Loading AI tools
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
จางวางเอก นายพันเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสาตรศุภกิจ (17 ตุลาคม พ.ศ. 2400 – 16 เมษายน พ.ศ. 2462) มีพระนามเดิมว่า พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าทองแถมถวัลยวงศ์ เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาสังวาลย์ ธิดานายศัลยวิชัย หุ้มแพร (ทองคำ ณ ราชสีมา) [3][4][5] เป็นพระบิดาแห่งภาพยนตร์ไทย
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสาตรศุภกิจ | |
---|---|
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 4 พระองค์เจ้าชั้นเอก | |
องคมนตรี [1][2] | |
ดำรงตำแหน่ง | 7 พฤษภาคม พ.ศ. 2430 |
ประสูติ | 17 ตุลาคม พ.ศ. 2400 |
สิ้นพระชนม์ | 16 เมษายน พ.ศ. 2462 (61 ปี) |
ภรรยา | ชายา หม่อมเจ้าหญิงเม้า ทองแถม หม่อมเจ้าหญิงสุวรรณ ทองแถม หม่อม 8 คน |
พระบุตร | 15 องค์ |
ราชสกุล | ทองแถม |
ราชวงศ์ | จักรี |
พระบิดา | พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว |
พระมารดา | เจ้าจอมมารดาสังวาลย์ พระสนมโท |
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสาตรศุภกิจ เป็นพระราชโอรสพระองค์ที่ 34 ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว กับเจ้าจอมมารดาสังวาลย์ พระสนมโท ประสูติเมื่อวันเสาร์ เดือน 11 แรม 14 คํ่า ปีมะเส็ง นพศก จ.ศ. 1219 ตรงกับวันที่ 17 ตุลาคม พ.ศ. 2400 มีพระนามเดิมว่า พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าทองแถมถวัลยวงศ์ พระองค์มีพระเชษฐา พระอนุชา และพระขนิษฐาร่วมเจ้าจอมมารดาเดียวกันคือ
พระองค์ทรงพระปรีชาในด้านงานช่าง ทรงร่วมรับหน้าที่บูรณะปฏิสังขรณ์วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เมื่อครั้งสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ 100 ปี พ.ศ. 2425 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เฉลิมเกียรติพระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าทองแถมถวัลยวงศ์ ทรงกรมเป็น พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นสรรพสาตรศุภกิจ ผู้บังคับการกรมช่างมหาดเล็ก เมื่อ พ.ศ. 2431 ทรงบังคับบัญชางานช่างต่าง ๆ ในพระบรมมหาราชวังชั้นใน พระราชวังบางปะอิน สวนสราญรมย์ ทรงรับผิดชอบงานโยธาในการก่อสร้าง พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย และวัดราชบพิธสถิตมหาสีมารามราชวรวิหาร และต่อมาในสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงดำรงตำแหน่งผู้ช่วยอธิบดีกรมศิลปากร
พระองค์ได้ตามเสด็จพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวประพาสประเทศสิงคโปร์ เมื่อ พ.ศ. 2439 และได้ทอดพระเนตรภาพยนตร์เป็นครั้งแรก ในปีต่อมา ทรงตามเสด็จประพาสยุโรปครั้งแรกในปี พ.ศ. 2440 ได้ทรงจัดซื้อเครื่องซีเนมาโตกราฟฟี ซึ่งเป็นทั้งกล้องถ่ายและเครื่องฉายภาพยนตร์ กลับมาเมืองไทยด้วย ภาพบันทึกเหตุการณ์ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จประพาสยุโรป เมื่อปี พ.ศ. 2440 นับเป็นภาพยนตร์ม้วนแรกสุดในโลกที่ได้บันทึกเรื่องราวเกี่ยวกับชาติไทย
