Şırnak (il)

Bu madde Şırnak il sınırları içindeki tüm bölgeyi kapsamaktadır. Başlığın diğer anlamları için Şırnak (anlam ayrımı) sayfasına gidiniz.

Şırnak, Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan bir ildir. Güneyinde Irak, batısında Mardin, kuzeyinde Siirt, doğusunda ise Hakkâri vardır.

Şırnak
Şırnak'ın Türkiye'deki konumu
Ülke	Türkiye
Bölge	Güneydoğu Anadolu Bölgesi Doğu Anadolu Bölgesi
Alt idari birimler	Liste Şırnak Beytüşşebap Cizre Güçlükonak İdil Silopi Uludere
İdare
• Vali	Birol Ekici[1]
Yüzölçümü
• Toplam	7.078 km²
Nüfus  (2022)	557.605
• Kent	362.910[2]
• Kırsal	194,695
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TRS)
Alan kodu	486
Plaka kodu	73
Resmî site Şırnak Valiliği

Şırnak ili nüfusu 557.605'dir.^[3] Bu nüfusun %75,1'i şehirlerde yaşamaktadır (2020 sonu). İlin yüzölçümü 7.078 km²'dir. İlde km²'ye 76 kişi düşmektedir. 2021 TÜİK verilerine göre 7 ilçe, 19 belediye, bu belediyelerde 91 mahalle, ayrıca 196 köy bulunmaktadır.^[4]

Nuh Peygambere ait olduğu öne sürülen bir türbe, Şırnak'ın Cizre ilçesinde bulunur. Tufandan sonra Nuh'un ilk yerleştiği şehir olduğu rivayet edilir. İl, Irak ve Suriye'ye komşudur. Şırnak, 16 Mayıs 1990 tarih ve 3647 sayılı kanunla Siirt ilinden ayrılarak Türkiye'nin 73. ili olmuştur. Aynı kanunla Siirt'in Eruh ilçesine bağlı Güçlükonak bucağı bu ilin ilçesi olmuş, ayrıca Mardin'in İdil, Cizre ve Silopi ilçeleriyle Hakkari'nin Uludere ve Beytüşşebap ilçeleri buraya bağlanmıştır.

Ağustos 2015 tarihinden itibaren Şırnak il merkezi ve Cizre, İdil ve Silopi ilçelerinde çatışmalar yaşanmıştır. Bu çatışmalar 3 Haziran 2016'da son bulmuştur.

İlçeler

Ana madde: Şırnak'ın ilçeleri

Şırnak ilinin yedi ilçesi vardır,

• Şırnak (il merkezi)
• Beytüşşebap
• Cizre
• Güçlükonak
• İdil
• Silopi
• Uludere

Yönetim

Ayrıca bakınız: Şırnak'ın ilçeleri

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır. İl genel meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organı olup başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.^[5][6]

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Şırnak Valisi, 1969-Antalya doğumlu Birol Ekici’dir. Eylül 2024/321 sayılı kararla Kırklareli Valisi iken bu göreve atanmıştır.

2024 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Şırnak İl Genel Meclisi üye sayısı, 6 AK Parti,23 DEM olmak üzere 29’dur.^[7]

2023 Türkiye genel seçimleri sonucu, Şırnak'ı temsilen TBMM'de AK Parti'den 1 milletvekili (Arslan Tatar) ve DEM'den 3 milletvekili (Nevroz Uysal Aslan, Mehmet Zeki İrmez, Ayşegül Doğan Dağlı) seçilmiştir.^[8]

Nüfus

Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2024 verileri^[9])

Şırnak ili nüfusu: 570.745'dir. Bu nüfusun % 77,457'si şehirlerde yaşamaktadır (2023 sonu). İlin yüzölçümü 7.078  km²'dir. İlde  km²'ye 81 kişi düşmektedir. (Bu sayı Cizre'de 363’dür.) İlde yıllık nüfus artışı % 2,30 olmuştur. Tüm ilçelerde nüfus artmıştır. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Güçlükonak (% 5,69)- Beytüşşebap(%0,08)

06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 7 İlçe, 19 belediye, bu belediyelerde 91 mahalle ve ayrıca 196 köy vardır.

2023 yılı sonunda Şırnak ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri[10]
İlçe	Nüfus 2022	Nüfus 2023	Fark	Nüfus Artışı %	Belediye Sayısı	Mahalle Sayısı	Köy Sayısı	Köy Nüfusu	Şehir nüfusu	Şehirde oturan %	Alanı  km2[11]	km2'ye düşen kişi
Beytüşşebap	16.044	16.056	12	0,08	1	4	26	9.689	6.367	39,65	1647	10
Cizre	159.754	161.135	1.381	0,86	1	10	31	16.995	144.140	89,45	444	363
Güçlükonak	12.120	12.830	710	5,69	2	6	18	5.620	7.210	56,20	466	28
İdil	76.502	77.159	657	0,86	3	9	63	39.314	37.845	49,05	1148	67
Merkez	102.553	108.699	6.146	5,82	4	24	19	15.631	93.068	85,62	1701	64
Silopi	144.830	148.126	3.296	2,25	4	20	26	20.976	127.150	85,84	831	178
Uludere	45.802	46.740	938	2,03	4	18	13	20.348	26.392	56,47	841	56
Şırnak	557.605	570.745	13.140	2,30	19	91	196	128.573	442.172	77,47	7078	81

