Loading AI tools
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
ลาว (ลาว: ລາວ) เป็นหนึ่งในกลุ่มชาติพันธุ์ที่ใช้ตระกูลภาษาขร้า-ไท เป็นชนชาติใหญ่ที่สุดและมีจำนวนมากที่สุดในประเทศลาว มีประชากรประมาณ 14 ล้านคน ซึ่งคิดเป็นเป็นจำนวนร้อยละ 53.2 ส่วนที่อื่น ๆ อาศัยอยู่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย ชาวลาวบางส่วนได้อพยพไปตั้งถิ่นฐานที่สหรัฐอเมริกาและทวีปยุโรป ชาวลาวส่วนใหญ่ใช้ภาษาลาวเป็นภาษาที่พูดกันในชีวิตประจำวัน
ประชากรทั้งหมด | |
---|---|
ป. 4 ล้านคน (ไม่รวมชาวอีสาน)[lower-alpha 1][1] | |
ภูมิภาคที่มีประชากรอย่างมีนัยสำคัญ | |
ลาว 3,427,665[2] | |
ไทย | 17,222,432 (รวมคนอีสานในประเทศไทย)[3] |
ฝรั่งเศส | 200,000[4] |
สหรัฐ | 200,000 (2015)[5] |
กัมพูชา | 23,000[lower-alpha 2][1] |
แคนาดา | 24,580 (2016)[6] |
พม่า | 17,000[1] |
เวียดนาม | 17,532[7] |
เยอรมนี | 4,000[8] |
ภาษา | |
ลาว | |
ศาสนา | |
พุทธเถรวาท, ศาสนาพื้นเมืองลาว | |
กลุ่มชาติพันธุ์ที่เกี่ยวข้อง | |
ชาวไทอื่น ๆ (เช่น ชาวไทดำ, ชาวอีสาน, ชาวไต่ ฯลฯ) |
ชาวลาวส่วนมากจะนับถือพระพุทธศาสนานิกายเถรวาท และบางส่วนยังนับถือควบคู่ไปกับลัทธิภูตผีวิญญาณต่าง ๆ แม้ชาวลาวจะตกอยู่ภายใต้อำนาจของชนชาติต่าง ๆ แต่ก็ยังรักษาขนบธรรมเนียมประเพณีของตนได้เป็นอย่างดี
ศัพทมูลวิทยา ของคำว่า ลาว ยังไม่เป็นที่แน่ชัด แต่เป็นที่สันนิษฐานกันว่าอาจจะมีความเกี่ยวข้องกับเผ่า อ้ายลาว (ลาว: ອ້າຍລາວ, อีสาน: อ้ายลาว, จีน: 哀牢; พินอิน: Āiláo, เวียดนาม: ai lao) ซึ่งเป็นชนเผ่าที่ปรากฏในบันทึกสมัยราชวงศ์ฮั่นของจีน โดยอาศัยอยู่ที่บริเวณมณฑลยูนนานในปัจจุบัน ต่อมาชนเผ่าที่สืบเชื้อสายมาจากเผ่าอ้ายลาวรวมถึงเผ่าไทได้อพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้[9] นักวิชาการสมัยใหม่ได้ตั้งคำถามเกี่ยวกับการสร้างอัตลักษณ์ทางชาติพันธ์ของลาว ซึ่งเป็นหนึ่งในชาติพันธ์ที่พูดตระกูลภาษาขร้า-ไท โดย แกรนท์ อีวานส์ (Grant Evans) และ Søren Ivarsson เสนอว่าอัตลักษณ์ทางชาติพันธ์ของลาวอย่างที่เข้าใจกันในปัจจุบัน อาจเป็นสิ่งที่ฝรั่งเศสสร้างขึ้นในยุคล่าอาณานิคม เพื่อโต้แย้งอำนาจของไทยในดินแดนฝั่งขวาของแม่น้ำโขง และสร้างความเป็นชาตินิยม[10] และอีวานส์ยังเชื่อว่า คำว่าลาว ถูกใช้โดยชาติตะวันตกอย่างจริงจังเป็นครั้งแรก (โดยเฉพาะโปรตุเกส) ราวคริสต์ศตวรรษที่ 16 เมื่อเข้ามาค้าขายในแถบสุวรรณภูมิ เนื่องจากฝรั่งที่เข้ามาติดต่อค้าขายและสำรวจพื้นที่ ต้องการคำไว้ใช้เรียกผู้คน และดินแดนที่อยู่เลยไปจากอำนาจปกครองของอยุธยาอย่างคร่าวๆ[11]
