Loading AI tools
Akdeniz havzası ülkelerini kapsayan kuruluş Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Akdeniz için Birlik (AiB) Avrupa ve Akdeniz Havzası'ndan 43 ülkenin yer aldığı hükûmetler arası bir kuruluştur: Avrupa Birliği'nden 28 üye devlet ve Kuzey Afrika, Orta Doğu ve Güneydoğu Avrupa'dan 15 ortak Akdeniz ülkesini kapsar.
| |||
---|---|---|---|
Resmî dil(ler) | Arapça, Fransızca, İngilizce | ||
Tarihçe | |||
| |||
Resmî site ufmsecretariat.org |
Birlik, 1995'te kurulan ve Barselona Süreci olarak bilinen Avrupa-Akdeniz Ortaklığı'nı güçlendirme amacıyla Temmuz 2008'de Akdeniz için Paris Zirvesi'nde oluşturulmuştur.
Birliğin amacı, Akdeniz bölgesi genelinde istikrar ve entegrasyonu teşvik etmektir. Birlik, Akdeniz'in iki kıyısı arasında ortak mülkiyet, ortak karar alma ve ortak sorumluluk prensipleri temelinde bölgesel stratejik meselelerin tartışılması için bir forum teşkil eder. Başlıca amacı, ülkelerin sosyoekonomik kalkınmasını desteklemek ve bölgede istikrar sağlamak üzere Akdeniz bölgesinde hem Kuzey-Güney hem de Güney-Güney entegrasyonunu artırmaktır. Kuruluş, yürüttüğü eylemlerle insani kalkınmayı teşvik etmek ve sürdürülebilir kalkınmayı desteklemek şeklinde iki temel dayanağa odaklanmaktadır. Birlik bu amaçla, kırk üç ülkenin ortak aldığı karar doğrultusunda farklı ölçeklerdeki bölgesel projeleri ve girişimleri belirleyip desteklemekte ve etiketlemektedir. Bu proje ve girişimler, AiB Üye Devletleri'nin denetiminde 6 faaliyet sektörüne odaklanmaktadır:
Akdeniz için Paris Zirvesi'nde (13 Temmuz 2008), Avrupa-Akdeniz bölgesinden 43 Devlet ve Hükûmet Başkanı, Barselona Süreci: Akdeniz için Birlik'i kurma kararı aldı. Birlik, yeni üyelerle ve geliştirilmiş bir kurumsal yapıyla Avrupa-Akdeniz Ortaklığı'nın şu amacı taşıyan yeni bir aşaması olarak sunuldu: "çok katmanlı ilişkileri iyileştirmek, sürecin ortak mülkiyetini artırmak, yönetimi eşit temeller üzerine oturtmak ve bunu vatandaşlar açısından daha görünür nitelikte somut projelere dönüştürmek. Şimdi, Barselona Süreci'ne yeni ve sürekli bir ivme kazandırma zamanı. Barselona Deklarasyonu'nun hedeflerini somut sonuçlara dönüştürmek için şimdi daha fazla katılım ve yeni kolaylaştırıcılar gerekiyor."[1]
Paris Zirvesi, Nicolas Sarkozy için diplomatik bir başarı olarak görüldü.[2] Fransa Cumhurbaşkanı, Fas ve Ürdün kralları hariç olmak üzere 43 Avrupa-Akdeniz ülkesinin Devlet ve Hükûmet Başkanlarını Paris'te bir araya getirmeyi başarmıştı.[3]
Kasım 2008'de Marsilya'da düzenlenen Avrupa-Akdeniz Dışişleri Bakanları Konferansı'nda, Bakanlar girişimin adını "Akdeniz için Birlik" olarak kısaltmaya karar verdiler.[4]
Bu toplantı; AiB'nin kurumsal yapısını ve nasıl yürütüleceğine ilişkin prensipleri belirleyerek Paris Deklarasyonu'nu tamamlayan yeni bir ortak deklarasyonla sonuçlandı.[5] Başkanlığın bir AB üye ülkesi ve bir Akdeniz ülkesi ortağı tarafından ortak şekilde üstlenileceği dönüşümlü eş başkanlık sistemi oluşturuldu. Fransa ve Mısır eş başkanlık görevini üstlenen ilk ülkeler oldular. Arap Birliği'nin tüm toplantılarda bulunması kurallara yazılı olarak eklendi. Ayrı bir yasal statüye ve kendi mevzuatına sahip bir sekreterlik oluşturuldu. Bu sekreterliğin genel merkezi Barselona'da kuruldu.
