รายชื่อแหล่งมรดกโลกในประเทศไทย

ระวังสับสนกับ รายชื่อมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของประเทศไทย

องค์การการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (ยูเนสโก) ได้ขึ้นทะเบียนแหล่งมรดกโลกของประเทศไทยทั้งสิ้น 8 แหล่ง^[1] ประกอบด้วยแหล่งมรดกโลกทางวัฒนธรรม 5 แหล่ง และแหล่งมรดกโลกทางธรรมชาติ 3 แหล่ง

ที่ตั้ง

บ้านเชียง

เขาใหญ่

ทับลาน

ปางสีดา

ตาพระยา

ดงใหญ่

อยุธยา

สุโขทัย

ศรีสัชนาลัย

กำแพงเพชร

ศรีเทพ

ภูพระบาท

วัดพระพุทธบาท
บัวบาน

ทุ่งใหญ่
นเรศวร

ห้วยขาแข้ง

แก่งกระจาน

กุยบุรี

เฉลิมพระ
เกียรติไทยประจัน

แม่น้ำภาชี

ที่ตั้งแหล่งมรดกโลกในประเทศไทย

สถานที่ที่ได้ขึ้นทะเบียนเป็นแหล่งมรดกโลก

แหล่งมรดกโลกทางวัฒนธรรม

*หมายเหตุ: ระบุชื่อสถานที่ตามที่ขึ้นทะเบียนในบัญชีแหล่งมรดกโลก

สถานที่	ภาพ	ที่ตั้ง	ประเภท	พื้นที่ (เฮกตาร์)	ปีขึ้นทะเบียน (พ.ศ./ค.ศ.)	ข้อมูลโดยสังเขป	อ้างอิง
เมืองประวัติศาสตร์สุโขทัยและเมืองบริวาร		Thailand !สุโขทัยและกำแพงเพชร 17°0′26″N 99°47′23″E	วัฒนธรรม: (i), (iii)	11,852	2534/1991	กรุงสุโขทัยเป็นราชธานีแห่งแรกของชาวสยามในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 13 และ 14 สิ่งก่อสร้างจำนวนมากแสดงถึงจุดเริ่มต้นของสถาปัตยกรรมไทย อารยธรรมอันยิ่งใหญ่ได้พัฒนาขึ้นในอาณาจักรสุโขทัยผ่านการซึมซับอิทธิพลและประเพณีท้องถิ่นโบราณไว้มากมาย การผสมผสานอย่างรวดเร็วขององค์ประกอบเหล่านี้ ก่อให้เกิดสิ่งที่เรียกว่า 'รูปแบบสุโขทัย'	574
นครประวัติศาสตร์ พระนครศรีอยุธยา		Thailand !พระนครศรีอยุธยา 14°20′52″N 100°33′38″E	วัฒนธรรม: (iii)	289	2534/1991	สถาปนาราว ค.ศ. 1350 กรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานีแห่งที่สองของชาวสยามต่อจากกรุงสุโขทัย ถูกทำลายโดยกองทัพพม่าในคริสต์ศตวรรษที่ 18 ซากปรักหักพังสิ่งก่อสร้างต่าง ๆ เช่น ปรางค์ และอารามขนาดใหญ่แสดงถึงความงดงามและความเจริญรุ่งเรืองในอดีต	576
แหล่งโบราณคดีบ้านเชียง		Thailand !อุดรธานี 17°32′55″N 103°47′23″E	วัฒนธรรม: (iii)	30; พื้นที่กันชน 760	2535/1992	บ้านเชียงถือเป็นที่ตั้งถิ่นฐานยุคก่อนประวัติศาสตร์ที่สำคัญที่สุดแห่งหนึ่งเท่าที่มีการค้นพบในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แสดงให้เห็นถึงก้าวสำคัญของวิวัฒนาการทางวัฒนธรรมสังคมและเทคโนโลยีของมนุษย์ แหล่งมรดกนี้ได้แสดงหลักฐานที่เก่าแก่ที่สุดของ การเกษตร การผลิต และการใช้โลหะ ในภูมิภาค	575
เมืองโบราณศรีเทพ และโบราณสถาน สมัยทวารวดีที่เกี่ยวข้อง		Thailand !เพชรบูรณ์ 15°29′12.5″N 101°08′40.2″E	วัฒนธรรม: (ii), (iii)	866.471; พื้นที่กันชน 3,824.148	2566/2023	ประกอบด้วย สามพื้นที่สำคัญของวัฒนธรรมทวารวดีในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 6-10 ได้แก่ 1. เมืองใน (เมืองชั้นใน) และเมืองนอก (เมืองขั้นนอก) ที่ล้อมรอบด้วยคูน้ำ 2. โบราณสถานเขาคลังนอก อนุสรณ์สถานสมัยทวารวดีที่ใหญ่ที่สุดที่ยังหลงเหลืออยู่ และ 3. ถ้ำเขาถมอรัตน์ อารามถ้ำของศาสนาพุทธนิกายมหายานที่แสดงให้เห็นถึงตัวอย่างศิลปะและปฏิมากรรมสมัยทวารวดีที่สำคัญ	1662
ภูพระบาท ประจักษ์พยานแห่งวัฒนธรรมสีมา สมัยทวารวดี		Thailand !อุดรธานี 17°43′51.8″N 102°21′22.6″E	วัฒนธรรม: (iii), (v)	585.955; พื้นที่กันชน 598.806	2567/2024	ประกอบด้วยอุทยานประวัติศาสตร์ภูพระบาทและแหล่งวัฒนธรรมสีมา ณ วัดพระพุทธบาทบัวบาน ครอบคลุมพื้นที่ 3,661 ไร่เศษ	1507