คำเรียกภาษาอังกฤษจะเรียกว่า Laotian ใช้สลับกันได้กับลาวในบริบทส่วนใหญ่มาจากฝรั่งเศส Laotien / Laotienne โดยชาวลาวส่วนใหญ่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทยจะมีดีเอ็นเอใกล้เคียงกับชาวลาวในเวียงจันทร์[12] โดยคนไทยจะเรียกตามแบบภาษาไทยว่า อีสาน หรือ "ไทยอีสาน" (ลาว: ໄທ ອີສານ, อีสาน: ไทยอีสาน) ซึ่งมาจากคำภาษาสันสกฤตที่หมายความว่า "ตะวันออกเฉียงเหนือ" แต่คำว่า "ลาว" ก็ยังคงใช้อยู่[13]
ภาษาลาว (ພາສາລາວ) เป็นภาษาที่ใช้เป็นส่วนใหญ่ในประเทศลาว ส่วนอักษรเขียนอย่างเป็นทางการจะใช้อักษรลาว[14] และเป็นภาษาพูดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทย ประชากรประมาณครึ่งหนึ่งสื่อสารโดยใช้ภาษาของชนกลุ่มน้อยเช่น ตระกูลภาษาออสโตรเอเชียติก, ตระกูลภาษาจีน-ทิเบต, ตระกูลภาษาออสโตรนีเซียน และ ตระกูลภาษาม้ง-เมี่ยน เป็นต้น
ใน ประเทศลาว มีความแตกต่างเล็กน้อยระหว่างลาวกับกลุ่มชาติพันธ์อื่นๆ มีเกี่ยวข้องอย่างใกล้ชิด เช่น ชาวไท กับภาษาเข้าใจร่วมกันที่มีการจัดกลุ่มเข้าด้วยกัน เป็น ลาวโลม หรือ "ลุ่มลาว" (ลาว: ລາວລຸ່ມ láːu lūm , Thai: ลาวลุ่ม, IPA: laːw lum) กลุ่มเหล่านี้ส่วนใหญ่มีลักษณะทางวัฒนธรรมร่วมกันหลายอย่างและพูดภาษาหรือสำเนียงที่คล้ายกันมาก มีความแตกต่างเพียงเล็กน้อยในโทนเสียง คำศัพท์และการออกเสียงของคำบางคำ แต่ก็ไม่เป็นอุปสรรคต่อการสนทนา แต่หลายกลุ่มเหล่านี้ เช่น ไทญ้อ หรือ ภูไท พิจารณาตัวเองว่ามีแตกต่างกัน และมักมีความแตกต่างในเสื้อผ้าที่แยกความแตกต่างออกไป[15]
ตามตำนานร่วมกันระหว่างเผ่าไทต่างๆ กษัตริย์ที่อาจเป็นตำนานหรือ ขุนบรม กษัตริย์แห่งเมืองแถน (ເມືອງແຖນ) ได้ให้กำเนิดลูกชายหลายคนซึ่งได้แยกย้ายกันไปตั้งถิ่นฐานและก่อตั้งอาณาจักรของตนเอง หรือเมืองรัฐทั่วเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และทางตอนใต้ของประเทศจีน[16] สืบเชื้อสายมาจากชาวจีนยุคโบราณที่รู้จักกันในชื่อว่า เย่ว์ และ อ้ายลาว ชนเผ่าไทเริ่มอพยพเข้าสู่เอเชียตะวันออกเฉียงใต้เมื่อต้นสหัสวรรษที่ 1 แต่การโยกย้ายถิ่นฐานขนาดใหญ่เกิดขึ้นระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 7 และ 13 โดยเฉพาะอย่างยิ่งจากบริเวณ สิบสองปันนา, ยูนนาน และ กวางสี ในปัจจุบัน เหตุผลที่เป็นไปได้สำหรับการโยกย้ายถิ่นชาวไทมากจากการกดดันจากการขยายดินแดนของชาวจีนฮั่น และการรุกรานมองโกล เพื่อหาที่ดินเหมาะสำหรับปลูกข้าวเปลือกเพิ่ม และนำไปสู่การล่มสลายของรัฐที่ชาวไทอาศัยอยู่[17][18]
