From Wikipedia, the free encyclopedia
| حمزہ بن عبد المطلب | |
|---|---|
| (عربی وچ: حمزة بن عبد المطلب) | |
 | |
| معلومات شخصیت | |
| جم | سنہ 568 |
| وفات | 22 مارچ 625 (56–57 سال) |
| قاتل | وحشی بن حرب |
| زوجہ | سلمیٰ بنت عمیس |
| اولاد | امامہ بنت حمزہ ، یعلی بن حمزہ بن عبد المطلب |
| والد | عبدالمطلب [۳] |
| والدہ | ہالہ بنت وہب |
| بہن/بھائی | صفیہ بنت عبد المطلب ، عبداللہ بن عبدالمطلب ، عباس بن عبد المطلب ، ابو طالب ، حارث بن عبدالمطلب ، زبیر بن عبد المطلب ، مقوم بن عبد المطلب ، ابو لہب |
| عملی زندگی | |
| پیشہ | شکاری ، لکھاری ، عسکری قائد |
| مادری زبان | عربی |
| پیشہ ورانہ زبان | عربی |
| عسکری خدمات | |
| لڑائیاں تے جنگاں | بدر دی لڑائی ، سریہ حمزہ ابن عبد المطلب ، احد دی لڑائی [۱] |
ترمیم  | |
| سوانح حیات | |
|---|---|
| مکمل نام | حَمزةُ بن عَبدالمُطَّلِب |
| لقب | سیدالشہداء |
| میلاد/مولد | دو یا چار سال قبل از عام الفیل؛ مکہ |
| مسکن | مکہ تے مدینہ |
| مہاجر/انصار | مہاجر |
| نسب | قریشی |
| نامور اقرباء | عبد المطلب، ابو طالب، پیغمبر اکرمؐ، امیرالمؤمنینؑ |
| وفات/شہادت | 15 شوال سنہ 3ه ق؛ منطقۂ احد |
| کیفیت وفات/شہادت | جبیر بن مطعم دے غلام"وحشی" دے ہاتھوں |
| مدفن | منطقہ احد |
| دینی معلومات | |
| قبول اسلام دا وقت | سنہ 2 یا 6 بعد از بعثت |
| قبول اسلام دی کیفیت | پوری آگہی دے نال مسلمان ہوئے |
| جنگاں وچ شرکت | احد وچ وقت شہادت تک دی تمام جنگاں وچ شریک ہوئے |
| ہجرت بسوئے | مدینہ |
| کردار | |
| شہید غزوہ احد | |
حَمزۃ بن عَبدالمُطَّلِب، الملقب بہ "اسد اللہ"، "اسد رسول اللهؐ" تے سید الشہداء، پیغمبر اکرمؐ دے چچا تے اُحُد دے شہداء وچوں نيں۔ حمزہ رسول اکرمؐ دی دعوت رسالت دے اہم حامیاں وچوں نيں۔ تے مروی اے کہ حالے انھاں نے قبول اسلام دا اعلان نئيں کیتا سی لیکن مشرکین دے مقابلے وچ رسول خداؐ دی حمایت کردے سن ۔ اوہ خود قریش دے زعماء وچوں سن اسی وجہ توں انہاں دی طرف توں قبول اسلام دے اظہار دے بعد قریش دی طرف توں رسول اللہؐ اُتے ظلم و جور تے آزار و اذيت وچ کمی آگئی۔
حمزہ بن عبد المطلب (پیدائش: 568ء یا 570ء– وفات: 30 مارچ 625ء) حضور صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم دے چچا تے رضاعی بھائی نيں دوناں نے ثویبہ جو ابو لہب دی لونڈی سی دا دودھ پیتا سی[۴] بعثت دے دو برس بعد جدوں ابوجہل حضور صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم دی مخالفت وچ حد توں تجاوز کر گیا تو حضور صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم دی حمایت دے جوش وچ اسلام قبول کر لیا۔ بے حد جری تے دلیر سن ۔ دوسرے مسلماناں دے نال مدینہ نوں ہجرت کيتی۔ جنگ بدر وچ حصہ لیا تے خوب داد شجاعت دتی۔
