Ulica Różana we Wrocławiu
ulica we Wrocławiu na osiedlu Grabiszyn Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ulica Różana – ulica położona we Wrocławiu na osiedlu Grabiszyn, w dawnej dzielnicy Fabryczna. Ulica ma 500 m długości i biegnie od ulicy Bzowej do ulicy Makowej[a]. Ulica ta powstała w ramach budowy Osiedla Mieszkaniowego Grabiszyn, prowadzonej w latach 1919-1926. Przy ulicy znajduje się kilka zachowanych z tamtego okresu budynków ujętych w gminnej ewidencji zabytków, a południowy jej odcinek przebiega przez obszar, którego układ urbanistyczny podlega ochronie i również wpisany jest do gminnej ewidencji zabytków.
| Grabiszyn | |||||||||||||||||||||||||
 Do ul. Bzowej | |||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||
| Długość |
500 m | ||||||||||||||||||||||||
| Poprzednie nazwy |
Asternweg | ||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Wrocławia  | |||||||||||||||||||||||||
| 51°05′41,214″N 16°59′40,159″E | |||||||||||||||||||||||||
Ulica Różana przebiega przez teren dawnej, wrocławskiej wsi ogrodniczej, która położona była wzdłuż współczesnej ulicy Grabiszyńskiej począwszy od dzisiejszej ulicy Bzowej do ulicy Klecińskiej. Wsią tą była nowożytna wieś Grabiszyn[1][2]. W tego typu wsiach prowadzono głównie uprawę warzyw i ziół, ale także kwiatów, czy wytwarzanie mleka i serów, co związane było z zaopatrywaniem w te produkty pobliskiego miasta[1][3]. Wrocławskie wsie ogrodnicze zaliczano do wielkiego lub małego okręgu, przy czym Grabiszyn należał małego okręgu[3].
W 1811 r. po sekularyzacji położone tu dobra przeszły na własność miasta[2]. Na południe od wsi przebiegała stara droga polna, istniejąca od średniowiecza obiegająca parcele wsi Grabiszyn[4]. Za nią do początku XX wieku istniały ogrody, sad (Eichborngarten) i rezydencja należące do Ludwiga Eichborna, patrycjusza i bankiera[5][6]. W 1891 roku po wschodniej stronie opisanych terenów rozpoczęła się budowa tak zwanej Towarowej Obwodnicy Wrocławia. Linię uruchomiono w 1896 roku[7]. Na początku XX wieku ogrody i sad zostały przekształcone w ogrody działkowe[6]. Obszar obejmujący opisane miejsca przez które przebiega współczesna ulicy Różana włączony został w granice Wrocławia w 1911 r.[1][8].
W 1919 powstała spółdzielnia Siedlungsgeselleschaft Eichborngarten (Spółdzielnia Osiedlowa Eichborngarten), działająca w ramach polityki spółdzielczości mieszkaniowej Republiki Weimarskiej. Nazwa tej spółdzielni nawiązywała bezpośrednio do miejsca budowy pierwszego osiedla na terenie ogródków urządzonych w miejscu wyżej opisanych ogrodów i sadu Eichborna[5][6][9][10][11]. Inwestycja ta realizowana była w latach 1919–1926 na podstawie projektu Paula Heima powstałego przy współpracy z architektem Albertem Kempterem[5][6][12][13][14]. Obejmowała obszar 30 ha rozciągający się pomiędzy aleją generała Józefa Hallera, ulicą Grabiszyńską i wyżej wspomnianymi torami kolejowymi. Osiedle przeznaczone było dla około 3700 mieszkańców. Zbudowano wówczas około 800 domów jedno- i wielorodzinnych, z ogrodami o powierzchni od 80 od 600 m². W rejonie samej ulicy Różanej powstały niskie domy z ogrodami, charakteryzujące się prostokątnymi bryłami i spadzistymi dachami[5][6][11].
Zaprojektowane osiedle ogrodowe typu street cum square naśladowało angielskie wzorce kompozycyjne[5][14]. Centrum układu urbanistycznego i kompozycyjnego tego osiedla stanowił plac (plac Bzowy) i główna oś całego założenia w postaci wychodzącej z tego placu ulicy (ulica Bzowa). Zarówno plac jak i ulica zagospodarowane były terenami zieleni[5][15]. Całość osiedla dopełniała obrzeżna zabudowa wielorodzinna przy obecnej alei generała Józefa Hallera[16]. W 1921 r. wytyczono ulicę Inżynierską, na przedłużeniu ulicy Kruczej, przebiegającą prostopadle do ulicy Różanej na śladzie istniejącej, wyżej wspomnianej drogi[4].
