Ноҳияҳои Тоҷикистон

Дар Тоҷикистон дар соли 2022 58 ноҳия, ба ҷуз аз ноҳияҳои Душанбе (4-то) мавҷуд буданд, ки ба вилояти Суғду Хатлону ВМКБ ва тобеи марказ дохиланд. Ноҳияҳо дар навбати худ ба ҷамоатҳо ва шаҳракҳо тақсим мешаванд. Ноҳияи камаҳолитарин ноҳияи Мурғоб (15,900 нафар аҳолӣ дар соли 2020) ва сераҳолитарин ноҳияи Рӯдакӣ (518,200 нафар аҳолӣ дар соли 2020) буданд.

Душанбе

Мақолаи асосӣ: Ноҳияҳои Душанбе

Масоҳат тақрибан 100 км², аҳолӣ 724 ҳазор нафар

1. 

   Ноҳияҳои Душанбе

   ноҳияи Исмоили Сомонӣ 128 ҳазор нафар
2. ноҳияи Сино 279 ҳазор нафар
3. ноҳияи Фирдавсӣ 173 ҳазор нафар

4. 

   Тақсимоти маъмурии ш. Душанбе

   ноҳияи Шоҳмансур 144 ҳазор нафар

вилояти Суғд

Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон

Номи воҳиди маъмурӣ	Аҳолӣ (барӯйхатгирии 21.09.2010) ҳазор. одамон	Майдон ҳазор км²	Зичии аҳолӣ одамон / км²
Хоруғ	28	0,0	маълумот нест
Ноҳияи Ванҷ	31	4.4	7.0
ноҳияи Дарвоз	21	2.8	7.5
Ноҳияи Ишкошим	сӣ	3.7	8.1
ноҳияи Мурғоб	чордаҳ	38.5	0,4
Ноҳияи Роштқалъа	24	4.3	5.6
ноҳияи Рӯшон	24	5.9	4.1
Ноҳияи Шуғнон	42 (2016)	4.6	7.4
Ҳамагӣ	206	64.2	3.2

Вилояти Суғд

Таърих

Вилояти Суғд ^[1] :

Номи воҳиди маъмурӣ	Аҳолӣ (31.12.2009) ҳазор. одамон	Майдон ҳазор. км²	Зичии аҳолӣ одамон / км²
шаҳри Хӯҷанд	158.2	0,0	87.3
шаҳри Истаравшан	62.9
шаҳри Истиклол	13.5
шаҳри Исфара	42,0
шаҳри Гулистон	40.4
шаҳри Конибодом	47,9
шаҳри Панҷакент	36.5
шаҳри Бӯстон	27.6
Ноҳияи Айнӣ	71.6	5.2	13.8
Ноҳияи Ашт	133,0	2.8	47.5
Ноҳияи Ғафуров	307,7	2.7	113,9
Ноҳияи Деваштич	140,0	1.6	87,5
Ноҳияи Кӯҳистони Масчо	21.2	3.7	5.7
Ноҳияи Ҷаббор Расулов	115.6	0.3	385.3
Ноҳияи Зафаробод	59.8	0,5	119.6
Ноҳияи Истаравшан *	160.4	0,7	318,9
Ноҳияи Исфара *	189.1	0,9	288,8
Ноҳияи Конибодом *	133,0	0,8	226.1
Ноҳияи Масчо	101.7	1.0	101.8
Ноҳияи Панҷакент *	203.6	3.7	64,9
ноҳияи Спитамен	116,8	0,4	292,0
Ноҳияи Шаҳристон	34.5	1,2	28.8
Ҳамагӣ	2217.0	25.4	87.3
* аз ҷумла шаҳрҳои тобеи вилоят

вилояти Хатлон

Вилояти Хатлон ^[1]