حمزہ نے اسلام قبول کرنے دے بعد صدر اسلام دی جنگاں وچ شرکت کيتی تے جنگ احد وچ جام شہادت نوش کیتا۔ مشرکین نے انہاں دے جسم دا مثلہ[جسم دے ٹکڑے ٹکڑے کرنا] کر دتا۔ رسول اللہؐ نے اپنے چچا نوں اس حال وچ دیکھیا تو روئے۔ بعدازاں انصار دی عورتاں اپنے مرحومین دے لئے گریہ کرنے توں قبل حضرت حمزہ دے لئے گریہ کیتا کردی سن۔
رسول اکرمؐ نے حمزہ نوں بنو ہاشم دے 7 بہترین افراد تے بہترین شہداء دے زمرے وچ شمار کیتا اے۔
آپ دی کنیت ابوعُمارہ تے ابو یعْلی نيں[۵] آپ دی والدہ ہالہ بنت اُہَیب (وُہَیب) بن عبد مَناف بن زُہرہ سن۔[۶]
انہاں نوں "اسد اللہ" تے "اسدُ رسولِ اللہ" جداں القاب دیئے گئے نيں۔[۷] رسول خداؐ توں منقولہ اک حدیث دے مطابق حمزہ نوں شہادت دے بعد وی اللہ دی تائید حاصل ہوئی تے سید الشہداء دے عنوان توں مشہور ہوئے۔[۸]
حمزہ جنگ فِجار تے حلف الفضول وچ شریک سن ۔ اوہ ابو طالب تے ہور اعمام دے ہمراہ حضرت خدیجہ دا رشتہ مانگنے دی رسم وچ حاضر سن ؛ حتی کہ بعض مآخذ وچ اے کہ گو کہ حمزء رسول اللہؐ دے نال عمر دے لحاظ توں تھوڑا سا فرق رکھدے سن تے حالے نوجوان سن تے خطبۂ نکاح حضرت ابو طالب نے پڑھا لیکن خدیجہ کبری دا رشتہ مانگنے دی رسم وچ حمزہ دا نام وی مذکور اے۔[۱۱]
اک سال مکہ وچ قحط پيا تے لوگاں نوں شدید خشک سالی دا سامنا کرنا پيا، تو رسول اللہؐ نے اپنے کثیر العیال چچا ابو طالبؑ دی مدد کیندی تجویز دتی تو حمزہ نے جعفر دی سرپرستی قبول کيتی تے انہاں نوں گھر لے گئے۔[۱۲] (طبری دا کہنا اے کہ جعفر دی سرپرستی عباس نے قبول کيتی سی )۔[۱۳]
حمزہ شکاری سن تے شکار کیتا کردے سن ۔[۱۴] دوران جاہلیت اوہ عبد المطلب دے فرزنداں وچوں اک سن جنہاں نے قریش وچ زعامت پائی تے اس قدر بلند مرتبہ سن کہ بعض لوگ انہاں دے نال معاہدے منعقد کردے سن ۔[۱۵]
'مفصل مضمون: دعوت ذوالعشیرہ
جس دن رسول اللہؐ نے اپنے اقرباء تے اہل خاندان نوں دعوت اسلام دی غرض توں چچا ابو طالب دے گھر آنے دی دعوت دتی، حمزہ وی موجود سن ۔[۱۶]
حمزہ حتی کہ اظہار اسلام توں قبل ابوطالب دی طرح مشرکین دے آزار و اذیت توں آپؐ دی حمایت کردے سن ۔ بعض تاریخی روایات دے مطابق رسول اللہؐ دی شان وچ ابو لہب تے دوسرے مشرکین دی توہین تے گستاخی دا جواب دتا کردے سن ۔[۱۷]۔[۱۸]