ชาวไทซึมซับหรือปลีกตัวเองออกวัฒนธรรมพื้นเมืองของตน และรับเอาตระกูลภาษาออสโตรเอเชียติก (มอญ-เขมร) มาใช้ และตั้งรกรากอยู่ที่ขอบอาณาจักรที่ได้รับอิทธิพลจากอินเดีย ได้แก่ กลุ่มอาณาจักรมอญ และ จักรวรรดิเขมร การผสมผสานของชนชาติและการไหลบ่าเข้ามาของปรัชญา ศาสนา ภาษา วัฒนธรรมและประเพณี จากอินเดีย ได้ถูกรับเข้ามาและปรับเข้าสู่วัฒนธรรมของชาวไท แต่ชาวไทก็ยังคงติดต่อกับกลุ่มชาวไทจากเมืองอื่นๆ[19]
รัฐของชาวไทได้ใช้ประโยชน์จากความเสื่อมของจักรวรรดิเขมร และประกาศตนออกมาเป็นอิสระ สำหรับชาวลาวนับเป็นจุดเริ่มต้นของประวัติศาสตร์ชาติของพวกเขาจนถึงเวลานี้ เห็นได้จากอนุสาวรีย์ที่สำคัญจำนวนมาก, วัด, งานศิลปะ, และด้านอื่น ๆ ของวัฒนธรรมลาว ได้ถือกำเนิดมาจากช่วงเวลานี้ จากจุดนี้ชาวลาวมักอ้างถึงรัฐไทบริเวณลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาว่า ไทยสยาม[20] และเรียกรัฐไทอาณาจักรล้านช้าง หรือบริเวณประเทศลาวในปัจจุบันว่า "คนลาว"
อาณาจักรลาวล้านช้าง หรือ "แผ่นดินแห่งช้างล้านตัว" เริ่มในปี ค.ศ. 1354 เมื่อพระยาฟ้างุ้ม (ຝ້າງູ່ມ) (ค.ศ. 1354 - 1373) กลับมายังเมืองซวา (ເມືອງຊວາ, เปลี่ยนชื่อเป็น เซียงทอง หรือ "เชียงทอง" (ຊຽງທອງ) ปัจจุบันเป็นที่รู้จักกันในชื่อ หลวงพระบาง จากเมืองนี้ล้านช้างขยายอาณาเขตไปถึงบริเวณของประเทศลาวทั้งหมดและบริเวณที่ราบสูงโคราชของประเทศไทย รวมทั้งบางส่วนของสิบสองปันนาในภาคใต้ของประเทศจีน สิบสองจุไทย ในภาคตะวันตกเฉียงเหนือของประเทศเวียดนาม และ เชียงแตง[21][22] บริเวณจังหวัดสตึงแตรง[23] ของประเทศกัมพูชาในปัจจุบัน
ราชอาณาจักรล้านช้างที่มีประสิทธิภาพมีความมั่งคั่งและมีอิทธิพลเนื่องมาจากทำเลที่ตั้งของเมืองหลวงที่เป็นเส้นทางการค้าที่สำคัญระหว่างอาณาจักรรอบข้างและยังเป็นแหล่งศูนย์กลางของพุทธศาสนาในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้[24] อาณาจักรยังรุ่งเรืองจากการค้าตามเส้นทางการจราจรตามแนวแม่น้ำโขงและเส้นทางบนบกไปยังท่าเรือต่างๆของสยาม ซึ่งได้เติบโตขึ้นเป็นเมืองท่าธุรกิจที่คึกคักจากการติดต่อค้าขายทางทะเล และไปทางใต้ของประเทศจีนและกลุ่มรัฐที่มีกลุ่มชาวไทอาศัยอยู่ ชาวตะวันตกได้เข้ามาติดต่อกับอาณาจักรล้านช้างครั้งแรกในสมัยพระเจ้าสุริยวงศาธรรมิกราช (ພຣະເຈົ້າສຸຣິຍະວົງສາທັມມິກຣາດ) (ค.ศ. 1634–1697) ได้มีการบันทึกไว้ว่าราชอาณาจักรรุ่งเรืองจากการส่งออกของ ทอง, เรซิน, กำยาน,ครั่ง, เครื่องเคลือบ สมุนไพร, งาช้าง, ไหม, ผ้าไหมและไม้ วัดต่าง ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเซียงทอง (หลวงพระบางปัจจุบัน) และเวียงจันทร์ ได้มีหลักฐานบันทึกถึงเรื่องราวเหล่านี้[25]