พระองค์ได้ทรงถ่ายทำภาพยนตร์บันทึกเหตุการณ์เบ็ดเตล็ด ทั้งในและนอกเขตพระราชวัง จนถึงภาพพระราชกรณียกิจของสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวง นอกจากพระองค์ทรงเป็นนักถ่ายภาพยนตร์เป็นรายแรกและรายเดียวของสยามในรัชสมัยนั้นแล้ว พระองค์ยังทรงเป็นผู้ดำเนินธุรกิจจัดฉายและให้เช่าภาพยนตร์เป็นรายแรกของชาติด้วย โดยนอกจากจะทรงให้โรงภาพยนตร์ต่าง ๆ เช่ายืมภาพยนตร์ของพระองค์แล้ว บางครั้งก็ทรงจัดฉายภาพยนตร์เก็บค่าดูจากสาธารณชนขึ้นในบริเวณวังของพระองค์ และที่ทรงทำเป็นประจำคือ การออกร้านฉายภาพยนตร์เป็นเจ้าประจำในงานประจำปีวัดเบญจมบพิตร ในรัชกาลต่อมา พระองค์ทรงว่างเว้นและเลิกราการถ่ายทำภาพยนตร์ เนื่องจากมีผู้ดำเนินการขึ้นในสยามแล้วหลายราย
พระองค์ทรงประทับอยู่ที่วังสรรพสาตรศุภกิจ ที่ก่อสร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2444 วังนี้ถูกไฟไหม้หมดจนเหลือแต่ซุ้มประตูทางเข้าวัง เมื่อ พ.ศ. 2510 และมีการสร้างตึกแถวสมัยใหม่ขึ้นมาแทน ปัจจุบันย่านนี้เรียกว่า แพร่งสรรพศาสตร์
พระองค์ทรงได้รับเฉลิมพระเกียรติเป็น พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสาตรศุภกิจ เมื่อ พ.ศ. 2455 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงรับราชการตำแหน่งสุดท้ายเป็น นายพันเอก ราชองครักษ์ [6] และทรงดำรงตำแหน่งจางวางเอกในกรมมหาดเล็ก[7] ในปี พ.ศ. 2456
จางวางเอก นายพันเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสาตรศุภกิจ ประชวรเป็นพระโรคอัมพาต สิ้นพระชนม์ที่ตำหนักวังตำบลถนนตะนาว เมื่อวันที่ 16 เมษายน พ.ศ. 2462[8] สิริพระชันษาได้ 63 ปี ในการนี้พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช แทนพระองค์เสด็จสรงน้ำพระศพ ทรงสวมพระชฎาแล้วเจ้าพนักงานได้เชิญพระศพขึ้นตั้งบนชั้นแว่นฟ้า 2 ชั้น ประกอบพระโกศมณฑปใหญ่ ตั้งเครื่องสูงแวดล้อมและเครื่องประกอบพระอิสริยยศ มีพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพในระหว่างวันที่ 9 ถึง 11 เมษายน พ.ศ. 2463 ณ พระเมรุ วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร ในการนี้พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระโกศทองน้อย ประดิษฐานบนชั้นแว่นฟ้า 3 ชั้น ฉัตรตาดเหลือง 5 ชั้น แขวนกั้นพระโกศ แวดล้อมด้วยเครื่องสูง และเครื่องราชอิสริยยศ
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสาตรศุภกิจ ทรงเป็นต้นราชสกุล ทองแถม
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสาตรศุภกิจ มีชายา 2 องค์ และมีหม่อม 8 คน รวม 10 องค์/คน ได้แก่
มีพระโอรส 7 องค์ และมีพระธิดา 8 องค์ รวม 15 องค์ ได้แก่
ลำดับ | พระรูปและพระนาม | เพศ | พระมารดา | ประสูติ | สิ้นชีพิตักษัย | คู่สมรส |