Akdeniz için Birlik'in Avrupa-Akdeniz Ortaklığı'nın yeni bir aşaması olarak kurulması, Birlik'in bölge genelinde "barışı, istikrarı ve refahı" desteklemeyi amaçlayan Barselona Müktesebatı'nı kabul ettiği ve buna bağlı kalmayı taahhüt ettiği anlamına gelmektedir (Barselona, 2). Dolayısıyla, Barselona Süreci çerçevesinde on üç yıl boyunca geliştirilen işbirliğinin dört bölümü geçerliliğini korumaktadır:[1]
İlk olarak 1995'te Barselona Konferansı'nda önerildiği şekilde 2010'a kadar (ve sonrasında da) Avrupa-Akdeniz bölgesinde bir Serbest Ticaret Alanı oluşturma hedefi, 2008 Paris Zirvesi'nde de desteklendi.[1]
Bu dört işbirliği bölümüne ek olarak, Kasım 2008'de Marsilya'da bir araya gelen 43 Dışişleri Bakanı, Avrupa-Akdeniz bölgesinin özel ihtiyaçlarını hedefleyen ve Ortaklığın görünürlüğünü artıracak altı somut proje belirledi:[4]
Siyasi diyaloğu en üst seviyede desteklemek için iki yılda bir devlet ve hükûmet başkanlarının bir araya geldiği bir zirve toplantısı yapılması kararlaştırıldı. Paris Deklarasyonu'na göre:
İlk zirve toplantısı Temmuz 2008'de Paris'te gerçekleştirildi. İkinci zirve toplantısı Temmuz 2010'da AB ülkesi olmayan bir ülkede gerçekleştirilecekti, fakat Avrupa-Akdeniz ülkeleri zirvenin bunun yerine 7 Haziran 2010'da AB'den İspanya'nın başkanlığında, Barselona'da yapılmasına karar verdiler.[10] Ancak 20 Mayıs'ta Mısır ve Fransa eş başkanlığı İspanya ile birlikte zirveyi erteleme kararı aldı; bu hamlenin amacını, İsrail ile Filistin Yönetimi arasında o ay başlayan dolaylı görüşmelere daha fazla zaman tanımak olarak açıkladılar. Buna karşın İspanyol medyası, İsrail Dışişleri Bakanı Avigdor Lieberman'ın zirveden önceki Dışişleri Bakanları konferansına katılması halinde zirveyi boykot etme tehditlerinden ötürü, zirvenin ertelenmesinden Arapları suçladı.[11]
Paris Zirvesi sırasında eş başkanlığı, AB başkanlığından sorumlu olan Fransa ve Mısır paylaşmaktaydı. O günden bu yana Fransa, Mısır'ın yanında eş başkanlığı elinde tutmaya devam etmek için AB'nin farklı dönüşümlü başkanlıklarıyla (Çek Cumhuriyeti, İsveç ve İspanya) anlaşmalar imzalıyordu.[6] Eş başkanlığın ikinci Akdeniz için Birlik Zirvesi'nde yenilenmesi gerekiyordu. Ancak zirvenin iki kez ertelenmesine bağlı olarak eş başkanlığı hangi ülkelerin devralacağına karar verme şansı bulunamamıştı.
Sekreterliğin mevzuatının onaylanmasında yaşanan gecikmenin sorumlusu Türkiye ile Kıbrıs arasındaki anlaşmazlık oldu.[12] Sekreterliğin çalışmaya başlaması için son tarih Marsilya Deklarasyonu'nda Mayıs 2009 olarak belirlendiği halde, bu mevzuat ancak Mart 2010'da onaylandı.[4] Paris Zirvesi'nde Devlet ve Hükûmet Başkanları Yunanistan, İsrail, İtalya, Malta ve Filistin Yönetimi'nden olmak üzere beş Genel Sekreter Vekili belirlemeye karar verdiler. Türkiye'nin Genel Sekreter Vekili çıkarma arzusu ve Kıbrıs'ın bunu reddetmesi, aylar süren müzakerelere neden oldu. Müzakereler Kıbrıs'ın oluşturulan altıncı Genel Sekreter Vekilliği görevinin bir Türk vatandaşına verilmesini kabul etmesiyle son buldu.[12]
Arap-İsrail anlaşmazlığı, ciddiyeti nedeniyle Akdeniz için Birlik'i en derinden etkileyen sorunlardan biridir.[13] İsrail ile Gazze arasında Aralık 2008'den Ocak 2009'a kadar süren silahlı çatışmaların sonucu olarak, Arap Grubu üst düzeyde bir araya gelmeyi reddetti ve böylece 2009'un ilk yarısında yapılması planlanan tüm bakanlar toplantılarını engellemiş oldu.[14] Bunun yanı sıra, Arap Dışişleri Bakanlarının İsrail Dışişleri Bakanı Avigdor Lieberman ile bir araya gelmeyi reddetmeleri, Kasım 2009 ve Haziran 2010'da yapılacak iki bakanlar toplantısının da iptal edilmesine yol açtı.[11] Akdeniz için Birlik'in sektörel toplantıları da İsrail'in işgali altındaki Filistinli sivil nüfusa yönelik eylemlerinden etkilendi. Nisan 2010'da Barselona'da düzenlenen Su konulu Avrupa-Akdeniz bakanlar toplantısında, Filistinlilerin, Suriyelilerin ve Lübnanlıların hak iddia ettiği bölgelere "işgal edilmiş bölgeler" mi yoksa "işgal altındaki bölgeler" mi denileceğine ilişkin terminolojik bir anlaşmazlık yüzünden Su Stratejisi onaylanmadı[15] Yüksek eğitim ve tarım konulu diğer iki bakanlık toplantısı da aynı anlaşmazlık nedeniyle iptal edilmek zorunda kaldı.[16]
İlk ertelemenin ardından hem Fransa hem de İspanya, ertelenen zirvenin bir parçası olarak, ABD'nin gözetimi altında İsrail ile Filistin Yönetimi arasında barış görüşmeleri düzenlemeyi amaçladıklarını duyurdu. Eylül ayında ABD Başkanı Barack Obama bu amaçla zirveye davet edildi. O zaman 21 Kasım 2010'da Barselona'da düzenlenmesi planlanan zirve,[17] Nicolas Sarkozy'ye göre "müzakereleri desteklemek için bir vesileydi."[18]
Gelgelelim, barış görüşmeleri Kasım 2010'un başında durakladı ve Mısırlı eş başkan zirvenin ancak İsrail'in müzakerelerin kaldığı yerden devam etmesini sağlayacak bir jest yapmasıyla gerçekleştirilebileceği şartını koştu. Bazı uzmanlara göre Benjamin Netanyahu'nun Doğu Kudüs'te 300 yeni konutun inşa edileceğini duyurması, 21 Kasım'da zirvenin gerçekleştirilmesine dair tüm olasılıklara son verdi.[19] İki eş başkan ve İspanya, 15 Kasım'da Orta Doğu Barış Süreci'nin duraklamasının "memnun edici bir katılıma" engel olacağını öne sürerek zirveyi belirsiz bir tarihe ertelemeye karar verdi.[20]
2009'daki mali ve politik durumdan ötürü hız kesen AiB'ye, Genel Sekreterliğin kurulmasına ilişkin müzakerelerin sonuçlanması ve Genel Sekreterliğin 4 Mart 2010'da Barselona'da özel olarak yenilenen Palau de Pedralbes'de resmi olarak açılması üzerine Mart 2010'da kararlı bir şekilde hız kazandırıldı.
