తెలంగాణ ప్రభుత్వం

తెలంగాణ ప్రభుత్వం, ఇది తెలంగాణ రాష్ట్రానికి పాలక అధికారం నిర్వహించే వ్యవస్థ. ప్రభుత్వంలో భాగంగా కార్యనిర్వాహక వ్యవస్థ, న్యాయవ్యవస్థ, శాసనవ్యవస్థను కలిగి ఉంటాయి. రాష్ట్రానికి ప్రభుత్వ అధిపతిగా భారత రాష్ట్రపతిచే నియమించబడిన గవర్నర్‌ను కలిగి ఉంటుది, గవర్నరు పదవి సాధారణంగా నామమాత్రపు అధిపతిగా ఉంటాడు. గవర్నరు పదవీకాలం ప్రజాస్వామ్యబద్ధంగా ఎన్నికైన ముఖ్యమంత్రి కార్యనిర్వాహక వ్యవస్థకు వాస్తవ అధిపతిగా వ్యవహరిస్తారు.

తెలంగాణ ప్రభుత్వం
Government of Telangana

అధికారిక చిహ్నం
స్థాపన	2 జూన్ 2014; 10 సంవత్సరాల క్రితం (2014-06-02) (తెలంగాణ దినోత్సవం)
దేశం	రిపబ్లిక్ ఆఫ్ ఇండియా
వెబ్‌సైట్	'
ప్రభుత్వ స్థానం	హైదరాబాదు , తెలంగాణ
శాసనసభ
శాసనసభ	తెలంగాణ శాసనసభ
ఎగువసభ	తెలంగాణ శాసనమండలి
సభా అధ్యక్షులు	గుత్తా సుఖేందర్ రెడ్డి (BRS)
సభ డిప్యూటీ చైర్‌పర్సన్	బండ ప్రకాష్ (BRS)
సభా నాయకుడు	ఎనుముల రేవంత్ రెడ్డి' (INC)
సభా ఉప నాయకుడు	TBD (INC)
ప్రతిపక్ష నాయకుడు	కె చంద్రశేఖర్ రావు (BRS)
ప్రతిపక్ష ఉప నాయకుడు	TBD (BRS)
మండలిలో సభ్యులు	40
దిగువసభ	తెలంగాణ శాసనసభ
సభా అధ్యక్షులు	గడ్డం ప్రసాద్ కుమార్ (INC)
సభ డిప్యూటీ చైర్‌పర్సన్	TBD (INC)
సభా నాయకుడు	ఎనుముల రేవంత్ రెడ్డి (INC) (ముఖ్యమంత్రి)
సభా ఉప నాయకుడు	మల్లు భట్టివిక్రమార్క (INC)
ప్రతిపక్ష నాయకుడు	కె.చంద్రశేఖరరావు (BRS)
ప్రతిపక్ష ఉపనేత	కె.చంద్రశేఖరరావు (BRS)
శాసనసభలో సభ్యులు	119
సమావేశ ప్రదేశం	అసెంబ్లీ బిల్డింగ్, హైదరాబాదు తెలంగాణ
కార్యనిర్వాహక విభాగం
గవర్నర్ (రాష్ట్ర అధిపతి)	సీ.పీ. రాధాకృష్ణన్ (అదనపు బాధ్యత), (BJP) (తెలంగాణ గవర్నర్)
ముఖ్యమంత్రి (ప్రభుత్వ అధిపతి)	ఎనుముల రేవంత్ రెడ్డి, (INC) (తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి)
ఉపముఖ్యమంత్రి (ప్రభుత్వ డిప్యూటీ హెడ్)	మల్లు భట్టివిక్రమార్క (INC) (డిప్యూటీ ముఖ్యమంత్రి)
ముఖ్య కార్యదర్శి (సివిల్ సర్వీస్ హెడ్)	ఎ. శాంతి కుమారి' (IAS) (తెలంగాణ ప్రధాన కార్యదర్శి)
రాష్ట్ర మంత్రివర్గం	రేవంత్ రెడ్డి మంత్రివర్గం
సభా స్థానం	తెలంగాణా సచివాలయం
మంత్రిత్వ శాఖ (ప్రభుత్వ శాఖ)	NA'
మంత్రుల సభ్యుల మొత్తం సంఖ్య	(ముఖ్యమంత్రి 01) (ఉప ముఖ్యమంత్రి 01) (క్యాబినెట్ మంత్రి 10) (రాష్ట్ర మంత్రి 00) 'మొత్తం = 12
దీనికి బాధ్యత	తెలంగాణ శాసనసభ
న్యాయవ్యవస్థ శాఖ
హై కోర్టు	తెలంగాణ హైకోర్టు
ప్రధాన న్యాయమూర్తి	అలోక్ అరధే