اک دن ابو جہل کوہ صفا دے قریب رسول اللہؐ دے سامنے آيا تے نازیبا الفاظ کہہ کر آپؐ دی شان وچ اہانت کيتی۔ رسول اللہؐ نے ابو جہل نوں جواب نئيں دتا۔ اک کہور وی اس واقعے دی گواہ سی۔ تھوڑی دیر بعد حمزہ شکار توں واپس مکہ پلٹ آئے۔ حمزہ دا معمول ایہ سی کہ شکار توں واپسی اُتے کعبہ دا طواف کردے سن تے اس دے بعد قریش دے اجتماعات وچ چلے جاندے سن تے انہاں توں گل چیت کردے سن ۔ قریش حمزہ دی جوانمردیاں دے باعث انہاں توں محبت کردے سن ۔ اس بار واپسی اُتے حمزہ اپنے معمول دے مطابق جانے پہچانے افراد دے نال دیدار وچ مصروف سن کہ اوہ کہور انہاں دے قریب آئی تے کہیا: "آپ ایتھے موجود نہ سن کہ دیکھدے ابو جہل نے محمدؐ توں کیتا کہیا!" حمزہ فوری طور ابو جہل دے قریب پہنچے جو مسجد الحرام وچ لوگاں دے درمیان بیٹھا سی تے اپنی کمان اس دے سر اُتے دے ماری تے ابو جہل شدید زخمی ہويا۔ حمزہ نے کہیا: "تو محمد نوں گالیاں دیندا اے ؟ کیتا تو نئيں جاندا کہ ميں نے آپؐ دا دین اختیار کیتا اے ؛ اوہ جو وی کدرے وچ وی اوہی کہندا ہاں"۔ بنو مخزوم نے ابو جہل دی مدد دا ارادہ کیتا لیکن اس نے کہیا: حمزہ نوں جانے دو کیونکہ ميں نے انہاں دے بھتیجے نوں ناخوشایند گالی دی اے۔ اس واقعے دے نتیجے وچ حمزہ مسلماناں دے زمرے وچ شامل ہوئے۔ قریش نے دیکھیا کہ محمدؐ نوں حمزہ جداں جوانمرد دی حمایت وی حاصل ہوئی اے تے کسی وی منصوبے دے مقابلے وچ آپؐ دی حفاظت کرے گا تو انہاں دی ریشہ دوانیاں وچ کافی حد تک کمی آئی۔[۱۹]
بااں حال امام سجادؑ توں منقولہ حدیث دے مطابق مشرکین نے رسول اللہؐ دے سر اُتے اونٹنی دی بچہ دانی پھینک دی تو اس واقعے وچ حمزہ دی غیرت انہاں دے اسلام لانے دا سبب بنی۔[۲۰] اُتے بعض محققین نے مستند تے مدلل انداز توں لکھیا اے کہ حمزہ دا اسلام ابتداء توں ہی آگہی تے شناخت اُتے استوار سی ۔[۲۱]
محدثین تے مؤرخین دا کہنا اے کہ حمزہ بن عبدالمطلب بعثت دے دوسرے یا چھیويں سال وچ ابو ذر دے اسلام لانے توں قبل مسلمان ہوئے۔[۲۲]
حمزہ دا قبول اسلام انہاں دے اعزاء و اقارب دے قبول اسلام وچ مؤثر سی ۔[۲۳]
حمزہ دے قبول اسلام توں لے کے ہجرت تک دے حالات زندگی دے حوالے توں بہت کم معلومات تاریخ وچ دستیاب نيں؛ بس اِنّا معلوم اے کہ رسول اللہؐ نے اعلانیہ دعوت دا آغاز کیتا تو حمزہ نے وی اعلانیہ دعوت و تبلیغ دا آغاز کیتا۔[۲۴] اوہ رسول اللہؐ دے نال رہے تے حبشہ دی طرف ہجرت نئيں کيتی۔[۲۵]
مشرکین نے شعب ابی طالب وچ بنو ہاشم تے بنو المطلب دی ناکہ بندی دی تو مسلمین دے نال سن شعب وچ سن ۔[۲۶]
بعثت دے بارہويں سال دوسری بیعت عقبہ وچ مدینہ دے بعض افراد نے رسول خداؐ دے نال بیعت دی تو حمزہ تے علیؑ موجود سن تے نگرانی کررہے سن کہ کدرے مشرکین قریب نہ آئیاں ۔[۲۷]