Номи воҳиди маъмурӣ	Аҳолӣ ҳазор. одамон	Майдон ҳазор. км²	Зичии аҳолӣ одамон / км²
ш. Бохтар	72,9
ш. Кӯлоб	97,5
ш. Норак	24.1
ш. Левакант	13.7
ноҳияи Абдураҳмони Ҷомӣ	136.1	0.6	226,8
Ноҳияи Балҷувон	26.7	1,3	20.5
Ноҳияи Кӯшониён	220.5	0.6	367,5
Ноҳияи Вахш	154.3	1.0	154.3
Ноҳияи Восеъ	180.6	0,8	225,8
Ноҳияи Данғара	120.7	2.0	60.4
Ноҳияи Ҷалолиддин Балхӣ	159,9	0,9	177,7
Ноҳияи Дӯстӣ	93,9	1,2	78.3
Ноҳияи Қубодиён	145,8	1.9	76,8
Ноҳияи Кӯлоб *	89.4	0.3	623,0
Ноҳияи Ҷайҳун	106.7	1.0	106.8
Ноҳияи Ҳамадонӣ	128,9	0,5	257,8
ноҳияи Муъминобод	77,5	0,9	86.1
Ноҳияи Носири Хусрав	29.6	0,8	37,0
Ноҳияи Норак *	27.1	0,4	127,8
Ноҳияи Панҷ	99,7	0,9	110.8
Ноҳияи Левакант *	25.6	0.1	393,0
ноҳияи Темурмалик	60,0	1.0	59,9
Ноҳияи Фархор	138.3	1,2	115.3
Ноҳияи Ховалинг	48.5	1.7	28.5
ноҳияи Хуросон	90.4	0,9	100.4
Ноҳияи Шаҳритӯс	103.4	1.5	68,9
Ноҳияи Шамсиддин Шоҳин	52.2	2,3	22.7
Ноҳияи Ёвон	176.2	1.0	176.1
Ҳамагӣ	2700.2	24.8	108.9
* аз ҷумла шаҳрҳои тобеи вилоят

НТҶ

RRP ^[1]

Номи воҳид маъмурӣ-таксимоти территориявй	Аҳолӣ ҳазор. одамон	Майдон ҳазор. км²	Зичии одамон / км²
шахри Вахдат	43.2	0,0	75,8
шахри Рогун	10.0	0,0	71.6
шахри Турсунзода	47.2	0,0	201.3
райони Варзоб	65.7	1.7	38.6
райони Вахдат	237.2	3.7
райони Хисор	248,7	1.0	248,7
Лахш	60,9	4.6	13.2
ноҳияи Нуробод	67.1	0,9	74.4
ноҳияи Рашт	99.3	4.6	21.6
райони Рогун	25.8	0,5
ноҳияи Рӯдакӣ	347.1	1.8	192.8
Сангвор	19.7	6.0	3.3
вилояти Точикобод	38,0	0,7	54.3
райони Турсунзода	194.4	1,2
райони Файзобод	83.6	0,9	92,9
ноҳияи Шахринав	97,9	1.0	97,9
Ҳамагӣ	1685,8	28.6	58.9

1930—1937

Дар соли 1930, дар ҶШС Тоҷикистон ноҳияҳои зерин буданд: Арал, Ашт, Балҷувон, Варзиминор, Ғарм, Ҷиликӯл, Ҷиргатол, Исфара, Қобадиён, Қалаи Хумб, Кангурт, Конибодом, Қизилмазор, Кировобод, Қӯргонтеппа, Кӯлоб, Лоқай-Тоҷик, Мастчоҳ, Мӯъминобод, Нов, Оби Гарм, Фархор, Панҷакент, Тавилдара, Ӯротеппа, Файзобод, Ҳоит, Ховалинг, Хӯҷанд, Шаҳристон, Шаҳринав, Шӯробод, Янги Бозор.

Соли 1932 ноҳияҳои Ҳисор, Данғара, Даштиҷум ташкил карда шуданд. Ҳамзамон дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон (ВМКБ) тақсимоти ноҳиявӣ ҷорӣ карда шуд: вилоятҳои Бартанг, Ваҳону Ишкошим, Мурғоб, Рӯшон, Шуғнон.

Соли 1933 ноҳияи Варзиминор Заҳматобод номида шуд. Ноҳияи Вахон ташкил ёфт.

Соли 1934 ноҳияи Варзоб ташкил карда шуд. Ноҳияи Вахон Кагановичобод номида шуд.