ఐదేళ్లపాటు నియమితులైన గవర్నరు, ముఖ్యమంత్రిని, అతని మంత్రిమండలిని నియమిస్తాడు. ప్రభుత్వ రోజువారీ నిర్వహణను ముఖ్యమంత్రి, అతని మంత్రి మండలి చూసుకుంటుంది, ముఖ్యమంత్రికి చాలా శాసన అధికారాలు ఉంటాయి. ఆంధ్రప్రదేశ్ పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 2014లో భాగంగా ఆంధ్రప్రదేశ్ విభజన తర్వాత 2014 జూన్ 2న తెలంగాణ ప్రభుత్వం ఏర్పడింది. రాష్ట్ర ప్రభుత్వ కార్యకలాపాలు రాష్ట్ర రాజధాని హైదరాబాద్‌లో నిర్వహిస్తుంది. ప్రభుత్వ సెక్రటేరియట్ లేదా సచివాలయం హైదరాబాద్‌లో ఉంది.

ఆంధ్రప్రదేశ్ పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 2014లో భాగంగా ఆంధ్రప్రదేశ్ విభజన తర్వాత 2014 జూన్ 2న తెలంగాణ ప్రభుత్వం ఏర్పడింది.^[1] విభజన తరువాత 2014, జూన్ 2న కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖరరావు ముఖ్యమంత్రిగా తెలంగాణ మొదటి రాష్ట ప్రభుత్వం ఏర్పడింది.^[2]

ప్రభుత్వం, పరిపాలన

వ్యవస్థ

గవర్నర్ రాజ్యాంగ అధిపతి కాగా, ముఖ్యమంత్రి ప్రభుత్వానికి అధిపతి. ముఖ్యమంత్రి మంత్రిమండలికి కూడా నాయకత్వం వహిస్తాడు. హైకోర్టు ప్రధాన న్యాయమూర్తి న్యాయవ్యవస్థకు అధిపతిగా ఉంటాడు.

గవర్నరు

ప్రధాన వ్యాసం: తెలంగాణ గవర్నర్ల జాబితా

గవర్నర్‌ను రాష్ట్రపతి చేత ఐదేళ్ళ కాలానికి నియమించబడుతాడు. ఎగ్జిక్యూటివ్, లెజిస్లేటివ్ అధికారాలు ముఖ్యమంత్రి, ఆయన మంత్రిమండలి వద్ద ఉంటాయి. వీరిని గవర్నర్ నియమిస్తాడు. భారతదేశంలోని రాష్ట్రాలు, భూభాగాల గవర్నర్లు దేశస్థాయిలో భారత రాష్ట్రపతికి ఉన్న అధికారాలు, విధులను రాష్ట్రస్థాయిలో కలిగి ఉంటారు. 36 ఏళ్ళు పైబడిన భారతీయ పౌరులు మాత్రమే గవర్నర్ నియామకానికి అర్హులు. ముఖ్యమంత్రి నియామకం, రాష్ట్రంలో రాజ్యాంగ యంత్రాంగం వైఫల్యం గురించి రాష్ట్రపతికి నివేదికలు పంపడం లేదా శాసనసభ ఆమోదించిన బిల్లుకు ఆమోదం పొందడం వంటి అన్ని రాజ్యాంగ విధులను గవర్నర్లు నిర్వర్తిస్తారు.^[3]