حمزہ مکہ وچ مواخات دے دوران زید بن حارثہ دے بھائی بنے تے یوم احد وی انہاں ہی نوں اپنا وصی قرار دے چدے،[۲۸]۔[۲۹] مدینہ وچ مسلماناں دے درمیان عہد اخوت دے دوران کلثوم بن ہدم دے بھائی بنے۔[۳۰]
پیغمبر اکرمؐ نے سب توں رمضان سنہ 1 ہجری وچ جنگ دا سب توں پہلا پرچم حمزہ دے لئے بنھ لیا تاکہ اوہ شام توں پلٹنے والے قریش دے کاروان تجارت دا راستہ روکنے دے لئے سریے دی قیادت کراں۔ حمزہ مہاجرین دے 30 سواراں دے ہمراہ ساحل سمندر اُتے واقع "عیص" نامی علاقے تک آگے بڑھے تے اوتھے انہاں نوں ابو جہل دی سرکردگی وچ 300 سواراں دا سامنا کرنا پيا۔ مجدی بن عمرو جہنی نامی شخص ـ جس نے دونے فریقاں دے نال امن دا معاہدہ منعقد کیتا سی ـ دی وساطت توں کوئی جھڑپ نئيں ہوئی تے فریقین لڑے بغیر واپس چلے گئے۔[۳۱]
حمزہ مختلف غزوات ـ جداں غزوہ ابواء، غزوہ ذوالعشیرہ تے غزوہ بنی قینقاع وچ رسول خداؐ دے لشکر دے علم بردار سن ۔[۳۲]
غزوہ بدر وچ حمزہ سپاہ اسلام دی صف اول وچ تعینات سن،[۳۳] تے رسول خداؐ نے انہاں نوں تے علیؑ تے عبیدہ بن حارث بن عبدالمطلب نوں مشرکین دے چند سرغناں دا مقابلہ کرنے دے لئے بھیجیا۔ مختلف روایات دے مطابق عتبہ بن ربیعہ یا شیبہ حمزہ دے نال دو بدو لڑائی وچ مارے گئے۔[۳۴]
سد ابواب دے واقعے وچ حمزہ دی طرف وی اشارہ ہويا اے۔ گویا حمزہ انہاں افراد وچوں سن جنہاں دے گھراں دے دروازے مسجد دی طرف کھلدے سن ۔ رسول خداؐ نے حکم دتا کہ علیؑ دے گھر دے سوا دوسرے تمام گھراں دے دروازے بند کيتے جان تو حمزہ وی اس دا سبب پُچھیا تے رسول خداؐ نے اس عمل نوں اللہ دے اک حکم دا نتیجہ قرار دتا۔[۳۵] اگرچہ بعض روایات توں معلوم ہُندا کہ گویا سد ابواب دا واقعہ فتح مکہ دے بعد رونما ہويا لیکن اول الذکر قول نوں ترجیح حاصل اے۔[۳۶]
سنہ 3 ہجری وچ غزوہ احد توں قبل، حمزہ انہاں لوگاں وچ شامل سن جو مدینہ توں باہر دشمن دا سامنا کرنے دے حق وچ سن ؛ ایتھے تک کہ انھاں نے قسم اٹھائی کہ جدوں تک مدینہ توں باہر دشمن دے نال دو دو ہتھ نہ کرن گے کچھ وی نئيں کھائاں گے۔ اوہ سپاہ اسلام دے قلب دے امیر سن تے دو تلواراں توں لڑرہے سن تے اس جنگ وچ انھاں نے عدیم المثال شجاعت دے جوہر دکھائے۔[۳۷]
غزوہ احد 15 شوال سنہ 3 ہجری وچ واقع ہويا تے اس جنگ وچ حمزہ حارث بن عامر بن نوفل دی بیٹی دے غلام یا جبیر بن مطعم دے غلام "وحشی بن حرب" دے ہتھوں شہید ہوئے۔[۳۸]