Fas'ın Avrupa Birliği Büyükelçisi Eneko Landaburu, Eylül 2010'da Akdeniz için Birlik'e "inancının olmadığı" açıklamasını yaptı. Landaburu'ya göre, Araplar arasındaki bölünme "güçlü bir bölgeler arası politikanın uygulanmasına olanak vermiyor" ve 43 ülkeden oluşan bu iddialı projeyi geride bırakarak karşılıklı ilişkilere odaklanılmasını gerektiriyordu.[21]
22 Haziran 2011'de, AiB ilk projesi olan Gazze'de deniz suyu arıtma tesisinin kuruluşunu etiketledi.[22]
2012'de AiB'nin 43 ülke tarafından ulaşım, eğitim, su ve kalkınma şirketleri gibi sektörel alanlarda etiketlenmiş toplam 13 projesi vardı.
Ocak 2012'de, Genel Sekreter Yusuf Amrani, Benkirane hükûmetinde Dışişleri ve İşbirliği Bakanı'na Delege Bakan olarak görevlendirildi.[23] Onun yerini ise Faslı diplomat Fathallah Sijilmassi aldı.
2013'te, Akdeniz için Birlik ilk projelerini başlattı:[24]
2013 ile 2017 arasında, AiB Üye Devletlerinin bakanlarının katılımıyla on iki sektörel bakanlık toplantısı gerçekleştirildi:
2015'te, AiB toplam 37 etiketlenmiş projeye sahipti.[36] Bunların 19'u uygulama aşamasındaydı.[AP2] 18 Kasım 2015'te, Avrupa Dış Eylem Servisi tarafından yayınlanıp 14 Aralık'ta Avrupa Konseyi tarafından onaylanan Avrupa Komşuluk Politikası (ENP) üzerine yapılan incelemede, AiB entegrasyon ve bölgesel işbirliği için itici güç olarak konumlandırıldı.[37]
26 Kasım 2015'te, Barselona Deklarasyonu'nun 20. yıldönümü vesilesiyle, AiB eş başkanlarının, Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı ve Avrupa Birliği Genel Dış Politika ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini'nin ve Ürdün Krallığı Dışişleri Bakanı Nasser Judeh'in girişimiyle Barselona'da AiB çerçevesinde bölgesel işbirliğini geliştirmeye ilişkin politik taahhüdün yenilenmesi amacıyla AiB ülkelerinin Dışişleri Bakanlarının bir araya geldiği gayriresmî bir toplantı düzenlendi.[38]
14 Aralık 2015'te Birleşmiş Milletler Genel Meclisi, Akdeniz için Birlik'e gözlemci statüsünü veren A/70/124 sayılı Kararı kabul etti.[39]
Şubat 2016'da, AiB etiketli “Başarı için Beceriler” projesi Ürdün ve Fas'taki eğitim faaliyetlerini başarıyla tamamlayarak yüksek bir oranda işe yerleştirme gerçekleştirdi. Ürdün ve Fas'ta iş arayanlar arasında işe yerleştirme oranının (115 mezun) %49 olduğu tahmin ediliyor; katılımcıların %6'sı ise stajyerlik pozisyonlarına yerleştirildi.[40]
12 Mart 2016'da, AiB'ye Akdeniz bölgesinde Evrensel Değerler ve İnsan Hakları konusunda yaptığı çalışmalar nedeniyle prestijli Agrupación Española de Fomento Europeo (AEFE) Onur Nişanı verildi.
2 Haziran 2016'da AiB, AB Komisyonu Üyesi Johannes Hahn ve Ürdün İşbirliği ve Planlama Bakanı Imad N. Fakhoury'nin daveti üzerine ilk kez Akdeniz için Birlik Bölgesel İşbirliği ve Planlama Bakanlar Toplantısı gerçekleştirildi.