---|---|---|---|---|---|---|
1 | หม่อมเจ้าทองเชื้อธรรมชาติ ทองแถม | ช. | หม่อมเจ้าเม้า ทองแถม | 17 สิงหาคม พ.ศ. 2427 [9] | 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2476 | หม่อมเจ้าข่ายทองถัก หม่อมเจ้าพันธ์สิหิงค์ หม่อมแสงมณี หม่อมทรัพย์ หม่อมศรี หม่อมพิณ |
2 | หม่อมเจ้าเครือมาศวิมล ทองแถม | ญ. | หม่อมเมือง ทองแถม ณ อยุธยา | 2 พฤศจิกายน พ.ศ. 2427 [9] | 26 ธันวาคม พ.ศ. 2482 | |
3 | หม่อมเจ้าพวงสนธิสุวรรณ ทองแถม | ญ. | หม่อมตาดใหญ่ ทองแถม ณ อยุธยา | 28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2427 [9] | 24 กันยายน พ.ศ. 2472 | หม่อมเจ้าโชติรส เกษมสันต์ |
4 | หม่อมเจ้าพันธุคำนพคุณ ทองแถม | ช. | หม่อมทับทิม ทองแถม ณ อยุธยา | 21 พฤษภาคม พ.ศ. 2428 [9] | พ.ศ. 2506 | หม่อมเจ้านาฏนพคุณ หม่อมเลื่อน หม่อมหล่อ |
5 | หม่อมเจ้า | ญ. | ไม่มีข้อมูล | พ.ศ. 2430 | 20 เมษายน พ.ศ. 2434 | |
6 | หม่อมเจ้าคำงอก ทองแถม | ช. | หม่อมเจ้าสุวรรณ ทองแถม | 8 มีนาคม พ.ศ. 2431 [9] | 20 มกราคม พ.ศ. 2472 | หม่อมแฟร์ หม่อมมงคล หม่อมเรียม |
7 | หม่อมเจ้าทองชมพูนุท ทองแถม | ช. | หม่อมเจ้าเม้า ทองแถม | 22 ตุลาคม พ.ศ. 2433 [9] | พ.ศ. 2491 | หม่อมหลวงแย้ม หม่อมสอางค์ |
8 | หม่อมเจ้าชุนทองชุด | ญ. | หม่อมตาดเล็ก ทองแถม ณ อยุธยา | ไม่มีข้อมูล | ไม่มีข้อมูล
(พระราชทานเพลิงเมื่อ 25 ธันวาคม พ.ศ. 2434) |
|
9 | หม่อมเจ้าหย่องกาญจนา ทองแถม | ญ. | หม่อมราชวงศ์เกษรสุมาลี ทองแถม | 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2434 [9] | 21 สิงหาคม พ.ศ. 2498 | |
10 | หม่อมเจ้าทองเติม ทองแถม | ช. | หม่อมเจ้าเม้า ทองแถม | 3 สิงหาคม พ.ศ. 2435 [9] | พ.ศ. 2506 | หม่อมเชิญ |
11 | หม่อมเจ้าทองต่อ ทองแถม | ช. | หม่อมเจ้าเม้า ทองแถม | 26 กันยายน พ.ศ. 2436 [9] | 13 มกราคม พ.ศ. 2501 | หม่อมเจ้าพิมพ์รำไพ |
12 | หม่อมเจ้ากนกนารี ทองแถม | ญ. | หม่อมราชวงศ์นารีนพรัตน์ ทองแถม | 17 มีนาคม พ.ศ. 2438 [9] | 21 มีนาคม พ.ศ. 2511 | |
13 | หม่อมเจ้าสุวรรณโสภา | ญ. | หม่อมเจ้าเม้า ทองแถม | 29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2440 | 6 ธันวาคม พ.ศ. 2440 | |
14 | หม่อมเจ้าทองบรรณาการ ทองแถม | ช. | หม่อมเจ้าเม้า ทองแถม | 3 ธันวาคม พ.ศ. 2446 [9] | พ.ศ. 2506 | หม่อมราชวงศ์ศิริโสภา หม่อมราชวงศ์ศรีถนอม หม่อมราชวงศ์วรรณวิจิตร |
15 | กังวาฬสุวรรณ กนิษฐชาต | ญ. | หม่อมเศรษฐี ทองแถม ณ อยุธยา | 22 กรกฎาคม พ.ศ. 2448[ต้องการอ้างอิง] | 21 ตุลาคม พ.ศ. 2543 | หม่อมเจ้าจรัลยา จรูญโรจน์ สวัสดิ์ กนิษฐชาต |
นายพันเอก นายกองโท พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสาตรศุภกิจ | |
---|---|
รับใช้ | กรมราชองครักษ์ กองเสือป่า |
ชั้นยศ | พันเอก นายกองโท |
พงศาวลีของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสาตรศุภกิจ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.