اک روایت دے مطابق حارث دی بیٹی نے وحشی نوں آزادی دا وعدہ دتا تے اس دے عوض اسنوں حکم دتا کہ اس دے باپ دے بدلے دے طور اُتے ـ جو جنگ بدر وچ مارا گیا سی ـ محمدؐ، یا حمزہ یا علیؑ نوں قتل کرے۔[۳۹]
اک روایت ایہ وی کہ جبیر بن مطعم نے اسنوں آزادی دا وعدہ دتا تے کہیا کہ اس دے چچا طعیمہ بن عدی دا انتقال نے جو جنگ بدر وچ مارا گیا سی ؛[۴۰]
پر اس وچ کوئی شک نئيں اے کہ ہند بن عتبہ جو ابو سفیان دی بیوی سی دا باپ، بھائی تے چچا غزوہ بدر وچ مارے گئے سن تے بدلہ لینے دے محرکات بنت حارث تے جیبر دی نسبت اس دے ہاں کچھ زيادہ ہی سن ۔ بعض روایات وچ منقول اے کہ ہند نے ابتداء ہی توں وحشی نوں مال و دولت دا وعدہ دے کر اسنوں اس جرم دے ارتکاب اُتے اکسایا سی ۔[۴۱]
جنگ احد وچ وحشی نامی غلام دے ہتھوں شہید ہوئے۔ ابوسفیان دی بیوی ہندہ نے غزوہ احد وچ اپنے اک غلام وحشی نوں انہاں دے قتل اُتے مامور کیتا جس نے آپ اُتے چھپ کے نیزہ پھینکیا۔ جدوں اوہ شہید ہوئے گئے تو اس نے انہاں دا کلیجا کڈ کے کچا چبایا تے انہاں دی لاش دا مثلہ کیتا۔ اس دا حضور صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نوں بے حد رنج سی
عباس توں روایت اے کہ نبی کریم ﷺ نے فرمایاکہ سَيِّدُ الشُّهَدَاءِ يَوْمَ الْقِيَامَۃ حَمْزَةُ بْنُ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ، وَرَجُلٌ قَامَ إِلَى إِمَامٍ جَائِرٍ، فَنَهَاهُ وَأَمَرَهُ، فَقَتَلَہ قیامت دے دن سید الشہداء (شہیداں دے سردار) حمزہ بن عبد المطلب نيں تے دوسرا اوہ شخص اے جس نے ظالم بادشاہ نوں نیکی دا حکم دتا تے برائی توں منع کیتا تو بادشاہ نے اسنوں قتل کروا دتا۔[۴۲]
دوسری صحیح حدیث وچ اے:: سَيِّدُ الشُّهَدَاءِ عِنْدَ اللَّهِ تَعَالَى يَوْمَ الْقِيَامَۃ حَمْزَةُ
اللہ تعالیٰ دے نزدیک قیامت دے دن سید الشہداء حضرت حمزہ ہون گے۔[۴۳] فاطمہ خزاعیہ دا بیان اے کہ میں اک دن حضرت سید الشہداء جناب حمزہ دے مزار اقدس دی زیارت دے لئی گئی تے ميں نے قبر منور دے سامنے کھڑے ہوئے کے اَلسَّلَامُ عَلَیْکَ یَا عَمَّ رَسُوْلِ اللہ کہیا تو آ پ نے بآواز بلند قبر دے اندر توں میرے سلام دا جواب دتا جس نوں ميں نے اپنے کناں نال سنیا۔[۴۴]
مروی اے کہ ہند بنت عتبہ نے نذر منی سی کہ حمزہ دا کلیجہ چبا لے گی![۴۵] وحشی نے ابتداء وچ علیؑ دے قتل دا وعدہ دتا لیکن میدان وچ جاکر اس نے حمزہ نوں شہید کردتا تے انہاں دا کلیجہ کڈ کر ہند بنت عتبہ دے حوالے کیتا۔ ہند نے اپنا لباس تے زیور وحشی نوں دتا تے وعدہ دتا کہ مکہ پہنچ کر 10 دینا بطور انعام اسنوں ادا کرے گی۔ بعدازاں حمزہ دے جسم بےجان دے قریب آئی تے بدن دا مثلہ[۴۶] کردتا تے انہاں دے اعضاء جسمانی توں ہار، کنگن، بالیاں تے پازیب بنالی تے انہاں نوں حمزہ دے کلیجے دے ہمراہ مکہ لے گئی۔[۴۷] مروی اے کہ معاویہ بن مُغیرہ تے ابو سفیان بن حرب نے وی حمزہ دے بدن دا مثلہ کیتا یا اس اُتے چوٹاں لگائاں۔[۴۸]