Bakanlar, gereken kapsayıcı büyüme ve istihdam için olanaklar sağlamanın bir yolu olarak bölgedeki ülkeler arasında ekonomik entegrasyonu güçlendirmeye ihtiyaç olduğunu belirttiler. Bu hususta Akdeniz için Birlik'in oynadığı hayati rolü vurgulayarak, bölge genelindeki projelerin teşvik edilmesi de dahil olmak üzere, AiB Sekreterliği'nin bölgesel işbirliği ve entegrasyondaki ilerlemeyi kolaylaştırmaya yardımcı olmak amacıyla yürüttüğü çalışmaları memnuniyetle karşıladılar.[41]
18-19 Temmuz 2016'da, AiB Tanca bölgesinin kurumsal ortağı olarak MedCOP İklim Konferansı 2016'ya aktif şekilde katılım sağladı. MedCOP İklim Konferansı 2016; iklim sorunları üzerinde çalışan Akdeniz gençler ağının oluşturulması, bölgedeki iklim projelerine yönelik finansmanı daha verimli hale getirmek amacıyla İklim Finansı İşbirliği Bölgesel Komitesi'nin kuruluşu ve Schneider Electric'in AiB Enerji Üniversitesi'ni açması gibi, bir Akdeniz iklim gündeminin formüle edilmesine yardımcı olacak, AiB tarafından desteklenen çeşitli girişim ve projelerin sunulduğu bir forum sağladı.[42]
10-11 Ekim 2016'da, AiB Sekreterliği Barselona'da Kadınların Güçlendirilmesi konulu Üst Düzey Konferansların üçüncüsünü düzenledi. Bu konferans 2014 ve 2015'teki konferansları izliyor ve 2017'nin sonlarında gerçekleştirilmesi planlanan Toplum İçinde Kadınların Rolünü Güçlendirme konulu Dördüncü AiB Bakanlar Konferansı'na hazırlık niteliği taşıyordu. Konferans, 30'dan fazla ülkeden 250 katılımcının Akdeniz'deki mevcut zorluklara bir yanıt olarak kadınların temel katkılarına yatırım yapma ihtiyacını vurguladığı bölgesel bir diyalog forumu oldu.[43]
AiB Paris Bakanlık Deklarasyonu tarafından sunulan talebin ardından Kadınların Toplum İçindeki Rolünü Güçlendirme konusunda bir rapor hazırlandı. Talep, “bir Avrupa-Akdeniz forumu olarak etkili bir takip mekanizması oluşturulmasına ve kadınlarla ilgili politikalar, mevzuat ve bunların uygulanması konusunda etkili bir diyaloğun sağlanmasına” yönelikti.[44]
1 Kasım 2016'da, AiB “Bizerte Gölü'nün Kirliliğe Karşı Korunmasına Yönelik Entegre Program”ı Bizerte, Tunus'ta resmi olarak başlattı. Etkinlik Tunus Başbakanı Yusuf Şahid, Avrupa Birliği Genel Dış Politika ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi ve Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Federica Mogherini ve Akdeniz için Birlik Genel Sekreteri Fathallah Sijilmassi'nin katılımıyla gerçekleştirildi. 5 yıllık bir süre içinde toplam 90 milyon Euro'yu aşkın bir bütçeyle yürütülecek olan program, kuzey Tunus'taki Bizerte Gölü’nün temizlenmesi çalışmalarına katkıda bulunarak çevredeki nüfusların yaşam koşullarını iyileştirecek ve Akdeniz'in tamamını etkileyen başlıca kirlenme kaynaklarını azaltacak. Proje, Avrupa Yatırım Bankası ve Avrupa Komisyonu'nun yanı sıra Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası gibi uluslararası finans kuruluşları tarafından destekleniyor.[45]
Kasım 2016'da, AiB Sekreterliği COP22 sırasında Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi'nin (UNFCCC) resmi gözlemcisi oldu[46] ve aynı zamanda Avrupa-Akdeniz bölgesinde Paris Anlaşması'nın hedeflerine ulaşılmasına yardımcı olmayı amaçlayan belirli bölgesel girişim ve projelerin başlatılmasında aktif şekilde yer aldı.[47]
23 Ocak 2017'de, Akdeniz için Birlik Üye Devletleri, 23-24 Ocak 2017'de Barselona'da “Akdeniz Harekete Geçiyor: İstikrar ve Kalkınma için Gençlik” temasıyla gerçekleştirilen ikinci Bölgesel AiB Forumu'nda AiB eylem yol haritasını destekleyerek Akdeniz'de bölgesel işbirliğini güçlendirmeye yönelik güçlü bir politik taahhütte bulundular[48] Bu Yol Haritası aşağıdaki dört eylem alanına odaklanmaktadır:
22 Şubat 2017'de, Akdeniz için Birlik (AiB) Sekreterliği ve İsveç Uluslararası Kalkınma Ajansı (Sida), bölgede daha sürdürülebilir ve kapsayıcı bir kalkınma sağlamak için AiB faaliyetlerinin desteklenmesi amacıyla 6,5 milyon Euro değerinde çok yıllık bir finans anlaşması imzaladı.[49]
10 Nisan 2017'de, Kıbrıs, Fransa, Yunanistan, İtalya, Malta, Portekiz ve İspanya'nın Devlet veya Hükûmet Başkanları Madrid'deki 3. Güney Avrupa Birliği Ülkeleri Zirvesi'nde bir araya gelerek Akdeniz için Birlik'e sağlayacakları desteği yeniden tasdik ettiler ve Birlik'in, “mevcut zorluklarımızı etkili bir şekilde ve toplu olarak ele almak için ortak bölgesel gündemimizin yönetiminde ortak mülkiyetin bir ifadesi olarak, Avrupa-Akdeniz bölgesel işbirliğinin konsolidasyonunda merkezi bir rol oynadığını” vurguladılar.[50]
2017'de, değeri 5,3 milyar Euro'nun üzerinde olan 47 bölgesel işbirliği projesi, 43 Üye Devletin oybirliğiyle sağladığı destekle AiB etiketiyle uyumlu hale getirildi. Projelerin uygulanması hız kazanmaktadır ve projeler uygulandıkları yerlerde olumlu sonuçlar vermektedir.[51]
Akdeniz için Birlik'in başlıca amacı, bölgesel diyalog ve bölgeye yönelik somut ve yapısal projelerin uygulanmasıyla Avrupa-Akdeniz bölgesinde işbirliğini ve entegrasyonu artırmaktır. AiB'nin desteklediği projeler, her ülkenin istediğinde onaylanmış projelerde yer almasına olanak veren değişken geometri prensibine uyar.
