yoğurt mandıraları yaygındır.

Sanayi

Sümerbank binası

İlde yapılan sanayi işlerinin payı % 51'dir. Sanayinin oranı tarımdan yüksek olsa da diğer illerde bu rakam çok daha yukarılardadır.

İl sınırları içerisinde Sanayi siciline kayıtlı 4 tane Organize Sanayi Bölgesi vardır.^[68] İlin başlıca geçim kaynağı tarım olduğu için de tarıma dayalı endüstri gelişmiştir.^[69]

İlin iç kesimlerinde tarıma dayalı sanayi egemendir. Ayrıca buralarda şeker, un, yem, döküm, tarım alet ve makinaları, transformatör, floresan-aydınlatma, pamuklu dokuma, kâğıt, mobilya, sentetik dokuma ve elektrik teçhizatları üretimi de yapılır. Körfez yöresinde konserve, sabun, bitki çayı ve zeytinyağı üretimi yaygındır.

Bandırma taraflarında; kimyasal madde, şarap ve gübre sanayi gelişmiş, Dursunbey taraflarında ise kereste sanayi gelişmiştir.^[77] İlde kolonyacılık sektörü de gelişmiştir.^[79]

İmalat sanayi ise toplam GSYİH'nın %17'sini oluşturmaktadır. Sındırgı ve Bigadiç'te ise çok miktarda halı tezgâhı vardır.

2001 Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, 10 kişiden fazla işçi çalıştıran fabrika sayısı 104'tür ve buralarda 14 bin kişi çalışmaktadır.^[77]

8 ticaret odası ve 5 ticaret borsası bulunan Balıkesir'de üretilen ürünlerin çoğu yurt içinde tüketilmekte, bir kısmı da Bandırma Limanı'ndan ihraç edilmektedir. Gümrüklerinde, aralarında kimyasal maddeler, elektrikli araçlar, sentetik çuval, gıda, madencilik, mermer gibi ürünlerin de bulunduğu ihracatta 50, ithalatta 32 ayrı ürün çeşidi yer almaktadır.^[79] İlin dış ticaret merkezi olan Bandırma Limanı, tüm Balıkesir'in ihracat ve ithalatının yüzde 90'ını gerçekleştirilir.^[80]

Madencilik

İl bor minarelleri bakımından oldukça zengindir. Türkiye'de bulunan Dünya'daki bor rezervlerinin %60'ına tekabül eden bor madenlerinin bir kısmı Bigadiç ilçesindedir.^[81] Marmara Adası'nda mermer ocakları vardır.^[82] Balya'da kurşun, Edremit'te demir rezervi, Dursunbey'de ametist yatakları vardır.^[83]

Yönetim

Ana maddeler: Balıkesir'in ilçeleri ve Balıkesir'deki yerleşim yerleri listesi

Balıkesir il oluşundan dolayı ilçelerden meydana gelmektedir. 2014 itibarıyla Balıkesir'in 20 ilçesi vardır.^[84] Bugünkü Çanakkale ilinin Yenice ilçesinin topraklarının bir kısmına tekabül eden Avunya bölgesi, 1936 yılından önce Balıkesir'in Edremit ilçesine bağlı bir bucaktır. Burası 1936 yılında Çanakkale'ye verilmiştir.^[85] Balıkesir, 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir olmuştur.^[86] Daha önce 24 Ekim 1997 tarih ve 2/921 sayı ile TBMM'ye Balıkesir şehrine büyükşehir statüsü verilmesi ve Balıkesir ilçesine bağlı Bahçelievler, Adnan Menderes ve Oruçgazi adlı üç ilçenin kurulması hakkında kanun teklifi verilmiştir.^[87] 11 Ocak 1952 tarihinde de Bandırma ilçesi, il olmak istemiştir. Fakat Altıeylül ve Karesi ilçeleri kurulmuş ve Bandırma il olması uygun görülmeyerek büyükşehirde kalmıştır. Eski Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Açık Ceza İnfaz Kurumu olarak faaliyetine devam etmektedir. İleriki tarihlerde Kepsut'ta bulunan L Tipi Ceza İnfaz Kurumunun Açık Ceza İnfaz Kurumuna dönüştürülmesinden sonra Balıkesir'de Kampüs Cezaevleri açılması gündemdedir.^[88]

Merkezi Yönetim

Büyükşehir illerinde merkezî yönetim Vali, İl Müdürleri ve İl Danışma Kurulundan oluşur.