حمزہ دے پیکر بےجان دی حالت دیکھ کر بعض اصحاب[۴۹] قسم اٹھائی کہ اوہ قریش دے 30 یا اس وی زیادہ افراد دا مثلہ کرن گے لیکن سورہ نحل دی آیت 126 نازل ہوئی جو اگرچہ مسلماناں نوں ہوبہو کاروائی دی اجازت دتی گئی مگر صبر نوں بہتر چارہ کار قرار دتا گیا؛ ارشاد ہويا:"تے جے تساں لوگ سزا دو تو ویسی ہی جیسی تمنيں سزا دتی گئی سی تے جے صبر کرو تو اوہ صبر کرنے والےآں دے لئی بہتر اے "۔[۵۰]
حمزہ احد دے پہلے شہید سن جنہاں دی نماز جنازہ رسول اللہؐ نے پڑھائی تے بعدازاں شہداء نوں باری باری لیایا گیا تے حمزہ دے قریب رکھیا گیا تے آپؐ نے انہاں شہداء تے حمزہ دی نماز جنازہ پڑھائی۔ ایويں 70 مرتبہ حمزہ دی مستقل طور اُتے تے ہور شہداء دے ہمراہ نماز جنازہ پڑھائی گئی۔[۵۱] حمزہ نوں بہن صفیہ دے لیائے ہوئے کپڑے دا کفن دتا گیا کیونکہ مشرکین نے انہاں دے بدن نوں برہنہ کردتا سی ۔[۵۲]
رسول اللہؐ نے حمزہ دی اوہ حالت دیکھی تو روئے[۵۳] تے پھر انصار دے اہل خانہ نوں دیکھیا جو اپنے شہداء دے لئے گریہ و بکاء کررہے سن تو فرمایا:"لیکن حمزہ دا کوئی رونے والا نئيں اے "۔ سعد بن معاذ نے آپؐ دی گل سن لی تے انصاری خواتین نوں رسول خداؐ دے گھر دے دروازے اُتے لیائے تے اوہ انھاں نے حمزہ دے لئے گریہ کیتا؛ اس دن دے بعد جدوں وی کوئی انصاری خاتون اپنے کسی مرحوم دے لئے رونا چاہندی پہلے حمزہ دے لئے گریہ و بکاء کردی سی۔[۵۴] مروی اے کہ زینب بنت ابی سلمہ نے حمزہ دے سوگ وچ تن دن تک لباس عزا پہنے رکھیا۔[۵۵]
مروی اے کہ سیدہ فاطمہ زہراءؑ قبر حمزہ دی زیارت اُتے جاندی سن تے آپؑ نے قبر دے گرد پتھر رکھ کر نشان لگایا سی ۔[۵۶]
امویاں نے خاندان رسالت دے نال دشمنی دے باعث، حضرت حمزہ تے غزوہ احد دے دوسرے شہداء دی قبراں دے نال غیر شائستہ رویہ روا رکھیا۔ مروی اے کہ ابو سفیان نے عثمان بن عفان دے دور حکومت وچ قبر حمزہ اُتے لات ماری تے کہیا "اے ابا عمارہ! جس چیز دے لئے تو نے کل ساڈے خلاف تلوار سونت لی سی اج ساڈے نوجواناں دے ہتھوں دا کھلونا اے جس دے نال اوہ کھیل رہے نيں!"۔[۵۷]
معاویہ نے غزوہ احد دے 40 سال بعد احد وچ اک چشمے یا کاریز دا پانی جاری کرنے دی غرض توں ـ گویا خاندان رسالت دے نال دشمنی دی بنا اُتے ـ حکم دتا کہ حضرت حمزہ سید الشہداء سمیت شہدائے احد دی قبراں کھول دی جان تے انہاں نوں دوسرے مقام اُتے دفنا دتا جائے۔ اس اقدام دے بعد بعض شہداء منجملہ حمزہ دی قبراں دے مقامات تبدیل ہوگئے۔[۵۸]