AiB, yalnızca tek bir ülkenin durumunda değil, bir bütün olarak bölgesel entegrasyon üzerinde bir etki sağlamak için ortak bir Akdeniz gündeminin oluşturulmasına ön ayak olarak, 2004'te oluşturulan Avrupa Komşuluk Politikası karşılıklı çalışmasını[81] ve AiB üye devletlerinin kalkınma politikalarını tamamlamaktadır.
43 üyeye sahip olan AiB, bölgesel önceliklerin belirlenmesi ve bölgenin karşılaştığı başlıca zorluklara ilişkin deneyimlerin paylaşılması için merkezi bir platform görevi görmektedir.[82]
AiB Sekreterliği, bölgesel ve alt bölgesel sektörel diyalog forumları ve takip faaliyetleriyle politik düzeyde alınan kararları uygulamakta; böylece Bakanlık taahhütlerinin takibini sağlamakta ve bölgesel işbirliğini desteklemeye yönelik girişimleri teşvik etmektedir.
Bu amaca ulaşmaya yönelik çalışmalar, diğer kuruluşlar ve bölgesel işbirliği forumlarının (Arap Birliği, Arap Mağrip Birliği) yanı sıra AiB'nin de aktif bir şekilde ilişki içinde olduğu 5+5 Diyaloğu gibi alt bölgesel işbirliği forumlarıyla birlikte yürütülmektedir.[83]
Yapılandırılmış bölgesel diyalog forumları; parlamenterler ve uluslararası kuruluşların temsilcileri, kâr amacı gütmeyen kuruluşlar, sivil toplum kuruluşları, uluslararası finans kuruluşları, kalkınma ajansları, endüstri ve özel sektör, üniversiteler ve düşünce kuruluşları da dahil olmak üzere Akdeniz genelinden 20.000'den fazla paydaşın katılımıyla gerçekleştirilmektedir.[51]
2013'ten bu yana, AB ve Ürdün'ün Eş Başkanlığında Akdeniz gündeminin temel sektörlerine ilişkin on iki bakanlar toplantısı düzenlendi:
*Mart 2015'te, Parlamentolar Arası Genel Dış Politika ve Güvenlik Politikası ile Genel Güvenlik ve Savunma Politikası Konferansı nihai kararlarında[84] AiB'yi "bölgedeki en etkili ve çok yönlü işbirliği forumu" olarak tanımladı.
Mayıs 2016'da, AiB Parlamenterler Meclisi, 12. Genel Kurul Toplantısı'nın nihai deklarasyonunda “AiB'nin Akdeniz'de işbirliği ve bölgesel entegrasyonu teşvik etme konusunda oynadığı öncü niteliğindeki rolün önemini […]” belirtti.[52]
Ocak 2017'de, 43 Üye Devletin Dışişleri Bakanlarının bir araya geldiği ikinci AiB Bölgesel Forumu'nda Avrupa Birliği Genel Dış Politika ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi ve Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Federica Mogherini şu açıklamayı yaptı: “Hepimiz bu entegrasyon eksikliği, gerginlik ve anlaşmazlık döngüsünü kırıp Akdeniz için Birlik sayesinde son derece somut eylem alanlarında daha fazla politik diyaloğa ve daha fazla bölgesel entegrasyonel işbirliğine uyumlu bir şekilde yatırım yapmayı amaçlıyoruz.”[53]
AiB, etiketleme süreciyle vatandaşların hayatları üzerinde doğrudan bir etki yaratabilecek genel bölgesel sorunları ele alan projelere destek vermektedir. AiB etiketi, seçilen projeler için bölgesel bilinirlik ve görünürlük sağlanmasını garanti eder. Ayrıca, AiB'nin finans ortakları ağı sayesinde projelerin finansman olanaklarına erişmelerini sağlar.
AiB'nin sağladığı başlıca katma değer, politika boyutuyla politikanın operasyonel bir şekilde yerinde uygulanan somut projelere dönüştürülmesi arasında oluşan karşılıklı ilişkide yatar. Bu ilişki, çok paydaşlı bir yaklaşımla ilgili politikaların tanımlanmasını da destekler. Yerinde uygulanan projelerin benimsenmesi, “değişken geometri” prensibine uygun şekilde, daha az sayıda ülkenin, tüm ülkelerin onayıyla ortak bir çıkara hizmet eden projelerde işbirliği yapmaya ve bu tür projelere katılım sağlamaya karar verebileceği bir esneklik düzeyi sunar.