Дар соли 1935 ноҳияи Калининобод, Пролетар, Рамитон, Регар, Сталинобод ва ноҳияи Ишкошими ВАУБ ташкил карда шуданд. Хӯҷанд ба Ленинобод, Арал ба Куйбишев, Вахону Ишкошими ВМКБ ба Вахон ивази ном карданд.

Дар соли 1936 дар ҳайати ноҳияҳои Ванҷ, Ворошиловобод, Даҳана-киик, Калъаи Лабиоб, Колхозобод, Комсомолобод, Молотовобод, Норак, Октябр, Пахтаобод, Рохатин, Сангвор, Сари Хосор, Шаҳритуз, Шулмак, Ёвон ва ноҳияи Роштқалъаи ВМКБ ташкил карда шуданд. Ноҳияи Лоқай-Тоҷик — Кӯктош, Қубодиён— Микоянобод, Янги-бозор — Орҷоникидзеобод номида шуданд.

Соли 1937 ноҳияи Ванҷ ба ВАБК дода шуд.

Тақсимоти маъмурии ҶШС Тоҷикистон дар с. 1940

Вилояти Қӯрғонтеппа

1938—1962

Дар соли 1938 РСС Тоҷикистон ба округҳо таксим карда шуд, ки ба ҳайати он ноҳияҳо дохил шуданд:

• дар округи Ғарм — Гарм, Ҷиргатол, Қалъаи Лабиоб, Қалъаи Хумб, Комсомолобод, Сангвор, Тавилдара, Ҳоит, Шулмак;
• дар округи Кӯло — Балҷувон, Данғара, Даштиҷум, Кангурт, Қизил-мазор, Колхозобод, Кӯлоб, МуСари-ХасорФархар, Сари-Хосор, Ховалинг, Шурообод;
• дар округи Ленинобод — Ашт, Заҳматобод, Исфара, Калининобод, Конибодом, Ленинобод, Мастчоҳ, Нов, Панҷакент, Пролетар, Ӯротеппа, Шаҳристон.

Дар соли 1939 ноҳияҳо барҳам дода шуда, РСС Тоҷикистон ба 4 вилоят тақсим карда шуд.

• вилояти Ғарм — дар ҳудуди собиқ округи Ғарм илова ба ноҳияи Оби-гарм;
• вилояти Кӯлоб — дар ҳудуди собиқ округи Кӯлоб;
• вилояти Ленинобод — дар ҳудуди округи собиқи Ленинобод;
• вилояти Сталинобод — ноҳияҳои муттаҳидшуда, ки ба ҳайати ноҳияҳо дохил набуданд (Варзоб, Ворошиловобод, Ҳисор, Даҳанакиик, Ҷиликул, Кӯктош, Кагановичобод, Кировобод, Куйбишев, Қӯрғонтеппа, Микоянобод, Молотовобод, Норак, Орҷоникидзеобод, Октябр, Фархор, Регар, Ромит, Роҳатӣ, Сталинобод, Файзобод, Шаҳринав, Шҳхритуз, Ёвон).

Дар соли 1942 дар вилояти Ленинобод ноҳияи Колхозчиён ва Чкалов, дар вилояти Ғарм ноҳияи Нулванд ва дар ВАБК ноҳияи Аличур ташкил карда шуданд.

Дар соли 1944 ноҳияҳои Ворошиловобод, Даҳанакиик, Ҷиликул, Кагановичобод, Кировобод, Куйбршев, Қӯрғонтеппа, Микоянобод, Молотовобод, Октябр, Шаҳритуз аз вилояти Сталинобод ба вилояти нави Қӯрғонтеппа ва аз вилояти Кӯлоб ноҳияи Данғара дода шуданд. Ноҳияи Обигарм аз вилояти Ғарм ба вилояти Сталинобод дода шуд. Дар вилояти Ленинобод ноҳияи Ғончӣ ташкил карда шуд.