حمزہ دے مزار دے اوپر قدیم الایام توں اک مسجد تے بارگاہ تعمیر کيتی گئی سی لیکن حجاز اُتے وہابیاں دے تسلط تے آل سعود دے بر سر اقتدار آنے دے بعد حضرت حمزہ دے مزار اُتے تعمیر شدہ گنبد و بارگاہ نوں سنہ 1344 ہجری قمری وچ منہدم کیتا گیا۔[۵۹]
ہور مسجد حمزہ نوں گرا دتا گیا تے مزار شہدائے احد دے مغرب وچ اک مسجد تعمیر کيتی گئی جو مسجد احد، مسجد علی تے مسجد حمزہ دے نام توں مشہور اے۔[۶۰]
حمزہ سید الشہداء دا مزار قدیم الایام توں مدینہ دی زيارت دا شرف حاصل کرنے والے زائرین تے حجاج ـ بالخصوص شیعہ تے ایرانیاں دی خاص توجہ دا مرکز رہیا اے۔
حمزہ دی شخصیت دی گہری تاثیر تے مقبولیت و ہر دلعزیزی دا اک نمونہ ایہ سی کہ انہاں دی شہادت دے بعد بعض صحابیاں نے اپنے بچےآں نوں انہاں دے نام توں موسوم کیتا۔[۶۱] حضرت حمزہ تے جعفر طیار دی شہادت نوں قریشیاں دے مقابلے وچ بنو ہاشم دی طاقت وچ کمی آنے تے رسول خداؐ دی طرف توں جانشینی دے واضح اعلان دے باوجود علی بن ابی طالبؑ دی خلافت توں محروم ہونے دا سبب گردانا گیا اے۔[۶۲]
امیرالمؤمنینؑ تے دوسرے ائمہؑ نے مخالفین دے نال بحث دے دوران حمزہ تے جعفر دے نال اپنی قرابت اُتے فخر دا اظہار کیتا اے۔[۶۳]
حمزہ دے فضائل تے کرامات دے سلسلے وچ متعدد احادیث نقل ہوئیاں نيں۔[۶۴] رسول اللہؐ نے حمزہ، جعفر بن ابی طالب تے علیؑ نوں لوگاں وچ سب توں بہتر[۶۵] تے بنو ہاشم دی نسل توں آنے والے 7 بہترین افراد دے زمرے وچ شمار کیتا[۶۶] ہور علیؑ جعفر تے حمزہ نوں بہترین شہداء قرار دتا۔[۶۷]
رسول اکرمؐ فرمایا کردے سن کہ "حمزہ نے قرابت دا حق ادا کیتا تے نیک اعمال بجا لانے والے سن "۔[۶۸]
احادیث وچ حمزہ دے گھوڑے "وَرد" تے انہاں دی تلوار "لیاح"[۶۹] تے ہور ذاتی وسائل دی طرف اشارہ ہويا اے جو انہاں دے معنوی عظمت دی علامت اے جو صدیاں توں استوار اے۔
حمزہ سیدالشہداء دے تن بیٹے سن : عمارۃ، یعلی تے عامر۔[۷۰] انہاں دے وڈے فرزند عمارہ فتح عراق وچ شریک سن ۔[۷۱] یعلی پنج بیٹےآں دے باپ سن ۔[۷۲] اس دے باوجود کہ بعض مآخذ نے حمزہ دی نسل منقطع ہونے اُتے تاکید دی اے،[۷۳] دسويں صدی ہجری وچ بعض افراد نوں حمزہ دی اولاد دے عنوان توں متعارف کرایا گیا اے۔[۷۴]
حمزہ دی بیٹیاں دے متعدد اسماء متعدد مآخذ وچ مذکور نيں لیکن اوہ سب اک ہی بیٹی دی طرف لوٹتے نيں جس دا نام مرجَّح یا امامہ اے۔[۷۵]
امامہ دا نام حدیث غدیر دے راویاں دے زمرے وچ درج ہويا اے۔[۷۶]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
