Tjuringova nagrada (engl. ) je nagrada koju jednom godišnje dodeljuje ACM izabranom dobitniku na osnovu njegovih doprinosa tehničke prirode na polju računarstva koji treba da budu trajnog karaktera i od velikog tehničkog značaja. Većina dobitnika su informatičari.
 | Moguće je da ovaj članak ili neki njegov dio sadrži zastarjele podatke Molimo vas da pomognete Wikipediji u ažuriranju članka, ukoliko je to moguće. Za više detalja, pogledajte stranicu za razgovor. |
Nagrada je dobila ime po Alanu Tjuringu, britanskom matematičaru koji se smatra jednim od začetnika modernog računarstva.
Tjuringova nagrada se često smatra „Nobelovom nagradom računarstva“[1]. Sponzor ove nagrade je Intel korporacija, a trenutno se uz nagradu dodeljuje i novčana suma od 100.000 dolara.
Sledi spisak dobitnika sa naznakama oblasti za koje su dobili priznanje. Za više detalja o konkretnom dostignuću pogledati članak o odgovarajućem dobitniku.
| Godina | Dobitnik/ci | Citat |
|---|---|---|
| 1966 | Alan Dž. Perlis | Za rad na polju programerskih tehnika i stvaranje kompajlera.[2] |
| 1967 | Moris V. Vilkis | Profesor Vilkis je najpoznatiji kao stvaralac i dizajner EDSACa, prvog računara sa internim programom. EDSAC je završen 1949, a za internu memoriju su korišćene živine ultrasonične linije za skladištenje. U saradnji sa Vilerom i Gilom, Vilkins je 1951. objavio rad „Priprema programa za elektronske digitalne računare“ (engl. ) u kojem je razvio koncept programske biblioteke.[3] |
| 1968 | Ričard Haming | Za rad na numeričkim metodama, sistemima za automatsko kodiranje i kodovima za otkrivanje i ispravljanje grešaka.[4] |
| 1969 | Marvin Minski | veštačka inteligencija |
| 1970 | Džejms H. Vilkinson | Za istraživanje u oblasti numeričke analize kojima je olakšano korišćenje brzih digitalnih. Dobio je i podebno priznanje za rad na u oblasti linearne algebre i analize grešaka „unazad“.[5] |
| 1971 | Džon Makarti | Za predavanja „Trenutno stanje istraživanja veštačke inteligencije“ (engl. )[6] |
| 1972 | Edsher Dajkstra | Edsher Dajkstra je krajem 1950-ih značajno doprineo razvoju programskog jezika ALGOL, koji je postao uzor jasnosti i matematičke strogoće. Jedan je od simbola nauke i umetnosti programiranja uopšte i u velikoj meri je zaslužan za bolje razumevanje strukture, reprezentacije i primene programskih jezika. U petnaest godina objavio je niz članaka o teoriji grafova te nekoliko osnovnih priručnika, tumačenja i filozofskih razmatranja o programskim jezicima. |
| 1973 | Čarls V. Bakman | Za izvanredne zasluge u razviju tehnologije baza podataka. |
| 1974 | Donald Knut | Za značajne zasluge u analizi algoritama i dizajnu programskih jezika, a posebno za doprinos „umetnosti programiranja računara“ (engl. ). |
| 1975 | Alen Njuel i Herbert A. Sajmon | U saradnji sa Klifordom Šoom pri korporaciji RAND te sa studentima i kolegama sa Univerziteta Karnegi Melon zaslužan je za razvoj veštačke inteligencije, psihologiji ljudske kognicije i kompjuterskog programa LISP. |
| 1976 | Majkl O. Rabin i Dejna Skot | Za zajednički rad „Finite Automata and Their Decision Problem“, u kojem je prvi put predstavljen koncept nedeterminističkih mašina. Ovo klasično delo je nepresušan izvor inspiracije za sva dalja istraživanja na ovom području. |