Aralık 2015'te 37 proje AiB tarafından etiketlendi.[85] Temmuz 2017 itibarıyla 45'ten fazla proje AiB etiketine sahip oldu:[86]
AiB, paydaşlarla gerçekleştirilen bir danışma sürecinin ardından 2013 yılında, bölgede istihdam edilebilirlik, aracılık hizmetleri ve istihdam yaratma gibi alanlar bakımından müdahale önceliklerini belirleyen ve bu kapsamda belirli projeler geliştirilen bölgesel bir girişim (Med4Jobs) başlattı.[54]
2015 itibarıyla, AiB sekreterliği gençlerin istihdam edilebilirliği ve kapsayıcı büyüme zorluklarını ele alan 13 projeyi etiketlemişti. Politik yetki ve bölgesel diyaloglarda ifade edilen öncelikler çerçevesine oturan bu projeler, çoğu genç insanlar olmak üzere 200.000 lehtarı hedeflemekte ve 1.000'den fazla küçük ve orta ölçekli özel işletmeyi kapsamaktadır.[55]
AiB Kadınların Güçlendirilmesi konusunda da Avrupa-Akdeniz bölgesinde 50.000'den fazla kadının yararlanacağı, 1.000'den fazla paydaşın katılımıyla gerçekleştirilecek, 127 milyon Euro'yu aşkın bir bütçeye sahip 10 projeyi etiketledi.[96]
Gençlerin İstihdam Edilebilirliği ve Kadınların Güçlendirilmesi konularına özellikle odaklanılması, AiB'nin bölgede istikrar ve güvenlik sağlamanın önündeki en temel meseleye yönelik olarak bölgedeki insan sermayesini güçlendirme hedefine uygundur.
Temmuz 2017 itibarıyla, AiB bölgesel İnsani Kalkınma temelini ele alan 26 projeyi etiketledi
2015'e gelindiğinde, Tunus'taki Bizerte Gölü'nün temizlenmesi, Gazze'de arıtma tesisinin inşa edilmesi ve İmbaba şehrinde entegre kentsel gelişim dahil olmak üzere AiB'nin 43 ülkesi tarafından etiketlenmiş 14 proje bulunuyordu.[95]
Temmuz 2017 itibarıyla, AiB bölgesel Sürdürülebilir Kalkınma temelini ele alan 21 projeyi etiketledi. Bu projelerin bölge genelinde iklimle ilgili eylemler, yenilenebilir enerji, ulaşım, kentsel gelişim, su, mavi ekonomi ve çevre gibi alanlarda önemli sosyo-ekonomik etkiler yaratması beklenmektedir.[51]
Barselona Süreci'nin aksine, Akdeniz için Birlik'in getirdiği en büyük yeniliklerden biri sahip olduğu kurumsal mimaridir. Paris Zirvesi'nde, ilişkilerin politik düzeyini yükseltmek, AB ve Akdeniz ortak ülkeleri arasında girişimin daha kapsamlı ortak mülkiyetini teşvik etmek ve Avrupa-Akdeniz Ortaklığı'nın görünürlüğünü artırmak için Birlik'e çeşitli kurumların sağlanmasına karar verildi.[21]
Akdeniz için Birlik ortak mülkiyetinin garanti edilmesi amacıyla, Devlet ve Hükûmet Başkanları Paris'te, Akdeniz için Birlik'e biri AB'den diğeri ise Akdeniz ortak ülkelerinden olmak üzere iki ülkenin birlikte başkanlık etmesine karar verdi. 27 ülke, AB eş başkanlığın "yürürlükteki Antlaşmalar uyarınca Avrupa Birliği'nin dış temsiliyle uyumlu olması gerektiği" konusunda anlaşmaya vardı.[21] Akdeniz ortak ülkeleri oybirliğiyle seçim yapma ve kendi aralarından eş başkanlığı iki yıl süreyle yenilenemeyecek şekilde üstlenecek bir ülke belirleme kararını aldılar.[21]
2008 ile 2012 yılları arasında Fransa ve Mısır AiB'nin ilk eş başkanlığını üstlendi.
2012 yılında sekreterlik Mısır'ın eş başkanlığını Ürdün'ün, Fransa'nın eş başkanlığını ise Avrupa Birliği'nin devralacağını duyurdu. Eylül 2012'de yapılan bu değişiklik, 28 Haziran'da Barselona'da yapılan yüksek temsilciler toplantısında karara bağlandı.[47]
'Kuzey Başkanlığı | 'Güney Başkanlığı |
Fransa (Temmuz 2008 - Mart 2012) | Mısır (Temmuz 2008 - Haziran 2012) |
Avrupa Birliği (Mart 2012 -) | Ürdün (Haziran 2012 -) |
AiB üyesi 43 ülkenin her biri tarafından atanan büyükelçi ve üst düzey Dışişleri Bakanlığı görevlilerinden oluşan AiB Üst Düzey Görevlileri toplantısı, her yıl düzenli aralıklarla birkaç defa olmak üzere Barselona'daki Sekreterlik makamında veya AiB ülkelerinden birinde gerçekleştirilir.[97] Bu toplantının amacı, bölgesel meseleleri tartışmak, kuruluşun politika ve eylemlerine yön vermek ve toplantı heyetine sunulan projeleri etiketlemektir. Her ülke eşit oy hakkına sahiptir ve tüm kararlar oybirliğiyle alınır. Bu toplantıların yanı sıra, özellikle çevre ve iklim değişikliği, dijital ekonomi, kadınların toplum içindeki yeri, ulaşım ve endüstri gibi belirli konulara ilişkin Akdeniz gündemini belirleyen bakanlar toplantıları olmak üzere, başka AiB toplantıları da gerçekleştirilmektedir.