Дар соли 1945 ноҳияҳои Ғончӣ, Заҳматобод, Калининобод, Колхозчиён, Мастчоҳ, Панҷакент, Ӯротеппа ва Шаҳристон аз вилояти Ленинобод ба ҳайати вилояти Ӯротеппа дода шуданд. Дар вилояти Ленинобод ноҳияи Шӯроб ташкил карда шуд.

Соли 1946 дар вилояти Сталинобод ноҳияи Олмасин ташкил карда шуд.

Дар соли 1947 вилояти Қӯрғонтеппа барҳам дода, ноҳияҳои он ба вилоятхои Сталинобод ва Кӯлоб баргардонда шуданд. Вилояти Ӯротеппа барҳам дода, ҳамаи ноҳияҳои он ба вилояти Ленинобод баргардонда шуданд. Дар ВАБК ноҳияи Аличур, дар вилояти Ленинобод ноҳияи Шӯроб барҳам дода шуд. Ноҳияи Обигарм аз вилояти Сталинобод ба вилояти Ғарм дода шуд.

Соли 1948 дар вилояти Ленинобод ноҳияи Ғончӣ, дар вилояти Сталинобод ноҳияи Олмосин ва дар ВМКБ ноҳияи Вахон барҳам дода шуд ^[2] .

Соли 1949 дар вилояти Ғарм ноҳияҳои Қалъаи Лабиоб ва Ҳоит ба ноҳияи Тоҷикобод муттаҳид карда шуданд.

Соли 1950 дар вилояти Кӯлоб ноҳияи Чубек ташкил карда шуд; дар Ленинобод, ноҳияи Чкалов, дар Сталинобод — Ромит барҳам дода шуданд.

10 апрели соли 1951 вилояти Сталинобод барҳам дода, ноҳияиҳои он ба тобеи республика дода шуданд.

Дар соли 1952 дар вилояти Ғарм ноҳияҳои Нулванд ва Сангвор, дар вилояти Кӯлоб ноҳияи Сари-Хосор ва дар ВАБК ноҳияи Бартанг барҳам дода шуданд. Дар вилояти Кӯлоб ноҳияи Чубек ба Москва табдил дода шуд.

Дар соли 1953 дар вилояти Ғарм ноҳияи Шулмак, дар вилояти Кӯлоб ноҳияҳот Балҷувон, Кангурт ва Колхозобод барҳам дода шуданд; ноҳияҳои Ворошиловобод, Норак, Пахтаобод ва Роҳатии тобеи республика низ барҳам дода шуданд. Дар вилояти Кулоб ноҳияи Қизил-мазор ба Совет табдил дода шуд. Дар худи ҳамин давра (аввали солҳои 50-ум) ноҳияи Калининободи вилояти Ленинобод барҳам дода шуд.

Дар соли 1955 вилоятҳои Ғарм ва Кӯлоб барҳам дода, ноҳияҳои онҳо ба тобеи республика дода шуданд. Ноҳияҳои Ҷиликӯл, Кӯктош, Тавилдара, Шаҳритуз низ бархам дода шуданд. Ноҳияи Заҳматободи вилояти Ленинобод номи Айниро гирифт.

Соли 1957 ноҳияи Қалъаи Хумб аз тобеи республика ба ВМКБ дода шуд. Ноҳияи Даштиҷум барҳам дода шуд. Ноҳияи Арали тобеи республика ва ноҳияи Хӯҷанд аз вилояти Ленинобод ташкил карда шуданд. Ноҳияи Кагановичобод ба Колхозобод, Микоянобод ба Шаҳритуз, Молотовобод ба Панҷ табдил дода шуданд ^[3] .

Дар соли 1958 ноҳияҳои Муъминобод, Ховалинги тобеи республика ва Колхозчиёни вилояти Ленинобод барҳам дода шуданд. Ноҳияи Шаҳристони вилояти Ленинобод ба Ғончӣ табдил дода мешавад.

Дар соли 1959 ноҳияи Варзоб, Даҳанакиик, Кӯлоб, Қӯрғонтеппа, Оби Гарм, Октябр, Регар, Шаҳринав ва Шӯроободи тобеи республика барҳам дода шуданд; ноҳияҳои Исфара, Конибодом, Панҷакент, Ӯротеппа вилояти Ленинобод; ноҳияи Шуғнони ВМКБ барҳам дода шуданд.