Şırnak il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam	Sıra	Fark	Şehir - Kır
1990[12]	262.006	62		%48     125.264 136.742     %52
2000[13]	353.197	54	%35	%60     211.328 141.869     %40
2007[14]	416.001	46	%18	%62     256.352 159.649     %38
2008[15]	429.287	44	%3	%63     270.744 158.543     %37
2009[16]	430.424	44	%0	%63     271.436 158.988     %37
2010[17]	430.109	45	%0	%63     269.494 160.615     %37
2011[18]	457.997	44	%6	%63     290.307 167.690     %37
2012[19]	466.982	43	%2	%64     298.929 168.053     %36
2013[20]	475.255	43	%2	%62     296.790 178.465     %38
2014[21]	488.966	43	%3	%63     305.881 183.085     %37
2015[22]	490.184	43	%0	%62     304.228 185.956     %38
2016[22]	483.788	43	%1	%62     298.332 185.456     %38
2017[22]	503.236	43	%4	%62     311.887 191.349     %38
2018[22]	524.190	43	%4	%63     328.906 195.284     %37
2019[22]	529.615	43	%1	%63     335.652 193.963     %37
2020[22]	537.762	41	%2	%64     343.301 194.461     %36
2021[22]	546.589	41	%2	%65     354.247 192.342     %35
2022[22]	557.605	41	%2

Konum

Konum Bilgileri
İlçe	Kuruluş Yılı[23]	Önceden bağlı olduğu ilçe	Alanı km²[24]	Rakım mt.	Merkeze km[25]	Ulaşan Yollar[25]
Şırnak Merkez			1.701	1.343		D.400-32, 73.01
Beytüşşebap	Cumh.önce		1.647	1.546	121	D.400-32=>73.25=>73.02
Cizre	Cumh.önce		444	374	49	/D.400-31, /D.430-01, D.380-03
Güçlükonak	1990	Eruh	466	791	76	D.400-31=>73.51=>73.55
İdil	1937	Cizre	1.148	765	78	D.380-03
Silopi	1960	Cizre	831	510	76	/D.430-01
Uludere	1957	Beytüşşebap	841	1.227	50	D.400-32=>73.25
ŞIRNAK	1990	SİİRT	7.078

Spor

Ana madde: Şırnak'ta spor

Şırnak şehir stadyumu

2018-2019 Sezonu sonunda, Şırnak’ın futbol 3. Ligdeki temsilcisi Cizre Spor, grubunda 14.olmuştur. Voleybol erkek liglerinde Cizre Belediyesi 1. lige, Silopi Gençlik Merkezi de 2. Lige yükselmiştir. Ayrıca BAL’da ve kadın futbol liglerinde birer takımı vardır. Voleybol 2. Liglerinde 2 takımı kalmıştır. Hentbol erkeklerde Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü Spor, 1. Ligde, Genç Yıldızlar SK da 2. Ligdedir. Ayrıca, Şırnak'ın 8 voleybol, 1 hentbol takımı daha bölgesel liglerde yer almıştır.

Futbol Türkiye Kupası 'nda Cizre Spor, 2.turda elenmiştir. Erkekler Türkiye Kupası (hentbol)'nda Şırnak GHSİM SK. çeyrek finalde elenmiştir.

Önemli spor tesisleri: Şırnak Şehir Stadyumu (3.050), Cizre İlçe Spor Salonu (2.000).

Ayrıca bakınız

• Şırnak ilindeki yerleşim yerleri listesi
• Şırnak Üniversitesi
• Şırnak ili genel seçim sonuçları
• Kızıl Medrese

Kaynakça

1. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023.
2. "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları. 2022". Türkiye İstatistik Kurumu. 6 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2023.
3. "Arşivlenmiş kopya". 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2023.
5. "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2020.
6. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2020.
7. "Arşivlenmiş kopya". Erişim tarihi: 23 Ekim 2024.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
8. "Arşivlenmiş kopya". Erişim tarihi: 23 Ekim 2024.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
9. "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2024.
10. "Arşivlenmiş kopya". 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.
11. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.
12. "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
13. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
14. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
15. "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
16. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
17. "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
18. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
19. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
20. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
21. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
22. • "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
    • "Şırnak Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
    • "Şırnak Nüfusu". nufusune.com.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
    • "Şırnak Nüfusu". nufusubu.com.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
23.  İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
25. Karayolları Genel Müdürlüğü

Dış bağlantılar

• Şırnak Valiliği 6 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Şırnak İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü 2 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.