ในช่วงเวลานี้ตำนานของขุนบรม ได้ถูกเขียนบันทึกต้นฉบับไว้บนใบลานและมหากาพย์สังข์ศิลป์ชัยก็ได้ถูกบันทึกขึ้นด้วยเช่นกัน พุทธศาสนาเถรวาทเป็นศาสนาประจำชาติและเวียงจันทน์กลายเป็นเมืองสำคัญทางพุทธศาสนา อิทธิพลทางวัฒนธรรมนอกเหนือจากนี้ก็มาจาก ชาวมอญ และ ชาวเขมร การรวมล้านนาไทยเข้ากับอาณาจักรล้านช้างเกิดช่วงสมัยพระเจ้าไชยเชษฐาธิราช (ພຣະເຈົ້າໄຊເສດຖາທິຣາດ) (ค.ศ. 1548–1572) นำไปสู่การพัฒนาสถาปัตยกรรมและศิลปะจำนวนมาก ในด้านศิลปะได้เลียนแบบศิลปะของล้านนา การรับเอาวัฒนธรรมล้านนามาใช้ในอาณาจักรล้านช้างรวมไปถึงวัฒนธรรมทางปัญญาด้วย เช่น หอสมุดของล้านนาถูกคัดลอก รวมทั้งวรรณกรรมทางศาสนามาก นี้อาจนำไปสู่การยอมรับหรืออาจนำมาประยุกต์ใช้ใหม่ของตัวเมืองที่มาจากภาษามอญ นำมาใช้ในอาณาจักรล้านช้างสำหรับงานเขียนด้านศาสนา
อาณาจักรล้านช้างถูกแบ่งออกเป็นสามอาณาจักร ได้แก่ อาณาจักรจำปาศักดิ์ อาณาจักรเวียงจันทน์และอาณาจักรหลวงพระบาง ซึ่งต่อมาทั้งสามอาณาจักรก็ได้ตกอยู่ภายใต้การปกครองของสยาม ส่วนที่เหลือของกลุ่มล้านช้างได้รวบรวมผู้คนของพวกเขาขึ้นในศตวรรษที่ 18 และ 19 นำไปสู่การก่อกบฏในลาวของเจ้าอนุวงศ์ (ເຈົ້າອນຸວົງ) ต่อต้านอิทธิพลของสยามขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 3 แต่ก็ถูกปราบปรามจนพ่ายแพ้ไป[26]
การแต่งกายของชาวลาวจะแตกต่างกันไปตามกลุ่มชาติพันธุ์ แต่ในโอกาสที่เป็นทางการหรืองานพิธีการ ผู้หญิงลาวจะนุ่งผ้าซิ่น, ผ้าถุง, ใส่เสื้อแขนยาวทรงกระบอกหรือ "เสื้อปัด" (ເສື້ອປັດ) และไว้ผมเกล้ามวยประดับดอกไม้ สำหรับผู้ชายมักแต่งกายแบบสากล หรือนุ่งโจงกระเบน สวมเสื้อชั้นนอกกระดุมเจ็ดเม็ด คล้ายเสื้อพระราชทานของไทย
อาหารลาวมีความคล้ายคลึงกับอาหารในภูมิภาคอื่น ๆ เช่นอาหารไทยและกัมพูชา แต่มีลักษณะเด่นแตกต่างกันหลายประการที่ไม่ซ้ำกัน อาหารที่มีชื่อเสียงที่สุดของประเทศลาวคือ ลาบ และส้มตำลาว ซึ่งสองอาหารดังกล่าวเป็นอาหารดั้งเดิมของลาว[27] อาหารของลาวในประเทศลาวและภาคอีสานของไทยแตกต่างกันเพียงเล็กน้อย ความแตกต่างที่สำคัญคือ อาหารลาวขาดอิทธิพลของอาหารไทยและอาหารอีสานในไทยจะขาดอิทธิพลจากอาหารฝรั่งเศสที่มีอิทธิพลต่ออาหารลาว