Balıkesir, bir ‘büyükşehir'dir. Bu özelliğine göre yönetimi belirlenmiştir. Protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır.

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi'ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Balıkesir Valisi 1968-Düzce doğumlu İsmail USTAOĞLU, Ağustos 2023/376 sayılı kararla, Trabzon Valisi iken atanmıştır.^[89][90]

Vali ve Kaymakamlara ait bilgiler Balıkesir'in ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.

Yerel yönetim

Ayrıca bakınız: Balıkesir'in ilçeleri

Büyükşehir belediyelerinde yerel yönetim, Büyükşehir Belediye Başkanı, Büyükşehir Belediye Meclisi ve Büyükşehir Belediye Encümeni'nden oluşur.

Yerel yönetimi temsil eden Büyükşehir Belediye Başkanı, ildeki tüm seçmenlerin oy çokluğu ile seçilir. Yerel seçimlerde İlçe Belediye Başkanı ve İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanılarak ilçelerin belediye meclisleri oluşur. İlçe Belediye meclislerinden alınan üyelerle (başkan kontenjanı, ilçe nüfusu ve parti oy oranına göre) de Büyükşehir Belediye Meclisi oluşur. Bu mecliste ilçe belediye başkanları da yer alır.^[91][92] Meclisin başkanı Büyükşehir Belediye Başkanı'dır.

Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. (5216 saylı kanun 16.madde)

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi'ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Balıkesir Büyükşehir Belediye Başkanı, 1973-Gönen doğumlu Ahmet Akın (CHP), 31 Mart 2024 yerel seçimlerinde %51,10 oy oranıyla seçilmiştir.

İlçe belediyeleri, 2024 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre, üç değişik parti tarafından yönetilmektedir. CHP 15, AK Parti 4 ve İYİ Parti 1 ilçe belediyesi kazanmıştır.^[93]

Balıkesir Büyükşehir Belediye Meclisi üye sayısı 93'tür (Büyükşehir Belediye Başkanı, 20 ilçe belediye başkanı ve 72 üye). AK Parti 45, CHP 30, İYİ Parti 13, DP 4 ve MHP 1 üyeye sahiptir.^[94]

Büyükşehir ve ilçe belediye başkanlarına ait bilgiler Balıkesir'in ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.

Eğitim

Balıkesir Üniversitesi

Bugün ilde birçok ilk ve orta dereceli okul vardır. Balıkesir yöresindeki en eski eğitim kurumları olan medreseler Fatih Sultan Mehmed zamanında kurulmuştur. Medreselerin sayısı zamanla artmış, bunun yanında mektepler de kurulmuştur. 1851 yılında da ilk Gayrimüslim okulu kurulmuştur.^[95] İleriki dönemlerde Çanakkale Savaşı'na öğrenci gönderen ve Balıkesir'in ilk lisesi olan Balıkesir Lisesi 1884 yılında kurulmuştur.^[96] Bugünkü ilköğretim okullarından Alişuuri İlkokulu 1906 yılında^[97] ve Kayabey İlköğretim Okulu 1909 yılında kurulmuştur.^[98] 1940 yılında Balıkesir'in Savaştepe ilçesinde bir Köy Enstitüsü kurulmuştur.^[99] Bugün, ildeki en yüksek puanlı liseler Balıkesir T.C. Ziraat Bankası Fen Lisesi, Fatma Emin Kutvar Anadolu Lisesi, Muharrem Hasbi Anadolu Lisesi, Gülser-Mehmet Bolluk Anadolu Lisesi, Cumhuriyet Anadolu Lisesi, Rahmi Kula Anadolu Lisesi ve Sırrı Yırcalı Anadolu Lisesi'dir. Ayrıca ilde Astsubay Okulu ve Polis Okulu vardır.