2014, జూన్ 2 నుండి 2019 సెప్టెంబరు 1 వరకు ఈ. ఎస్. ఎల్. నరసింహన్ రాష్ట్ర గవర్నర్‌గా ఉన్నాడు. 2019, సెప్టెంబరు 1 నుండి 2024 మార్చి 18 వరకు తమిళిసై సౌందరరాజన్ గవర్నర్‌గా పనిచేసింది. ప్రస్తుత గవర్నరుగా సి.పి. రాధాకృష్ణన్ 2024 మార్చి 19 నుండి విధులులో ఉన్నాడు

గవర్నరు అనేక రకాల అధికారాలను కలిగి ఉంటాడు:

1. పరిపాలన, నియామకాలు, తొలగింపులకు సంబంధించిన కార్యనిర్వాహక అధికారాలు.
2. చట్టాన్ని రూపొందించడం, రాష్ట్ర శాసనసభకు సంబంధించిన శాసన అధికారాలు.
3. క్రమశిక్షణ అధికారాలు గవర్నర్ క్రమశిక్షణ ప్రకారం నిర్వహించబడతాయి.

పరిపాలనా నిర్వహణలో ముఖ్యులు

హౌస్	నాయకుడు	చిత్తరువు	విధులులో చేరింది
రాజ్యాంగ పదవులు
గవర్నరు	సీ.పీ. రాధాకృష్ణన్		2024 మార్చి 19
ముఖ్యమంత్రి	ఎనుముల రేవంత్ రెడ్డి'		2023 డిసెంబరు 7
ఉపముఖ్యమంత్రి	మల్లు భట్టి విక్రమార్క		2023 డిసెంబరు 7
శాసనమండలి ఛైర్మన్	గుత్తా సుఖేందర్ రెడ్డి		2021 నవంబరు 16
శాసనసభ స్పీకర్	గడ్డం ప్రసాద్ కుమార్		2023 డిసెంబరు 7
డిప్యూటీ ఛైర్మన్ (శాసనమండలి)	బండ ప్రకాష్		2023 ఫిబ్రవరి 12
డిప్యూటీ స్పీకర్ (శాసనసభ)	ఖాళీ		2023 డిసెంబరు 7
తెలంగాణ శాసన సభకు నాయకుడు	ఎనుముల రేవంత్ రెడ్డి		2023 డిసెంబరు 7
శాసనమండలి సభా నాయకుడు	ఎనుముల రేవంత్ రెడ్డి		2023 డిసెంబరు 7
శాసన సభ డిప్యూటీ లీడర్	మల్లు భట్టి విక్రమార్క		2023 డిసెంబరు 7
శాసనమండలి ఉప నాయకుడు	మల్లు భట్టి విక్రమార్క		2023 డిసెంబరు 7
శాసనసభ ప్రతిపక్ష నాయకుడు	కె. చంద్రశేఖర్ రావు		2023 డిసెంబరు 7
శాసనమండలి ప్రతిపక్ష నాయకుడు	ఖాళీ		2023 డిసెంబరు 7
ప్రతిపక్ష ఉప నాయకుడు (శాసనసభ)	ఖాళీ		2023 డిసెంబరు 7
ప్రతిపక్ష ఉప నాయకుడు (శాసనమండలి)	ఖాళీ		2023 డిసెంబరు 7
ప్రధాన న్యాయమూర్తి, తెలంగాణ హైకోర్టు	అలోక్ ఆరాధే		2023 జూలై 23
తెలంగాణ ప్రధాన కార్యదర్శి	ఎ. శాంతికుమారి		2021

మంత్రి మండలి

ఈ విభాగం నుండి ట్రాన్స్‌క్లూడ్ చేయబడింది. రేవంత్ రెడ్డి మంత్రివర్గం#మంత్రుల జాబితా. (edit | history)

మంత్రుల పూర్తి జాబితా^[4][5][6]