แหล่งมรดกโลกทางธรรมชาติ

*หมายเหตุ: ระบุชื่อสถานที่ตามที่ขึ้นทะเบียนในบัญชีมรดกโลก

สถานที่	ภาพ	ที่ตั้ง	ประเภท	พื้นที่ (เฮกตาร์)	ปีขึ้นทะเบียน (พ.ศ./ค.ศ.)	ข้อมูลโดยสังเขป	อ้างอิง
เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ทุ่งใหญ่-ห้วยขาแข้ง		Thailand !กาญจนบุรี ตาก และอุทัยธานี 15°20′N 98°55′E	ธรรมชาติ: (vii), (ix), (x)	622,200	2534/1991	ตั้งอยู่ตามแนวชายแดนกับประเทศพม่า เป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าซึ่งค่อนข้างสมบูรณ์ ประกอบด้วยผืนป่าเกือบทุกประเภทที่มีในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นบ้านของสัตว์หลากหลายชนิด ซึ่งรวมถึง 77% ของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดใหญ่ (โดยเฉพาะช้างและเสือโคร่ง) 50% ของนกขนาดใหญ่ และ 33% ของสัตว์มีกระดูกสันหลังบกที่พบในภูมิภาคนี้	591
กลุ่มป่าดงพญาเย็น-เขาใหญ่		Thailand !สระบุรี นครราชสีมา นครนายก ปราจีนบุรี สระแก้ว และบุรีรัมย์ 14°20′N 102°3′E	ธรรมชาติ: (x)	615,500	2548/2005	มีความยาว 230 กม. ระหว่างอุทยานแห่งชาติตาพระยาติดชายแดนกับประเทศกัมพูชาทางทิศตะวันออก และอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ทางทิศตะวันตก พื้นที่แห่งนี้เป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์กว่า 800 ชนิด ได้แก่ สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมจำนวน 112 สายพันธุ์ (ในจำนวนนี้มีชะนีสองสายพันธุ์) สัตว์ชนิดนก 392 สายพันธุ์ สัตว์เลื้อยคลานและสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกกว่า 200 สายพันธุ์ การอนุรักษ์สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม สัตว์ปีก และสัตว์เลื้อยคลานที่ทั่วโลกกำลังคุกคามและเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์มีความสำคัญในระดับนานาชาติ โดยในจำนวนนี้มี 19 สายพันธุ์ ที่มีความเสี่ยง 4 สายพันธุ์ที่เสี่ยงมาก และ 1 สายพันธุ์ที่เสี่ยงขั้นวิกฤต พื้นที่ดังกล่าวมีระบบนิเวศป่าดิบชื้นที่สำคัญและอุดมสมบูรณ์ซึ่งสามารถเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยเพื่อการอยู่รอดในระยะยาวของสัตว์สายพันธุ์เหล่านี้	590
กลุ่มป่าแก่งกระจาน		Thailand !ราชบุรี เพชรบุรี และประจวบคีรีขันธ์ 13°14′N 5°5′E	ธรรมชาติ: (x)	408,940	2564/2021	ตั้งอยู่ตามแนวเทือกเขาตะนาวศรีด้านประเทศไทย ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของสันเขาหินแกรนิตและหินปูนในแนวเหนือ-ใต้ลงสู่คาบสมุทรมลายู ตั้งอยู่ที่ทางแยกระหว่างเทือกเขาหิมาลัย อินโดจีนและเกาะสุมาตรา เป็นดินแดนแห่งสัตว์และดอกไม้ มีความหลากหลายทางชีวภาพมากมาย ทั้งป่าเบญจพรรณ ป่าดิบแล้ง ป่าดิบชื้น ป่าดิบเขา และป่าเต็งรัง มีรายงานพันธุ์พืชและสัตว์ป่าเฉพาะถิ่นและที่ใกล้สูญพันธุ์ทั่วโลกในพื้นที่นี้ ซึ่งทับซ้อนกับพื้นที่นกสำคัญ 2 แห่ง และขึ้นชื่อว่ามีนกหลากหลายชนิด รวมถึงสัตว์ที่ใกล้สูญพันธุ์ทั่วโลก 8 ชนิด สถานที่แห่งนี้เป็นที่อยู่ของจระเข้สยาม หมาใน วัวแดง ช้างเอเชีย เต่าเหลือง และเต่าหก รวมทั้งสัตว์อีกหลายชนิด นกและสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมสายพันธุ์อื่นที่อ่อนแอ ที่พิเศษคือที่นี่ยังเป็นที่อยู่ของแมว 8 สายพันธุ์ ได้แก่ เสือโคร่ง เสือปลา เสือดาว เสือไฟ เสือลายเมฆ แมวลายหินอ่อน แมวป่า และแมวดาว	1461