İldeki Balıkesir Üniversitesi ise 11 Temmuz 1992 tarih ve 21281 sayılı Resmî Gazete'de yayınlanan 3837 Sayılı Kanun gereğince kurulmuş ve 1 Ocak 1993 tarihinde tüzel kişiliğini kazanmıştır.^[100]

Medya

Balıkesir'de yayımlanan ilk gazete Karesi Gazetesi'dir. Arap harfleri ile yazılan bu gazetenin ilk sayısı 5 Mart 1886 Çarşamba günü yayımlanmıştır. 1888 yılında gazete yayın hayatına son vermiştir. İlde yayımlanan ilk sanat dergisi ise Dilek Dergisi'dir. Bu dergi 15 Mart 1923'ten itibaren 15 günde bir yayımlanmıştır.^[101] Bugün ilde 3 televizyon kanalı^[102][103] (Karesi TV, Kent TV ve Marmara TV) yayın yapmaktadır. Balıkesir'de yerel basın oldukça gelişmiştir. Yerel gazetecilikle ilgili birkaç dernek bulunmasına rağmen aktif olan tek meslek kuruluşu Balıkesir İli Gazeteciler Cemiyeti'dir. Kentte, Basın Müzesi bulunmaktadır.

Yerel gazeteler

• Balıkesir: Yeni Haber, Marmara Bölge, Ekspres, Politika, Demokrat, Birlik, Haberci, Yeni Söz, Yeni Gazetem, Balıkesir Posta
• Ayvalık: Sözcü
• Bandırma: Banses, Genç Bayrak, Yaşam
• Bigadiç: Halkın Sesi, Bigadiç
• Burhaniye: Körfez Demokrat, Zeytin Efe
• Dursunbey: Hakimiyet, Balat
• Edremit: Körfezde Olay, Körfez Star, Önce Körfez, Ege Gündem, Körfez'de Hakimiyet^[104], Memleket^[105], Körfez'de Manşet^[106]
• Erdek: Yeni Erdek, Erdek Doğuş
• İvrindi: Bizim İvrindi, İvrindi Mercek
• Havran: Zafer
• Manyas: Manyas'ın Sesi
• Gönen: Gönen Postası
• Susurluk: Kardeş, 5 Eylül, Velhasıl
• Sındırgı: Sındırgı Gündem, Sındırgı Haber

Radyolar^[107]

• Balıkesir: Radyo 10, Karesi Radyo, Kent Radyo, Brt Radyo, Sev Radyo, Çamlıca FM.
• Bandırma: Genç FM^[108], Radyo Venüs.
• Burhaniye: Ses FM^[109].
• Edremit: Körfez FM, AkBest Radyo, Radyo Zeytin.
• Gönen: Venüs Radyo.

Altyapı

Balıkesir Merkez Havalimanı

Ulaşım

İlde iki hava meydanı vardır. Bunlardan biri Altıeylül ilçesinde, diğeri Edremit ilçesindedir.^[110] Edremit'teki Kocaseyit havalimanının 2010 yılında uluslararası uçuşlara açılmıştır. Altıeylül'deki Balıkesir Havalimanı yeni terminali ile 2019 yılında hizmete alınması planlanmaktadır.^[111] İlin iki denize de kıyısı bulunmasından dolayı deniz ulaşımı gelişmiştir. İlde, Marmara adası ve Avşa adasına İstanbul Deniz Otobüsleri deniz otobüsleri ile Bandırma iskelesinden ulaşılır. Osmanlı Devleti döneminde Fevâid-i Osmaniye adlı kuruluşa ait posta vapurları perşembe günleri Bandırma'ya uğramakta pazar günü ise geri dönmektedir. 1872 yılında hareket günü çarşambaya alınmıştır. Demiryollarının yapımı ise Birinci Meşrutiyet'ten sonra hızlanmıştır.^[112] İl sınırları içinde; 9 Eylül Ekspresi, İzmir Mavi Treni, Karesi Ekspresi, Ege Ekspresi ve 6 Eylül Ekspresi gibi tren hatlarının durakları bulunmaktadır. İlin karayolları T.C. Karayolları 14. Bölge Müdürlüğü'ne bağlı olup Gebze-İzmir otoyolu il sınırlarında bulunmaktadır ve Balıkesir-Kınalı^[113] otoyolu proje aşamasındadır. Ayrıca Ayvalık'tan Midilli'ye feribot seferleri başlamıştır.^[114] İl genelinde toplu taşımada Balkart kullanılmaktadır.