పోర్ట్‌ఫోలియో	మంత్రి	నియోజకవర్గం	పదవీకాలం		పార్టీ
			నుండి	వరకు
ముఖ్యమంత్రి
సాధారణ పరిపాలన[7] గృహ వ్యవహారాలు చట్టం పురపాలక పరిపాలన పట్టణ అభివృద్ధి ఇతర కేటాయించబడని పోర్ట్‌ఫోలియోలు పశుసంరక్షణ మత్స్య సంపద షెడ్యూల్డ్ కులాల సంక్షేమం మైనారిటీ సంక్షేమం సీనియర్ సిటిజన్ సంక్షేమం శ్రమ ఉపాధి కర్మాగారాలు క్రీడలు, యువజన సేవలు వినియోగదారుల వ్యవహారాలు చదువు గిరిజన సంక్షేమం గనులు, భూగర్భ శాస్త్రం	ఎనుముల రేవంత్ రెడ్డి	కొడంగల్	2023 డిసెంబరు 7	ప్రస్తుతం		INC
ఉపముఖ్యమంత్రి
ఫైనాన్స్ ఆర్థిక విద్యుత్ శాఖ	భట్టి విక్రమార్క	మధిర (SC)	2023 డిసెంబరు 7	ప్రస్తుతం		INC
క్యాబినెట్ మంత్రులు
ఆహారం & పౌర సరఫరాలు, నీటిపారుదల (నీటి వనరులు) కమాండ్ ఏరియా అభివృద్ధి	ఉత్తమ్ కుమార్ రెడ్డి	హుజూర్‌నగర్	2023 డిసెంబరు 7	ప్రస్తుతం		INC
రవాణా వెనుకబడిన తరగతుల సంక్షేమం	పొన్నం ప్రభాకర్	హుస్నాబాద్	2023 డిసెంబరు 7	ప్రస్తుతం		INC
రోడ్లు, భవనాల శాఖ సినిమాటోగ్రఫీ	కోమటిరెడ్డి వెంకట్ రెడ్డి	నల్గొండ	2023 డిసెంబరు 7	ప్రస్తుతం		INC
అడవి పర్యావరణం, వాతావరణ మార్పు ఎండోమెంట్స్	కొండా సురేఖ[8]	తూర్పు వరంగల్	2023 డిసెంబరు 7	ప్రస్తుతం		INC
పంచాయతీ రాజ్ గ్రామీణాభివృద్ధి స్త్రీలు, శిశు సంక్షేమం	ధనసరి అనసూయ[8] (సీతక్క)	ములుగు (ఎస్టీ)	2023 డిసెంబరు 7	ప్రస్తుతం		INC
ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ ఎలక్ట్రానిక్స్, కమ్యూనికేషన్ పరిశ్రమలు, వాణిజ్యం శాసన వ్యవహారాలు	దుద్దిళ్ళ శ్రీధర్ బాబు[9]	మంథని	2023 డిసెంబరు 7	ప్రస్తుతం		INC
రెవెన్యూ గృహ ఇన్ఫర్మేషన్ పబ్లిక్ రిలేషన్స్ (సమాచార శాఖ)	పొంగులేటి శ్రీనివాస్ రెడ్డి	పాలేరు	2023 డిసెంబరు 7	ప్రస్తుతం		INC
వ్యవసాయం మార్కెటింగ్ సహకార చేనేత వస్త్రాలు	తుమ్మల నాగేశ్వరరావు	ఖమ్మం	2023 డిసెంబరు 7	ప్రస్తుతం		INC
ప్రజారోగ్యం వైద్య విద్య కుటుంబ సంక్షేమం శాస్త్రీయ, సాంకేతిక విజ్ఞానాలు	దామోదర రాజనర్సింహ	ఆందోల్ (ఎస్సీ)	2023 డిసెంబరు 7	ప్రస్తుతం		INC
ఎక్సైజ్ పర్యాటక సంస్కృతి ఆర్కియాలజీ	జూపల్లి కృష్ణారావు	కొల్లాపూర్	2023 డిసెంబరు 7	ప్రస్తుతం		INC

శాసనసభ

ప్రధాన వ్యాసం: తెలంగాణ శాసనసభ

శాసనసభ గవర్నరు, శాసనసభను కలిగి ఉంటుంది. ఇది రాష్ట్రంలో అత్యున్నత రాజకీయ అంగంగా ఉంది. శాసనసభ సభ్యులందరూ నేరుగా ఎన్నుకోబడతారు

ప్రస్తుత శాసనసభలో 119 మంది ఎన్నుకోబడిన సభ్యులు, గవర్నర్ నామినేట్ చేసిన ఒక సభ్యుడు ఉన్నాడు. ఏదేని పరిస్థితులలో ముందుగా శాసనసభను రద్దుచేయకపోతే శాసనసభ సాధారణ పదవీకాలం దాని మొదటి సమావేశానికి నియమించబడిన తేదీ నుండి ఐదు సంవత్సరాలు కొనసాగింది.