| 1977 | Džon Bekus | Za uticajne i trajne doprinose dizajnu praktičnih sistema programiranja visokog nivoa, posebno kroz rad na razvoju programskog jezika FORTRAN, te za originalan i značajan rad na formalnim procedurama za specifikaciju programskih jezika. |
| 1978 | Robert V. Flojd | Za značajne zasluge na razvoju metodologije za stvaranje efikasnog i pouzdanog softvera i za pomoć u osnivanju važnih podoblasti računarstva kao što su: teorije parsiranja, Semantika programskih jezika, automatska verifikacija programa, automatsk generisanje programskog koda i Analiza algoritama. |
| 1979 | Kenet J. Ajverson | Za pionirske doprinose u oblastima programskih jezika i matematičke notacije koji su rezultirali stvaranjem APL-a, za doprinose implementaciji interaktivnih sistema, upotrebi APL-a u obrazovanju, te teoriji i praksi programskih jezika. |
| 1980 | Č. Entoni R. Hor | Za fundamentalni doprinos definisanju i dizajnu programskih jezika. |
| 1981 | Edgar F. Kod | Za fundamentalne i trajne doprinose teoriji i praksi sistema za upravljanje bazama podataka, posebno relacionim bazama podataka. |
| 1982 | Stiven A. Kuk | Za zasluge na boljem razumevanju složenosti izračunavanja. |
| 1983 | Ken Tompson i Denis Riči | Za razvoj teorije generičkih operativnih sistema i za primenu operativnog sistema juniks. |
| 1984 | Niklaus Virt | Za razvoj čitavog niza novih programskih jezika: EULER, ALGOL-W, MODULA i PASCAL. |
| 1985 | Ričard Karp | Za kontinuirane zasluge u razvoju teorije algoritama, u koje spadaju i razvoj efikasnih algoritama za mrežni tok i rešavanje drugih problema kombinatorne optimizacije, identifikaciju izračunljivosti u polinomijalnom vremenu sa intuitivnim zapisom algoritamske efikasnosti i, kao najznačajnije, za doprinose teoriji NP-kompletnosti. |
| 1986 | Džon Hopkroft i Robert Tardžan | Za dostignuća u dizajnu i analizi algoritama i struktura podataka. |
| 1987 | Džon Kok | Za značajan doprinos teoriji i dizajnu kompajlera, arhitekturi velikih sistema i razvoju kompjutera sa redukovanog skupa instrukcija (RISC). |
| 1988 | Ajvan Saderland | Za pionirski i vizionarski doprinos polju kompjuterske grafike, počevši sa Skečpadom. |
| 1989 | Vilijam Kon | Za fundamentalni doprinos numeričkoj analizi. Jedan je od prvih eksperata u oblasti računanja sa pokretnim zarezom. |
| 1990 | Fernando Korbato | Za pionirski rad u postavljanju koncepata i razvoju velikih kompjuterskih sistema opšte namene CTSS i Multics sa paralelnim funkcionisanjem na osnovu istih resursa. |
| 1991 | Robin Milner | Za tri različita dostignuća:
1) LCF, mehanizaciju Skotove teorije izračunljivih funkcija, prvi teorijski zasnovan, ali praktičan alat za konstrukciju dokaza uz pomoć mašina; 2) ML, prvi jezik sa polimorfnim izvođenje tipova kao i tip-siguran mehanizam za otkrivanje grešaka; 3) CCS, opštu teoriju konkurentnosti. Pored toga, formulisao je i značajno poboljšao potpunu apstrakciju, proučavanje odnosa između operativne i denotativne semantike. |
| 1992 | Batler Lampson | Za doprinose razvoju distribuiranih, personalnih kompjuterskih okruženja i razvoju tehnologija za njihovu implementaciju: radne stanice, mreže, operativni sistemi, sistemi za programiranje, monitori, bezbednost računara i tekst procesori. |
| 1993 | Juris Hartmanis i Ričard Stirns | Kao priznanje za za postavljanje osnova teorije kompleksnosti. |