สถานที่ที่ได้ขึ้นบัญชีรายชื่อเบื้องต้น

ปัจจุบัน ประเทศไทยมีสถานที่ที่ขึ้นทะเบียนในบัญชีรายชื่อเบื้องต้น (Tentative List) เพื่อพิจารณาขึ้นทะเบียนเป็นแหล่งมรดกโลกในอนาคตทั้งสิ้น 6 แห่ง ดังนี้^[2]

สถานที่	ภาพ	ที่ตั้ง	ประเภท	พื้นที่ (เฮกตาร์)	ปี พ.ศ./ค.ศ.	หมายเหตุ	อ้างอิง
วัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร นครศรีธรรมราช		Thailand !นครศรีธรรมราช 24°47′N 99°57′E	วัฒนธรรม: (i), (ii), (vi)	137	2555/2012		[3]
อนุสรณ์สถานแหล่งต่าง ๆ และภูมิทัศน์วัฒนธรรมของเชียงใหม่ นครหลวงล้านนา		Thailand !เชียงใหม่ 18°47′43″N 98°59′55″E	วัฒนธรรม: (i), (ii), (iii), (vi)	ไม่มีข้อมูล	2558/2015	ประกอบด้วย พื้นที่แหล่งมรดกเชียงใหม่ 18.30 ตร.ก.ม. แบ่งเป็น เขตเมืองเก่าเชียงใหม่ 5.13 ตร.ก.ม. เขตเวียงสวนดอก 0.32 ตร.ก.ม. เขตวัดเจ็ดยอด พระอารามหลวง 0.05 ตร.ก.ม. และเขตดอยสุเทพ-เวียงเจ็ดลิน 12.61 ตร.ก.ม. และพื้นที่กันชน ซึ่งเป็นพื้นล้อมรอบพื้นที่แหล่งมรดกเชียงใหม่ อีก 182.85 ตร.ก.ม. รวมทั้งสิ้น 201.15 ตร.ก.ม.	[4][5]
พระธาตุพนม และสิ่งก่อสร้างทางประวัติศาสตร์และภูมิทัศน์ที่เกี่ยวข้อง		Thailand !นครพนม 16°56′33″N 104°43′26″E	วัฒนธรรม: (i), (ii), (iv)	ไม่มีข้อมูล	2560/2017	ประกอบด้วย วัดพระธาตุพนม องค์พระธาตุพนม และสิ่งก่อสร้างโดยรอบพื้นที่วัด	[6]
กลุ่มเทวสถานปราสาทพนมรุ้ง ปราสาทเมืองต่ำ และปราสาทปลายบัด		บุรีรัมย์	วัฒนธรรม: (iii) (iv) (v)	ไม่มีข้อมูล	2562/2019		[7][8]
แหล่งอนุรักษ์ทะเลอันดามัน		พังงา ภูเก็ต และระนอง	ธรรมชาติ (vii) (ix) (x)	115,955	2564/2021	ประกอบด้วย 6 อุทยานแห่งชาติ (อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสิมิลัน หมู่เกาะระนอง แหลมสน หมู่เกาะสุรินทร์ เขาลำปี-หาดท้ายเหมือง และสิรินาถ) และป่าชายเลนระนอง (ซึ่งประกอบด้วยพื้นที่สงวนชีวมณฑลระนอง และพื้นที่ป่าชายเลนนอกอุทยานแห่งชาติที่เกี่ยวข้อง)	[9][10][11]
สงขลาและชุมชนที่เกี่ยวเนื่องริมทะเลสาบสงขลา		สงขลา	วัฒนธรรม (ii) (iv) (v)	ไม่มีข้อมูล	2567/2024	ประกอบด้วย เมืองโบราณพังยาง เมืองโบราณพะโคะ และเมืองโบราณสีหยัง เมืองโบราณสทิงพระ เมืองป้อมค่ายซิงกอร่า ณ เขาแดงและแหลมสน และเมืองเก่าสงขลา ณ บ่อยาง	[12][13]

สถานที่ที่อาจเสนอขึ้นบัญชีรายชื่อเบื้องต้น

สถานที่	ภาพ	ที่ตั้ง	ประเภท
กลุ่มสถาปัตยกรรมของสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์[14][15]		กรุงเทพมหานคร	วัฒนธรรม
วัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหารและเสาชิงช้า[14][15]		กรุงเทพมหานคร	วัฒนธรรม
ภูมิทัศน์วัฒนธรรมแม่น้ำเจ้าพระยา [14]		กรุงเทพมหานคร	วัฒนธรรม
วัดราชนัดดารามและพื้นที่เกี่ยวเนื่อง[14]		กรุงเทพมหานคร	วัฒนธรรม
พระปฐมเจดีย์[16]		นครปฐม	วัฒนธรรม
ทางรถไฟสายมรณะ[14]		กาญจนบุรี	วัฒนธรรม
เมืองเก่าลพบุรี[17]		ลพบุรี พื้นที่เมืองเก่าลพบุรี ขนาดเนื้อที่ 1.729 ตร.กม. ประกอบด้วย กลุ่มพระนารายณ์ราชนิเวศน์ พระปรางค์สามยอด กลุ่มวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ ปรางค์แขก วัดนครโกษา วัดปืน วัดบันไดหิน วัดสันเปาโล บ้านหลวงรับราชทูต(บ้านวิชาเยนทร์) สะพานเรือก แนวคูเมืองป้อมปราการและประตูค่ายเมืองลพบุรี และซากโบราณสถานอื่น ๆ	วัฒนธรรม
แหล่งโบราณคดีสมัยก่อนประวัติศาสตร์และแหล่งวัฒนธรรมของน่าน[14]		น่าน	วัฒนธรรม
แหล่งโบราณคดีเมื่อเก่าเมืองเชียงแสนและสุวรรณโคมคำ[14]		เชียงราย และ แขวงบ่อแก้ว (ร่วมกับ  ลาว)	วัฒนธรรม
เมืองเก่าภูเก็ต[18]		ภูเก็ต	วัฒนธรรม
เส้นทางวัฒนธรรมไชยาถึงไทรบุรี[14]		สุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช สงขลา ปัตตานี และ รัฐเกอดะฮ์ (ไทรบุรี) (ร่วมกับ  มาเลเซีย)[19]	วัฒนธรรม
พระราชวังจันทน์ วัดพระศรีรัตนมหาธาตุวรมหาวิหาร และพื้นที่เกี่ยวเนื่อง		พิษณุโลก[20]	วัฒนธรรม
อุทยานประวัติศาสตร์พระนครคีรี		เพชรบุรี[21]	วัฒนธรรม
แหล่งโบราณคดีบ้านโนนวัด		นครราชสีมา[22]	วัฒนธรรม
พระปรางค์วัดอรุณราชวราราม		กรุงเทพมหานคร[23]	วัฒนธรรม
ผืนป่าฮาลา-บาลา[24]		ยะลา และนราธิวาส ประกอบด้วย เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าฮาลา-บาลา อุทยานแห่งชาติบางลาง และสวนป่าพระนามาภิไธยภาคใต้ (พื้นที่ส่วนที่ 2) รวมเนื้อที่กว่า 836,000 ไร่	ธรรมชาติ
กลุ่มป่าคลองแสง-เขาสก[25]		สุราษฎร์ธานี และพังงา ประกอบด้วย อุทยานแห่งชาติเขาสก อุทยานแห่งชาติศรีพังงา อุทยานแห่งชาติแก่งกรุง เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าคลองแสง เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าคลองยัน และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าคลองนาคา รวมเนื้อที่ราว 2,300,000 ไร่	ธรรมชาติ
พื้นที่กลุ่มป่าเทือกเขาเพชรบูรณ์ [26]		เพชรบูรณ์	ธรรมชาติ