Sağlık

Balıkesir'de Sağlık Müdürlüğü'ne bağlı 21 tane devlet hastanesi,^[115] 3 tane özel hastane vardır.^[116] Toplamda 366 tane eczane^[117] ve 132 tane Sağlık Ocağı bulunmaktadır.^[118] Ayrıca Balıkesir Üniversitesi'ne bağlı Tıp Fakültesi vardır.^[119]

Kaynakça

1. "Balıkesir Valisi İsmail Ustaoğlu oldu İhlas Haber Ajansı". IHA. 10 Ağustos 2023. 8 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2023.
2. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
3. "Genel Bilgiler". Tekirdağ İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. 1 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2008.
4. Mustafa Salman (1955). "Balıkesir Tarih ve Coğrafyası". ss. s. 7.
5. Geōrgios Nakratzas, İbram Onsunoğlu (2003). "Anadolu ve Rum göçmenlerin kökeni". Belge. ss. s. 126.
6. "Balıkesir Nüfusu". YerelNET. 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2020.
7. "Fiziki Özellikler". Balıkesir İli Kültür ve Turizm Müdürlüğü. 1 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
8. Metin Ayışığı (2007). "Balıkesir Sempozyumu: 17-20 Kasım 2005". Balıkesir Belediyesi. ss. s. 14.
9. Ahmet Yorulmaz (1991). "Ayvalık'ı gezerken". Geylân Kitabevi. ss. s. 110.
10. Tacettin Akkuş. a.g.e. ss. s. 1.
11. "Balıkesir il yıllığı, 1967". Çelikcilt Matbaası. 1969. ss. s. 326.
12. "Bitki Örtüsü ve Fauna". Balıkesir İli Kültür ve Turizm Müdürlüğü. 1 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
13. "Larousse Gençlik Ansiklopedisi". Meydan Gazetecilik ve Neşriyat. 1976-1977. ss. c. 1, s. 191.
14. Hüsamettin Toros (1965). "Türkiye vilâyetleri-sanayii-turizm ansiklopedisi". Uycan Matbaasi. ss. s. 91.
15. "İklim". Balıkesir İli Kültür ve Turizm Müdürlüğü. 1 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
16. "İllere göre ilçe, bucak, belde ve köy nufusları - 2008". Türkiye İstatistik Kurumu.^{[ölü/kırık bağlantı]}
17. "İllere göre ilçe, bucak, belde ve köy nufusları - 2010". Türkiye İstatistik Kurumu.^{[ölü/kırık bağlantı]}
18. "İllere göre il/ilçe merkezi, belde/ köy nüfusu ve yıllık nüfus artış hızı". Türkiye İstatistik Kurumu. 19 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
19. "Balıkesir İli Gelişmişlik Performansı" (PDF). Devlet Planlama Teşkilatı. 25 Kasım 2004 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
20. "Okuma yazma durumu ve cinsiyete göre il/ilçe merkezleri nüfusu ( 6 +yaş ) - 2008". Türkiye İstatistik Kurumu.^{[ölü/kırık bağlantı]}
21. "Okuma yazma durumu ve cinsiyete göre belde/köy nüfusu ( 6 +yaş ) - 2008". Türkiye İstatistik Kurumu.^{[ölü/kırık bağlantı]}
22. "Balıkesir / İkamet edilen ile göre nüfusa kayıtlı olunan il - 2008". Türkiye İstatistik Kurumu.^{[ölü/kırık bağlantı]}
23. "İstanbul / İkamet edilen ile göre nüfusa kayıtlı olunan il - 2008". Türkiye İstatistik Kurumu. 7 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
24. "İzmir / İkamet edilen ile göre nüfusa kayıtlı olunan il - 2008". Türkiye İstatistik Kurumu.^{[ölü/kırık bağlantı]}
25. "Bursa / İkamet edilen ile göre nüfusa kayıtlı olunan il - 2008". Türkiye İstatistik Kurumu.^{[ölü/kırık bağlantı]}
26. "Manisa / İkamet edilen ile göre nüfusa kayıtlı olunan il - 2008". Türkiye İstatistik Kurumu.^{[ölü/kırık bağlantı]}
27. "Ankara / İkamet edilen ile göre nüfusa kayıtlı olunan il - 2008". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
28. "Çanakkale / İkamet edilen ile göre nüfusa kayıtlı olunan il - 2008". Türkiye İstatistik Kurumu.^{[ölü/kırık bağlantı]}
29. "Kilis / İkamet edilen ile göre nüfusa kayıtlı olunan il - 2008". Türkiye İstatistik Kurumu.^{[ölü/kırık bağlantı]}
30. "Turkey: Alevi Population by Province" (PDF) (İngilizce). Washington Yakın Doğu Araştırmaları Enstitüsü. 9 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
31. Aydın Ayhan. a.g.e. ss. s. 206.
32. "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
33. "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
34.  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
35.  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