สำหรับอาหารลาว ข้าวเป็นวัตถุดิบหลักในการปรุงอาหาร ข้าวที่นิยมใช้ปรุงมากที่สุดคือข้าวเหนียว (ເຂົ້າຫນຽວ) ซึ่งเป็นวัตถดิบที่นิยมในภาคอีสานและภาคเหนือของประเทศไทยเช่นกัน ซึ่งทั้งสองได้รับอิทธิพลจากอาหารลาว แม้ว่าบางครั้งถูกแทนที่ด้วยก๋วยเตี๋ยวหรือวัตถุดิบอื่นๆ วัตถุดิบที่นิยมรองลงมาจะถูกใช้โดยทั่วไปเป็นส่วนประกอบของซอส, ผักดิบ, อาหารลาวบางอย่างจะมีรสเผ็ดมากโดยการใช้พันธุ์พริกหลายชนิดในการปรุง ซึ่งจะปรุงรสด้วยสมุนไพรและซอสปลาหมัก[28]
ดนตรีพื้นบ้านดั้งเดิมคือ "ลำลาว" (ລຳລາວ) หรือเป็นที่รู้จักกันในชื่อ หมอลำ ซึ่งจะต่างกับหมอลำในภาคอีสานของไทย โดยหมอลำในประเทศลาวจะใช้สำเนียงลาวในการขับร้องแต่หมอลำในประเทศไทยส่วนใหญ่มักจะนิยมใช้ในภาษาอีสานในการขับร้อง เครื่องดนตรีหลักของดนตรีลาวจะใช้ "แคน" (ແຄນ)[29]
ศาสนาในประเทศลาวเป็นลักษณะผสมผสาน ศาสนาในลาวนั้นได้มาจากสามศาสนาผสมผสานกันอย่างกลมกลืน ถึงแม้ว่าชาวลาวส่วนใหญ่จะอ้างว่าเป็นชาวพุทธ แต่ประเพณีต่างๆมาจากแนวปฏิบัติของศาสนาฮินดูและศาสนาผีซึ่งเป็นศาสนาพื้นบ้าน
พุทธศาสนา (ພຣະພຸດທະສາສນາ) เป็นศาสนาที่ชาวลาวนิยมมากที่สุดและศาสนาประจำชาติในประเทศลาว คิดเป็น 67% ของประเทศและเกือบทั้งหมดของกลุ่มชาติพันธุ์ลาว ซึ่งตัวเลขจริงอย่างจะสูงกว่านี้เล็กน้อย ในขณะที่พุทธศาสนายังมีอิทธิพลต่อกลุ่มชาติพันธุ์อื่น ๆ อีกหลายกลุ่มซึ่งโดยทั่วไปนับถือศาสนาผีหรือศาสนาพื้นบ้าน[30] นอกจากนี้ยังเป็นศาสนาที่เด่นชัดของประเทศอีสานและประเทศอื่น ๆ ที่อยู่นอกพรมแดนของประเทศลาว ซึ่งผู้คนเหล่านี้ส่วนใหญ่จะเป็นเป็นนิกายเถรวาท (ເຖຣະວາດ) ส่วนศาสนานิกายๆอื่น ได้แก่ อิทธิพลทางประวัติศาสตร์ของพุทธศาสนามหายาน ซึ่งยังคงเป็นนิกายหลักของชนกลุ่มน้อยชาวเวียดนามและชาวจีนที่เข้ามาตั้งถิ่นฐานอยู่ในหมู่ชาวลาว
วัดในชุมชนลาวเป็นศูนย์กลางของชุมชนที่ชาวบ้านจะหารือเกี่ยวกับความกังวลใจหรือขอให้พระสงฆ์สำหรับภูมิปัญญาและคำแนะนำ ชาวลาวส่วนใหญ่มักจะหาโอกาสจะเข้าวัดอารามเพื่อเพิ่มพูนความรู้ทางศาสนาและทำบุญ
วันสำคัญที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนาของลาว ได้แก่ บุญพระเวส (ບຸນພຣະເວດ), มาฆบูชา (ມະຄະບູຊາ), สงกรานต์ (ສັງຂານ), วิสาขบูชา (ວິສາຂະບູຊາ), วันเข้าพรรษา (ວັນເຂົ້າພັນສາ), วันออกพรรษา (ວັນອອກພັນສາ), กฐิน (ກະຖິນ) นอกจากนี้ ชาวลาวยังมีวันทำบุญหรือ วันพระ (ວັນພຣະ) ในระหว่างช่วงข้างขึ้นข้างแรม จะมีงานมหกรรมวัดซึ่งชาวลาวจะนิยมเข้าร่วมงานวัด โดยการทำบุญและสวดมนต์
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.