สถานที่เคยเสนอขึ้นบัญชีรายชื่อเบื้องต้น

สถานที่	ภาพ	ที่ตั้ง	ประเภท	ปีที่เสนอขึ้นบัญชีฯ	ปีที่ถอนจากบัญชีฯ
เกาะรัตนโกสินทร์[27]		กรุงเทพมหานคร	วัฒนธรรม	พ.ศ. 2532	พ.ศ. 2539
ตะรุเตา[28]		สตูล	ธรรมชาติ	พ.ศ. 2534	พ.ศ. 2534
เส้นทางวัฒนธรรมพิมาย ปราสาทพนมรุ้งและปราสาทเมืองต่ำ[29]		Thailand !บุรีรัมย์ นครราชสีมา และสุรินทร์ 15°13′N 102°29′E	วัฒนธรรม: (i), (ii), (iii), (iv), (vi)	พ.ศ. 2547	พ.ศ. 2562

ผลการดำเนินงานของประเทศไทยในยูเนสโก

โครงการยูเนสโก	จำนวนรายการที่ขึ้นทะเบียน	จำนวนรายการที่ขึ้นทะเบียนร่วมกับรัฐอื่น
เครือข่ายพื้นที่สงวนชีวมณฑลโลก (World Network of Biosphere Reserves)	5	0 !—
แหล่งมรดกโลก (World Heritage Sites)	8	0 !—
ความทรงจำแห่งโลก (Memory of the World)	6	0 !—
เครือข่ายอุทยานธรณีโลก (Global Geoparks Network)	2	0 !—
เครือข่ายเมืองสร้างสรรค์ (Creative Cities Network)	7	0 !—
มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม (Intangible Cultural Heritage Lists)	6	1