న్యాయవ్యవస్థ

రాష్ట్రానికి అత్యున్నత న్యాయస్థానం హైకోర్టు. ఇది కోర్టు ఆఫ్ రికార్డు, కోర్టు ధిక్కారం కోసం ఒక వ్యక్తిని శిక్షించే అధికారంతో సహా అన్ని అధికారాలను కలిగి ఉంటుంది.

కార్యనిర్వాహక

ఇతర భారతీయ రాష్ట్రాలలో వలె, రాష్ట్ర కార్యనిర్వాహక విభాగం రాష్ట్ర రోజువారీ నిర్వహణకు బాధ్యత వహిస్తుంది. ఇందులో గవర్నరు, ముఖ్యమంత్రి, మంత్రి మండలి సభ్యులుగా ఉంటారు.

గవర్నరు కార్యదర్శి నేతృత్వంలోని సచివాలయం మంత్రి మండలికి సహాయం చేస్తుంది. ముఖ్యమంత్రికి అడ్మినిస్ట్రేటివ్ సర్వీసెస్ హెడ్ అయిన ప్రధాన కార్యదర్శి సహాయం చేస్తారు.

ముఖ్యమంత్రి

మూస:ఇవి కూడా చూడండి thumb|305x305px|తెలంగాణ రాష్ట్ర సెక్రటేరియట్ కార్యనిర్వాహక అధికారానికి తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి నాయకత్వం వహిస్తారు, ఆయన వాస్తవ రాష్ట్ర అధిపతి మరియు చాలా కార్యనిర్వాహక అధికారాలను కలిగి ఉంటారు; శాసనసభ మెజారిటీ పార్టీ నాయకుడిని ఈ పదవికి గవర్నర్ నియమిస్తారు. ప్రస్తుత ముఖ్యమంత్రి అనుముల రేవంత్ రెడ్డి, 2023 డిసెంబరు 7న పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు.^[10] సాధారణంగా, 119లో 60 సీట్లు అంటే సగం కంటే ఎక్కువ సీట్లు సాధించిన పార్టీ ముఖ్యమంత్రిని నిర్ణయిస్తుంది.

మంత్రుల మండలి

ప్రధాన వ్యాసం: తెలంగాణ కేబినెట్ మంత్రుల జాబితా

ముఖ్యమంత్రి మంత్రుల జాబితాను గవర్నర్ ఆమోదం కోసం సమర్పిస్తారు. దాని ఆధారంగా శాసనసభకు సమాధానమిచ్చే మంత్రిమండలి సభ్యులను గవర్నరు నియమిస్తారు. వారు రాష్ట్ర శాసనసభకు సమష్టిగా బాధ్యత వహిస్తారు.

పరిపాలన విభాగాలు

తెలంగాణ రాష్ట్రం 33 జిల్లాలుగా విభజించబడింది. రాష్ట్ర ప్రభుత్వ వ్యాపార నియమాల ఆధారంగా వివిధ సెక్రటేరియట్ విభాగాల ద్వారా లావాదేవీలు నిర్వహిస్తుంది. ప్రతి డిపార్ట్‌మెంట్‌లో ప్రభుత్వ కార్యదర్శి, శాఖకు అధికారిక అధిపతి, ఇతర అండర్ సెక్రటరీలు, జూనియర్ సెక్రటరీలు, అధికారులు, సిబ్బంది కలిగి ఉంటారు. మొత్తం సచివాలయం మంత్రులకు అనుబంధంగా ఉన్న సిబ్బందిపై చీఫ్ సెక్రటరీ సూపరింటెండింగ్ నియంత్రణలో ఉంటుంది.

ఇవీ చూడండి

• 2023 తెలంగాణ శాసనసభ ఎన్నికలు