36.  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
37.  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
38.  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
39. "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
40. "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
41. "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
42. "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
43. "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
44. "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
45. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
46. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
47. "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
48. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
49. "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
50. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
51. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
52. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
53. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
54. • "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
    • "Balıkesir Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
    • "Balıkesir Nüfusu". nufusune.com.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
    • "Balıkesir Nüfusu". nufusubu.com.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
55. Genel Nüfus Sayımı, 20 İlkteşrin 1935: Kati ve Mufassal Neticeler: Balıkesir Vilayeti (PDF).
56. "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2024.
57. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 16 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Şubat 2020.
58. İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
59. Karayolları Genel Müdürlüğü
60. "Türkiye sorunlarına çözüm konferansı-V". Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü. 2003. ss. s. 324.
61. "Ulaştırma Bakanı Balıkesir'de". T.C. Balıkesir Valiliği. 24 Ağustos 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi.
62. "Anadolu Kaplanları teşviklerle büyüdü". Yeni Şafak gazetesi. 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
63. "Ekonomi". Yeni Balıkesir gazetesi. 22 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
64. "Rize özel, Balıkesir devletin". samanyoluhaber.com.^{[ölü/kırık bağlantı]}
65. "Türkiye İller Ansiklopedisi". Milliyet gazetesi. 2005. ss. c. 1, s. 160.
66. "İllere Göre GSYH". Türkiye İstatistik Kurumu. 8 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
67. "Tarih Boyunca Anadolu'da Doğal Afetler ve Deprem Semineri, 22-23 Mayıs". İstanbul Üniversitesi, Tarih Araştırma Merkezi. 2001. ss. s. 193.
68. "Ekonomik Yapı". Balıkesir İli Kültür ve Turizm Müdürlüğü. 1 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
69. "Balıkesir İl Raporu". Ege Ekonomiyi Geliştirme Vakfı.^{[ölü/kırık bağlantı]}
70. "Genel Coğrafya". Balıkesir Barosu. 16 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
71. "Türkiye İller Ansiklopedisi". Milliyet gazetesi. ss. c. 1, s. 161.
72. "Tarih Boyunca Anadolu'da Doğal Afetler ve Deprem Semineri, 22-23 Mayıs". ss. s. 325.
73. Selâhattin Tuncer (1972). "Türkiye'de pamuk". İktisadi Araştırmalar Vakfı. ss. s. 8.
74. "Balıkesir'de Sanayi". Balıkesir Sanayi Odası. 1 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
75. "Balıkesir Kırmızı Et Üretiminde Birinci". Balıkesirim.com.^{[ölü/kırık bağlantı]}
76. "Yumurta Tavukçuluğu Projesi" (PDF). Balıkesir İl Çevre ve Orman Müdürlüğü.^{[ölü/kırık bağlantı]}
77. "Türkiye İller Ansiklopedisi". Milliyet gazetesi. ss. c. 1, s. 162.
78. "Son domuz çiftliği de kapatılıyor". ntvmsnbc.com. 7 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
79. "İl Çevre Durum Raporu 2006" (PDF). Balıkesir Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğü. 7 Eylül 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
80. "Türkiye İller Ansiklopedisi". Milliyet gazetesi. ss. c. 1, s. 163.
81. "Lisans Eğitimi Programı, Avrupa Kredi Transfer Sistemi Kılavuzu". Balıkesir Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü.^{[ölü/kırık bağlantı]}