| 1994 | Edvard Fajgenbaum i Radž Redi | Za pionirski doprinos dizajnu i konstrukciji sistema veštačke inteligenicije visokog nivoa, ukazivanje na praktični značaj i potencijalni komercijalni uticaj tehnologije veštačke inteligencije. |
| 1995 | Manuel Blum | Kao priznanje za doprinose osnovama računarske teorije kompleksnosti i njenim primenama u kriptografiji i verifikaciji programa.[7] |
| 1996 | Amir Pnueli | Za veoma originalan i značajan rad na uvođenju temporalne logike u oblast računarstva i za izvanredan doprinos verifikaciji programa i sistema.[8] |
| 1997 | Daglas Engelbart | Za nadahnutu viziju budućnosti interaktivnog računarstva i izum ključnih tehnologija koje su pomogle u ostvarenju te vizije.[9] |
| 1998 | Džim Grej | Za veoma originalan i značajan doprinos istraživanjima u oblastima baza podataka i obrade transakcija i tehničko vođstvo u sistemskoj implementaciji.[10] |
| 1999 | Fred Bruks | Za značajan doprinos arhitekturi računara, operativnim sistemima i softverskom inženjeringu.[11] |
| 2000 | Endru Jau | Kao priznanje za fundamentalne doprinose teoriji računanja, u koje spada i teorija generatora pseudoslučajnih brojeva zasnovana na kompleksnosti, kriptografiju i teoriju komunikacijske kompleksnosti.[12] |
| 2001 | Ole-Johan Dal i Kristen Nigard | Za ideje koje su poslužile kao osnova za razvoj objektno-orijentisanog programiranja, a utkane su u dizajn programskih jezka Simula I i Simula 67.[13] |
| 2002 | Ron Rivest, Adi Šamir i Leonard Ejdlman | Za ingeniozni doprinos u stvaranju praktične kriptografije javnog ključa.[14] |
| 2003 | Alen Kej | Za pionirske ideje na kojima su zasnovani savremeni objektno-orijentisani programski jezici, vođenje tima koji je stvorio Smoltok i za temeljan doprinos razvoju personalnih kompjutera.[15] |
| 2004 | Vinton Grej Serf i Bob Kan | Za pionirski rad na Internet umrežavanju, u koje spada i dizajn i implementacija osnovnih komunikacijskih protokola Interneta, TCP/IP, te za nadahnute ideje u umrežavanju kompjutera.[16] |
| 2005 | Peter Naur | Za fundamentalne doprinose dizajniranju programskih jezika i definisanju jezika Algol 60, za dizajn kompajlera, te za umetnost i praksu programiranja računara.[17] |
| 2006 | Fran Alen | Za poboljšanje performansi kompjuterskih programa u rešavanju problema i širenje upotrebe računarstva visokih performansi.[18] |
| 2007 | Edmund Klark, Alen Emerson i Žozef Sifakis | Za pionirski rad na automatizovanoj metodi provere modela za otkrivanje grešaka u dizajnu softvera i hardvera.[19] |
| 2008 | Barbara Liskov | Za razvoj programskih jezika i dizajniranja sistema, posebno vezanih za apstrakciju podataka, toleranciju greške i distribuirano izračunavanje.[20] |
| 2009 | Čarls P. Taker | Za pionirski rad na dizajnu i realizaciji prvog modernog personalnog računara i lokalnih mreža (u koje spada i Eternet), multiprocesorske radne stanice i tablet računare.[21] |
| 2010 | Lesli G. Valijant | Za doprinose teoriji računanja, u koje spada i teorija verovatno aproksimativno korektnog učenja, složenost prebrojavanja i algebarskog izračunavanja, kao i teoriju paralelnog i distribuiranog izračunavanja.[22] |
| zemlja | broj nagrada |
|---|---|
 Sjedinjene Američke Države |
37 |
 Ujedinjeno Kraljevstvo |
6 |
 Izrael |
2 |
 Kanada |
2 |
 Norveška |
2 |
 Venezuela |
1 |
 Danska |
1 |
 Kina |
1 |
 Latvija |
1 |
 Njemačka |
1 |
 Francuska |
1 |
 Nizozemska |
1 |
 Švicarska |
1 |
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
