Petar II. Karađorđević (Beograd, 6. rujna 1923. - Denver, Colorado, 3. studenog 1970.), posljednji jugoslavenski kralj.
| Petar II. Karađorđević Петар II Карађорђевић | |
|---|---|
 | |
 Kralj Jugoslavije | |
| Vladavina | 9. listopada 1934. - 29. studenog 1945. |
| Prethodnik | Aleksandar I. Karađorđević |
| Nasljednik | monarhija ukinuta |
| Regent | Pavle Karađorđević |
| Supruga | Aleksandra od Jugoslavije |
| Djeca | Aleksandar Karađorđević |
| Dinastija | Karađorđevići |
| Vladarska himna | Bože pravde |
| Otac | Aleksandar I. Karađorđević |
| Majka | Marija Karađorđević |
| Rođenje | 6. rujna 1923. Beograd, Srbija(tada Kraljevina SHS) |
| Smrt | 3. studenog 1970. Denver, Colorado, SAD |
| Pokop | Manastir svetog Save Libertyville, Illinois, SAD |
Najstariji sin kralja Aleksandra Karađorđevića. Kraljem postaje 9. listopada 1934., nakon atentata na njegovog oca, kralja Aleksandra u Francuskoj. Do 27. ožujka 1941. u njegovo ime Jugoslavijom je vladao knez Pavle Karađorđević (1893.-1976.), kada poslije ožujskog puča preuzima i praktično vlast. Poslije sloma Jugoslavije u travanjskom ratu emigrira s vladom u Atenu, potom u Kairo, pa u Palestinu, da bi od rujna 1941. pa sve do kraja rata s vladom boravio u Londonu. S vlasti je zbačen 29. studenog 1945. nakon referenduma održanog pod neregularnim uvjetima u Jugoslaviji. Službeno nikada nije abdicirao.
Poslije II. svjetskog rata živio u Francuskoj i SAD-u. Politički aktivan do smrti, surađivao sa srpskom pravoslavnom crkvom (SPC) i srpskom emigracijom. Umro je poslije duge i teške bolesti u Denveru (SAD) 3. studenog 1970., a sahranjen u manastiru SPC Sv. Save u Libertyville, Illinois. Time je postao jedini europski vladar koji je sahranjen na teritoriji SAD-a.
Iz braka s grčkom princezom Aleksandrom (1921.-1993.) ima sina jedinca prestolonasljednika Aleksandra (1945.), koji od 2000. godine živi u Beogradu.
Drugi svetski rat
Specijalni nemački izaslanik za Balkan Herman Nojbaher svedoči o neobičnoj praksi jugoslovenskog kralja koji nagrađuje četnike zbog borbi protiv okupatora dok oni piju sa okupatorom i bore se protiv partizana:
Jedan četnički vođa upravo je primio vest da je dobio odlikovanje za hrabrost od kralja i to zbog zasluga u borbi protiv okupatora. Kada je primio tu vest, baš je boravio kao gost kod italijanskog komandanta sa kojim je u to vreme saradivao u borbi protiv crvenih partizana. Četnici su međutim, bili prijatelji sa Saveznicima, a formalno su bili pod komandom kralja Petra II. Kada je italijanski komandant doznao da je četnički vojvoda primio visoko priznanje od kralja, nije propustio da mu čestita, a šljivovica, koja je uvek prisutna na jugoslovenskom tlu, pobrinula se za dobro i svečano raspoloženje.[1]
Raskid kralja Petra sa četnicima
13. aprila 1944. Čerčil je informisao kralja Petra da će, ukoliko ne ukloni Dražu Mihailovića iz emigrantske vlade, Velika Britanija početi da tretira jugoslovenskog kralja i njegovu vladu kao saradnike Osovine.[2]
29. avgusta 1944. godine kralj Petar je doneo ukaz O. Br. 881 kojim se general Dragoljub Mihailović razrešava dužnusti načelnika Štaba Vrhovne komande u okupiranoj Jugoslaviji i stavlja na raspolaganje ministru vojske, mornarice i vazduhoplovstva.[3]
U jeku bitke za Srbiju, 12. septembra 1944. godine, kralj Petar II Karađorđević je javno pozvao četnike da pristupe Narodnooslobodilačkoj vojsci Jugoslavije, a one koji to odbiju osudio kao izdajnike koji "zloupotrebljavaju ime kralja i autoritet krune" radi pravdanja saradnje sa neprijateljem:
U ovom sudbonosnim i za Jugoslaviju velikim danima, kada pobedonosne armije Sovjetskog Saveza stoje na našoj granici s jedne strane, a američke i britanske s druge strane, kada je dan naše slobode u punom svanuću, pozivam sve Srbe, Hrvate i Slovence da se ujedinite i pristupite Narodnooslobodilačkoj vojsci pod maršalom Titom. (...) tom našom narodnom vojskom, koja je jednodušno priznata, podržavana i pomagana od naših velikih saveznika, Velike Britanije, Sovjetskog Saveza i Sjedinjenih Država Amerike. Svi oni, koji se oslanjaju na neprijatelja protiv interesa svog vlastitog naroda i njegove budućnosti, i koji se ne bi odazvali ovom pozivu, neće uspeti da se oslobode izdajničkog žiga, ni pred narodom ni pred istorijom. Ovom mojom porukom vama, odlučno osuđujem zloupotrebu imena kralja i autoriteta krune, kojom se pokušavalo opravdati saradnja sa neprijateljem i izazvati razdor među borbenim narodom u najtežim časovima njegove istorije, koristeći time samo neprijatelju.[4]
– Poziv kralja Petra II na pristupanje Narodnooslobodilačkoj vojsci Jugoslavije (12. septembra 1944.)
Sav prestiž koji su četnici do tada uživali zbog savezničke pomoći, prenet je na partizane. Efekat je povećan i vešću da je Tito postigao sporazum sa kraljem Petrom, i kraljevom proklamacijom kojom je pozvao svoje podanike da pruže partizanima podršku, što je razbilo tvrdnju generala Mihailovića da se on bori za kralja.[5]
Uprkos pozivu jugoslovenskog kralja, Dragoljub Mihailović i tzv. "Jugoslovenska vojska u otadžbini" u bici za Srbiju su ostali verni kruni, iako je velikih broj samih boraca prešao u redove NOVJ.
Izvori
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