82. Mustafa Salman. a.g.e. ss. s. 31.
83. "Alaçam Madencilik". Ametisttasi.com. 16 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
84. "Türkiye'nin geleceği". Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü. 2003. ss. s. 324.
85. Dr. Yahya Akyüz (Mart 1994). "Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi-Sayı:28". Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. 10 Aralık 2011 tarihinde kaynağından (HTML) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2009.
87. "Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına" (PDF). TBMM. 4 Ocak 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
88. "Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılında Balıkesir". Balıkesir Valiliği. 1999. ss. s. 158.
89. "Arşivlenmiş kopya". 12 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2020.
90. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023.
91. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 29 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2020.
92. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2020.
93. "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2020.
94. "Arşivlenmiş kopya". 15 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2020.
95. Dr. Abdülmecit Mutaf (2003). a.g.e. ss. s. 53,54.
96. "Balıkesir Lisesi'nin Tarihçesi". Balıkesir Lisesi. 25 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
97. "Okulumuzun Tarihçesi". Alişuuri İlköğretim Okulu. 11 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
98. "Anasayfa". Kayabey İlköğretim Okulu. 27 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
99. Erdoğan Başar (2004). "Millî Eğitim bakanlarının eğitim faaliyetleri, 1920-1960". T.C. Millî Eğitim Bakanlığı. ss. s. 365.
100. "Üniversitemizin Tarihçesi". Balıkesir Üniversitesi. 27 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
101. "Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılında Balıkesir". 1999. ss. s. 127.
102. "Arşivlenmiş kopya". 13 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2024.
103. http://www.karesitv.com.tr/ 10 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ^{[yalın URL]}
104. "KÖRFEZ'DE HAKİMİYET – KÖRFEZİN TARAFSIZ HABER SİTESİ". korfezdehakimiyet.com. 9 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2024.
105. "Arşivlenmiş kopya". 9 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.
106. "Arşivlenmiş kopya". 9 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.
107. "Balıkesir Radyoları Listesi | canliradyodinle.fm". Radyo Dinle | canliradyodinle.fm. 3 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2024.
108. "Arşivlenmiş kopya". 13 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2024.
109. "Arşivlenmiş kopya". 13 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2024.
110. "Havaalanları". Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü. 12 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
111. "Edremit'te toplantı fiyaskosu yaşandı". Milliyet gazetesi. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
112. Dr. Abdülmecit Mutaf (2003). a.g.e. ss. s. 37.
113. "Otoyollar Haritası". Karayolları Genel Müdürlüğü. 27 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
114. "Midilli'ye feribot". Radikal gazetesi. 28 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
115. "Balıkesir Devlet Hastaneleri". Balıkesir Sağlık Müdürlüğü. 5 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
116. "Balıkesir Özel Hastaneleri". Balıkesir Sağlık Müdürlüğü. 7 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
117. "İstatistikler". Eczanetr.com. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
118. "Sağlık Ocaklar". Balıkesir Sağlık Müdürlüğü. 2 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
119. "Balıkesir Üniversitesi Tıp Fakültesi". Balıkesir Üniversitesi. 6 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.

Dış bağlantılar

• T.C. Balıkesir Valiliği