Zbylutów

Zbylutów (niem. Deutmannsdorf, po wojnie przejściowo Godynisz^[4]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie lwóweckim, w gminie Lwówek Śląski, na Pogórzu Kaczawskim w Sudetach.

Zbylutów

wieś
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Zbylutowie
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	lwówecki
Gmina	Lwówek Śląski
Liczba ludności (III 2011)	591[1]
Strefa numeracyjna	75
Kod pocztowy	59-600[2]
Tablice rejestracyjne	DLW
SIMC	0191017
Położenie na mapie Polski Zbylutów
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Zbylutów
Położenie na mapie powiatu lwóweckiego Zbylutów
Położenie na mapie gminy Lwówek Śląski Zbylutów
51°08′30″N 15°39′39″E[3]

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa jeleniogórskiego.

Demografia

Liczba ludności w latach 1786–2011^[5].

Historia

Niemiecka nazwa wsi brzmiała Deutmannsdorf. Urzędową nazwą polską do roku 1947 był Henryków. Pochodzenie osady jest związane ze znajdującymi się w okolicy kopalniami złota i szlakiem handlowym. Powstanie osady datuje się na 1217 rok. W XIII w. Zbylutów należał do kasztelanii lwóweckiej. 27 września 1223, wraz z sąsiednimi Skorzynicami, książę Henryk I Brodaty podarował wioskę klasztorowi trzebnickiemu. W 1448 r. Konrad Nimptsch przekazał Zbylutów w testamencie kościołowi w Lwówku Śląskim w zamian za coroczne odprawianie mszy św. „Salve Regina”. W 1567 r. w rezultacie zarazy zmarło wielu mieszkańców. 12 września 1706 nocował w tutejszej sołtysówce król Szwecji Karol XII, a 27 listopada 1756 król pruski Fryderyk II Wielki. Od 1874 r. wieś była siedzibą Amtsbezirk Deutmannsdorf, a w latach 1945–1954 siedzibą gminy Zbylutów.

Położenie

Wieś otoczona jest z dwóch stron lasem i połączona z Chmielnem i Skorzynicami.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[6]:

• kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, z połowy XIII wieku, XV w., XIX w. Kwadratowe prezbiterium z późnoromańską absydą ze sklepieniem krzyżowo-żebrowym z XIV w. Kościół został przebudowany w 1492 r. w stylu późnogotyckim. Dobudowano wtedy wieżę, a nawa została przykryta sklepieniem gwiaździstym.
• dom nr 31, murowano-drewniany, z 1835 r.

inne zabytki:

• cmentarz
• krzyż kamienny z aureolą; wystawiony według legendy w celu pokuty za zamordowanie kilkudziesięciu gości weselnych

Edukacja i gospodarka

We wsi znajdują się:

• szkoła podstawowa
• ośrodek zdrowia
• trzy sklepy spożywczo-przemysłowe
• warsztat samochodowy
• LPG
• piekarnia, istniała do roku 1991.

Znane osoby związane z miejscowością

• Peter Palitzsch – ur. w Zbylutowie, reżyser teatralny
• Gerhard Strack – ur. w Zbylutowie, polityk SPD.

Zobacz też

• Zabytki romańskie w Polsce
• Zbylutow w Google Street View

Przypisy

1. GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1617 [zarchiwizowane 2022-10-26].
3. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 160470
4. Alfabetyczny wykaz gmin Rzeczypospolitej Polski według stanu z dnia 1.I.1949 r. Główny Urząd Statystyczny
5. Marek Staffa: Słownik geografii turystycznej Sudetów. Tom 7. Pogórze Kaczawskie. Wrocław: I-BiS, 2002, s. 655–661. ISBN 83-85773-47-9.
6. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 120. [dostęp 2012-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 7 Pogórze Kaczawskie, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2002, ISBN 83-85773-47-9

Linki zewnętrzne

• Wratislaviae Amici
• Informacje historyczne