Akdeniz için Birlik Sekreterliği 4 Mart 2010'da Barselona'da düzenlenen resmi törenle açıldı.[98]
Kalıcı Sekreterliğin görevi, sektörel bakanlar toplantısına ilişkin operasyonel takip sağlamak, Avrupa-Akdeniz bölgesi için somut projeleri belirlemek ve bu projelerin uygulanmasını takip etmek, bu projelere finansman sağlayacak ortaklar aramak ve diyalog için çeşitli platformları koordine etmektir.[99]
Avrupa-Akdeniz Dışişleri Bakanları, Kasım 2008'de düzenlenen Marsilya Konferansı'nda Sekreterliğin genel merkezinin Barselona'daki Pedralbes Kraliyet Sarayı'nda olmasına karar verdi.[100] Bakanlar ayrıca bu yeni temel kurumun yapısını ve ilk üyelerinin köken ülkelerini kararlaştırdı:
Akdeniz için Birlik Sekreterliği Mart 2010'da Barselona'da düzenlenen resmi törenle açıldı.[98]
2017 itibarıyla AiB sekreterliği; Avrupa Komisyonu, EIB, BERD ve CDC'den görevlendirilmiş üst düzey görevlilerin kalıcı katılımıyla 20'den fazla ulustan 60 kişilik personele sahiptir.[105]
Avrupa-Akdeniz Parlamenterler Meclisi (AAPM), Avrupa-Akdeniz Ortaklığı çerçevesi içinde yeni bir kurum değildir. Meclis 3 Aralık 2003'te Avrupa-Akdeniz Dışişleri Bakanları tarafından Napoli'de kuruldu ve ilk genel kurul toplantısını 22-23 Mart 2004 tarihinde Atina'da gerçekleştirdi. AAPM, Avrupa-Akdeniz ülkelerinden parlamenterleri bir araya getirir ve aşağıdaki konularla ilgili dört kalıcı komiteye sahiptir:[106]
AAPM, ayrıca Enerji ve Çevre konulu geçici bir komiteye sahiptir. AAPM'nin rolü, "Birlik'in yasal parlamenter ifadesi" olarak kabul edilmesi nedeniyle Akdeniz için Birlik'in kuruluşundan bu yana güçlenmiştir.[21]
2008'de Marsilya'da düzenlenen Avrupa-Akdeniz Dışişleri Konferansı'nda Bakanlar, AB Bölgeler Komitesi'nin bir Avrupa-Akdeniz Yerel ve Bölgesel Yetkililer Meclisi (Fransızca: ARLEM) kurulması teklifini kabul ettiler. Bu meclisin amacı Akdeniz için Birlik üyesi 43 ülkenin yerel ve bölgesel temsilcileriyle AB kurumları arasında bir köprü oluşturmaktır.[107]
AB katılımcıları AB Bölgeler Komitesi'nin üyeleri ve aynı zamanda Avrupa-Akdeniz Ortaklığı ile bağlantılı diğer AB kurumlarının temsilcileridir. Akdeniz ortak ülkelerinin katılımcıları ise kendi ulusal hükûmetleri tarafından atanan bölgesel ve yerel yetkili makam temsilcileridir. ARLEM, 31 Ocak 2010'da Barselona'da resmi olarak kuruldu ve ilk genel kurul toplantısını gerçekleştirdi. ARLEM'in eş başkanlığı görevini AB Bölgeler Komitesi Başkanı Luc Van den Brande ve Fas'ın Al Hoceima Belediye Başkanı Mohammed Boudra yürütmektedir.[108]
Genel merkezi Mısır'ın İskenderiye şehrinde bulunan Anna Lindh Kültürler Arası Diyalog Vakfı, Nisan 2005'te kuruldu. Avrupa-Akdeniz ülkelerinin sivil toplum kuruluşlarını kapsayan bir ağ olan vakıf, kültürler arası diyaloğun ve karşılıklı anlayışın teşvik edilmesini amaçlamaktadır.[109]
Paris Zirvesi'nde Anna Lindh Vakfı'nın BM Medeniyetler İttifakı ile birlikte Akdeniz için Birlik'in kültürel boyutundan sorumlu olmasına karar verildi.[21]
Eylül 2010'da Anna Lindh Vakfı "Avrupa-Akdeniz Kültürler Arası Eğilimler 2010" başlıklı bir rapor yayınladı.[110] Ortak algılar ve bölge genelinde Akdeniz için Birlik'in görünürlüğü hakkındaki bu değerlendirme, Akdeniz için Birlik ülkelerinden 13.000 kişinin katılımıyla gerçekleştirilen bir Gallup Kamuoyu Araştırmasına dayanmaktadır.
Akdeniz için Birlik, bir diyalog ve işbirliği platformu olarak global, bölgesel ve alt bölgesel kuruluşlarla stratejik ortaklıklar kurmaktadır.