อ้างอิง

1. "World Heritage Properties in Thailand". UNESCO. สืบค้นเมื่อ 1 กรกฎาคม 2012.
2. "Tentative Lists: Thailand". UNESCO. สืบค้นเมื่อ 27 เมษายน 2024.
3. "Wat Phra Mahathat Woramahawihan, Nakhon Si Thammarat". UNESCO. สืบค้นเมื่อ 28 สิงหาคม 2012.
4. ภูมิภาค - เชียงใหม่ระดมถก-สู่มรดกโลก. ข่าวสด.
5. "Monuments, Sites and Cultural Landscape of Chiang Mai, Capital of Lanna". UNESCO. สืบค้นเมื่อ 10 เมษายน 2015.
6. "Phra That Phanom, its related historic buildings and associated landscape". UNESCO. สืบค้นเมื่อ 18 March 2017.
7. "Ensemble of Phanom Rung, Muang Tam and Plai Bat Sanctuaries". UNESCO. สืบค้นเมื่อ 15 เมษายน 2019.
8. คุณค่าขององค์ประกอบทางภูมิทัศน์กลุ่มเทวสถานปราสาทพนมรุ้ง ปราสาทเมืองต่ำ และปราสาทปลายบัด จังหวัดบุรีรัมย์ จุลนาถ วรรณโกวิท ภาควิชาภูมิสถาปัตยกรรม คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
9. ส่วนมรดกโลกทางธรรมชาติ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช
10. ผู้แทนไทยจ่อเสนอ 'พื้นที่อนุรักษ์ทะเลอันดามัน' ขึ้นทะเบียนมรดกโลก. ข่าวสด.
11. "The Andaman Sea Nature Reserves of Thailand". UNESCO. สืบค้นเมื่อ 11 มกราคม 2022.
12. บอร์ดมรดกโลกไทย ปักธง "สงขลา" ขึ้นบัญชีมรดกโลกเบื้องต้น. ไทยพีบีเอส.
13. "Songkhla and its Associated Lagoon Settlements". UNESCO. สืบค้นเมื่อ 27 เมษายน 2024.
14. "กรมศิลป์ดัน "วัดสุทัศน์-รถไฟสายมรณะ" ขึ้นมรดกโลก". Manager. 19 กรกฎาคม 2013.
15. "เสนอ "วัดสุทัศน์-เสาชิงช้า" เข้าบัญชีมรดกโลกเบื้องต้น". Manager. 22 กุมภาพันธ์ 2015.
16. สั่งลดปมแย้งชง “พระปฐมเจดีย์” มรดกโลก. ไทยรัฐ.
17. "กรมศิลป์เล็งขยายพื้นที่มรดกโลกอยุธยา ทุ่มงบไทยเข้มแข็ง 256 ล้าน ปรับภูมิทัศน์". MGR Online. 2 สิงหาคม 2009.
18. ชงเมืองเก่าภูเก็ต ขึ้นเป็นมรดกโลก. ไทยโพสต์.
19. "World Heritage Site | รายละเอียดแหล่ง". worldheritagesite.onep.go.th.
20. เข้าร่วมการประชุมเสวนาเสริมสร้างการรับรู้แนวทางการขับเคลื่อนการขึ้นทะเบียนมรดกโลกของพระราชวังจันทน์ วัดพระศรีรัตนมหาธาตุวรมหาวิหาร (พระพุทธชินราช)^{[ลิงก์เสีย]}
21. ดัน“พระนครคีรี(เขาวัง)”มรดกโลก. สยามรัฐ.
22. "เตรียมศึกษาข้อมูล ดัน"แหล่งโบราณคดีบ้านโนนวัด"เป็นมรดกโลก". เดลินิวส์.
23. "ทุกภาคส่วนระดมหาแนวทาง ผลักดัน "พระปรางค์ วัดอรุณราชวราราม" ขี้นทะเบียนเป็นมรดกโลก". www.ch7.com.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (ลิงก์)
24. "ปลัด ทส. เปิดเสวนาออนไลน์ "การขับเคลื่อนฮาลา-บาลาสู่มรดกโลก" ชื่นชมความรัก ความหวงแหน ผืนป่าของประชาชนในพื้นที่". ส่วนมรดกโลกทางธรรมชาติ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 27 กรกฎาคม 2021.
25. ‘เขาสก’ครบรอบ 1 ปี ‘มรดกอาเซียน’ คาดหวังก้าวสู่ ‘มรดกโลก’. เดลินิวส์.
26. แหล่งที่ขึ้นทะเบียนในบัญชีรายชื่อของไทย. สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม.
27. Rattanakosin Island. worldheritagesite.org.
28. Tarutao. worldheritagesite.org.
29. "Phimai, its Cultural Route and the Associated Temples of Phanomroong and Muangtam". UNESCO. สืบค้นเมื่อ 28 สิงหาคม 2012.