Дар соли 1962 вилояти Ленинобод барҳам дода, ҳамаи ноҳияҳои он ба тобеи республика дода шуданд.

Аз соли 1963

4 январи соли 1963 якчанд ноҳияҳои РСС Тоҷикистон аз нав дида баромада шуд. 25 ноҳия ташкил карда шуд: Ашт, Восеъ, Ғарм, Ҳисор, Данғара, Ҷиргатол, Конибодом, Колхозобод, Куйбишев, Қӯрғонтеппа, Ленин, Мастчоҳ, Москва, Нов, Орҷоникидзеобод, Панҷакент, Панҷ, Регар, Ӯротеппа, Шаҳритузи тобеи республикавй; Ванҷ, Ишкошим, Мурғоб ва Шуғнон дар ВМКБ ^[4] .

6 январи соли 1965 ноҳияҳои Айнӣ, Ғончӣ, Исфара, Қалъаи Хумб (ВМКБ), Комсомолобод, Кӯлоб, Қумсангир, Фархор, Рӯшон (ВМКБ) ва Ёвон ташкил карда шуданд. Вилояти Қӯрғонтеппа ба Вахш табдил дода шуд. Дар охири соли 1965 ноҳияи Зафаробод ташкил ёфт.

Соли 1966 ноҳияи Қӯрғонтеппа ва соли 1969 ноҳияҳои Пролетар, Совет ва Файзобод ташкил карда шуданд.

Соли 1970 вилояти Ленинобод аз нав дар ҳайати РСС Точикистон ташкил карда шуд. Ба он ноҳияҳои Айнӣ, Ашт, Ғончӣ, Зафаробод, Исфара, Конибодом, Мастчоҳ, Нов, Панҷакент, Пролетар, Ӯротеппа, Хӯҷанд дохил мешуданд.

Соли 1973 ноҳияи Кӯлоб дар ҳайати РСС Тоҷикистон аз нав ташкил карда шуд. Аз тобеи республика ба он ноҳияҳои Восеъ, Данғара, Кӯлоб, Москва, Фархор, Панҷ, Совет дохил мешуданд. Инчунин дар ҳайати вилоят ноҳияи Ленинград ташкил карда шуд.

Соли 1977 вилояти Қӯрғонтеппа аз нав дар ҳайати РСС Тоҷикистон ташкил карда шуд. Ба ҳайати он ноҳияҳои Вахш, Колхозобод, Куйбишев, Қумсангир, Қӯрғонтеппа, Шаҳритуз ва Ёвон аз тобеи республика дохил шуданд.

Соли 1978 дар вилояти Қӯрғонтеппа ноҳияи Қубодиён ташкил ёфт. Ноҳияи Регари тобеи ҷумҳурӣ ба Турсунзода табдил дода шуд.

Соли 1979 дар вилояти Қӯрғонтеппа ноҳияи Ҷиликӯл ташкил ёфт. Ноҳияи Панҷ аз вилояти Кӯлоб ба вилояти Қӯрғонтеппа дода шуд.

Соли 1980 дар вилояти Қӯрғонтеппа ноҳияи Қӯрғонтеппа барҳам дода, ноҳияи Коммунистӣ ташкил карда шуд.

Соли 1983 ноҳияи Ховалинги вилояти Кӯлоб ва ноҳияи Иличевски вилояти Қӯрғонтеппа ташкил карда шуданд.

Эзоҳ

1. Агентство по статистике при Президенте Республики Таджикистан. Регионы Республики Таджикистан. 2010(пайванди дастнорас — таърих). 15 Январ 2013 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 24 сентябри 2015.
2. А. И. Кошелева, П. А. Васильев. Административно-территориальное деление Таджикистана (исторический очерк). — Сталинабад, 1948. — 48 с.
3. Сборник законов Таджикской ССР, указов и постановлений Президиума Верховного Совета Таджикской ССР (1938-1958). — Сталинабад, 1959.
4. Указ Верховного совета Таджикской ССР от 4 января 1963 года