Geçtiğimiz birkaç yıl boyunca AiB, çeşitli Mutabakat Anlaşmalarının imzalanması yoluyla ilgili paydaşlarla olan bağlarını güçlendirdi:
Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy, Akdeniz İçin Birlik'i kendi seçim kampanyası esnasında teklif etti. Teklif başlangıçta Sarkozy'un seçim kampanyasının bir parçası olarak yapıldı. Sarkozy'nin seçim zaferinden ise sonra fikir tekrarlandı ve düzenlendi. Bir kısmı Avrupa'yla bütünleşmiş, bir kısmıysa ayrı olan müslüman dünyaya mal olabilecek potansiyel bölüme rağmen, Sarkozy bu inisiyatifi İsrail ile Arap komşuları arasındaki barışı sağlayacak bir fırsat olarak görüyor. Fransa'nın 2008'in 2. yarısındaki Avrupa Birliği Dönem Başkanlığında bir yönetim sisteminin kurulması umuluyor. 23 Ekim 2007'de Sarkozy bütün Akdeniz ülkelerinin liderlerini, "Siyasal, ekonomik ve kültürel bir birliğin temellerinin, katı eşitliğin ilkeleriyle kurulabileceğini" görüşmek üzere Haziran 2008'de Fransa'da yapılacak olan Akdeniz Zirvesi'ne davet etti.
Akdeniz İçin Birlik, çalışmalarının ayrıntılarının belirsiz olması nedeniyle büyük eleştiriler almaktaydı. Akdeniz ülkelerinde AB etkisinin daha da azalacağı, hem AB'ye hem de Akdeniz Birliği'ne üye olan devletlerin bazı AB kararlarını önemsemeyeceğinden endişelenilmekteydi. Ayrıca bu ülkelerde özellikle insan hakları ve sosyal haklarda kayıplar ve polisin tutumunda kötülüşmelerin olması beklenmekteydi.
2008'in başlangıcında Sarkozy, AB'den ve komisyondan yayılan karşıtlık yüzünden Akdeniz İçin Birlik planlarını değiştirmeye başladı. Şubatı'nın sonunda, o yılın Avrupa işlerinden sorumlu Fransız bakanı Pierre Jouyet, "Akdeniz'e ilişkin hiçbir birliğin" olmadığını, ama bölgedeki AB yapılarını ve politikalarını "Tamamlamak ve zenginleştirmek" için "Akdeniz için birlik" olduğunu belirtti. Almanya Başbakanı Angela Merkel'le yapılan bir toplantıdan sonra, projenin sadece Akdeniz'e kıyısı olan AB ülkelerini değil bütün AB'yi kapsayacak şekilde kabul edildiği ve mevcut Barselona sürecinin üzerine inşa edileceği bildirildi. Türkiye de, projenin artık AB üyeliğine bir alternatif olarak tasarlanmadığını Fransa'dan aldığı garantiyle kesinleştirip birliğe katılmayı kabul etti. Akdeniz İçin Birlik, 13 - 14 Temmuz 2008'de başlatıldı.
Bayrak | Ülke | Nüfus | Yüzölçümü km² |
---|---|---|---|
Almanya | 82.314.906 | 357.050 | |
Arnavutluk | 3.600.523 | 28.748 | |
Avusturya | 8.316.487 | 83.871 | |
Belçika | 10.584.534 | 30.528 | |
Birleşik Krallık | 60.587.300 | 244.820 | |
Bosna-Hersek | 3.981.239 | 51.197 | |
Bulgaristan | 7.679.290 | 110.912 | |
Cezayir | 33.333.216 | 2.381.740 | |
Çekya | 10.306.709 | 78.866 | |
Danimarka | 5.457.415 | 43.094 | |
Estonya | 1.342.409 | 45.226 | |
Fas | 33.757.175 | 446.550 | |
Filistin | 3.800.000 | 6.020 | |
Finlandiya | 5.289.128 | 338.145 | |
Fransa | 63.392.140 | 674.843 | |
Hollanda | 16.372.715 | 41.526 | |
Hırvatistan | 4.453.500 | 56.542 | |
İrlanda | 4.239.848 | 70.273 | |
İspanya | 45.116.894 | 506.030 | |
İsrail | 7.184.000 | 20.770 | |
İsveç | 9.142.817 | 449.964 | |
İtalya | 59.131.287 | 301.318 | |
Karadağ[56] | 678.177 | 13.812 | |
Kıbrıs | 766.400 | 9.251 | |
Letonya | 2.281.305 | 64.589 | |
Litvanya | 3.373.991 | 65.303 | |
Lübnan | 4.099.000 | 10.452 | |
Lüksemburg | 476.200 | 2.586 | |
Macaristan | 10.066.158 | 93.030 | |
Malta | 404.962 | 316 | |
Monako | 32.671 | 1,95 | |
Moritanya | 3.069.000 | 1.030.700 | |
Mısır | 80.335.036 | 980.869 | |
Polonya | 38.116.486 | 312.683 | |
Portekiz | 10.599.095 | 92.391 | |
Romanya | 21.565.119 | 238.391 | |
Slovakya | 5.396.168 | 49.037 | |
Slovenya | 2.013.597 | 20.273 | |
Suriye[57] | 20.314.747 | 185.180 | |
Tunus | 10.102.000 | 163.610 | |
Türkiye[56] | 76.667.864 | 783.562 | |
Ürdün | 5.924.000 | 89.342 | |
Yunanistan | 11.125.179 | 131.990 |
Bayrak | Gözlemci ülkeler | Nüfus | Yüzölçümü km² |
---|---|---|---|
Libya | 6.036.914 | 1.759.540 |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.