W wyniku działań wojennych prowadzonych podczas oblężenia Wrocławia w 1945 r. znaczna część zabudowy uległa zniszczeniu[4]. Ta część miasta została zdobyta przez Armię Czerwoną stosunkowo wcześnie, bo już w lutym 1945 r., kiedy to front dotarł w rejon ulicy Jemiołowej, a kolejne walki skutkowały zniszczeniami w dalej części miasta[17][18][19]. W latach 70. XX wieku przy ulicy Inżynierskiej, Bzowej i przy północnym odcinku ulicy Różanej powstała nowa zabudowa obejmująca pięciokondygnacyjne bloki mieszkalne[4][20].
W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:
Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Wrocławia i ogłoszona w okólniku nr 76 z 19.10.1945 r. i następnie nr 33 z 15.05.1946 r.[23].
Ulica łączy się z następującymi drogami publicznymi, kołowymi oraz innymi drogami[24]:
| powiązanie | droga | foto | opis |
|---|---|---|---|
| skrzyżowanie | ulica Bzowa[23][25] |  |
w lewo i w prawo |
| skrzyżowanie | ulica Inżynierska[26] |  |
na wprost |
| skrzyżowanie | ulica Makowa[23][27] |
Do ulicy Różanej przypisana jest droga gminna[b], o długości 500 m, biegnąca od ulicy Bzowej do ulicy Makowej[a] (numer drogi 106230D[c], numer ewidencyjny drogi G1062300264011)[23][28].
Ulica położona jest na trzech działkach ewidencyjnych o łącznej powierzchni 26 388 m2[22][29].
| droga | działka | pole powierzchni[d] | foto |
|---|---|---|---|
| droga gminna od ulicy Bzowej do posesji przy ulicy Różanej 2 | nr 12/1 AM-25 obręb Grabiszyn | 102 m² m²[23][30][31] |  |
| droga gminna od ulicy Bzowej do ulicy Inżynierskiej | nr 12/2 AM-25 obręb Grabiszyn | 1 450 m²[23][32][33] |  |
| droga gminna od ulicy Inżynierskiej do ulicy Makowej | nr 68 AM-26 obręb Grabiszyn | 1 228 m²[23][34][35] |  |
Na całej ulicy jezdnie posiadają nawierzchnie z masy bitumicznej[36][20]. Ulicą Różaną nie przebiegają jakiekolwiek linie transportu miejskiego. W ramach komunikacji miejskiej trasy przejazdów linii autobusowych wyznaczone są ulicą Inżynierską[37].
Ulica na niemal całej długości, z wyjątkiem skrzyżowania z ulicą Inżynierską, znajduje się w strefie ruchu uspokojonego z ograniczeniem prędkości do 30 km/h[38] i jest wskazana także dla ruchu rowerowego w powiązaniu z istniejącymi innymi ulicami w strefie oraz drogami rowerowymi biegnącymi wzdłuż ulicy Grabiszyńskiej (poprzez ulicą Bzową) i wzdłuż alei generała Józefa Hallera (poprzez ulicę Makową i Kreślarską)[39].
Współczesne osiedle, przez które przebiega ulica Różana, określane jako osiedle kameralne[40]. Dominuje zabudowa powojenna i współczesna pośród której znajdują się zachowane budynki przedwojenne. Budynki mają od dwóch do pięciu kondygnacji nadziemnych. Przeważa funkcja mieszkalna. Znajdują się tu także zespoły jednokondygnacyjnych garaży o wydzielonych, pojedynczych stanowiskach postojowych, a pod numerem 4-6 dwukondygnacyjny budynek biurowy, o powierzchni zabudowy wynoszącej 545 m², w którym mieści się między innymi dom kultury Spółdzielni Mieszkaniowej Metalowiec – "Bakara"[28][20][41][42][43].
Ulica przebiega przez teren o wysokości bezwzględnej od 120,2 m n.p.m. (początek ulicy – północny kraniec w okolicach ulicy Bzowej) do 124,3 m n.p.m. (koniec ulicy – południowy kraniec w okolicach ulicy Makowej)[36][44].
Punkty adresowe przy ulicy Różanej (wg stanu na 2021 r.)[24]:
- strona południowa i zachodnia – numery nieparzyste:
- ulica Różna 1[45], 3[46], 5[47]: budynek mieszkalny (4 kondygnacje, powierzchnia zabudowy 801 m²)[48]
- ulica Różna 7[49], 9[50]: budynek mieszkalny ujęty w gminnej ewidencji zabytków (3 kondygnacje, powierzchnia zabudowy 202 m²)[51][52]
- ulica Różna 11[53], 11a[54], 13[55], 13a[56], 13b[57]: budynek mieszkalny (4 kondygnacje, powierzchnia zabudowy 826 m²)[58]
- ulica Różna 15[59], 17[60]: budynek mieszkalny ujęty w gminnej ewidencji zabytków (3 kondygnacje, powierzchnia zabudowy odpowiednio 98 m² i 96 m²)[51][61][62]
- ulica Różna 19[63], 21[64]: budynek mieszkalny ujęty w gminnej ewidencji zabytków (3 kondygnacje, powierzchnia zabudowy odpowiednio 97 m² i 94 m²)[51][65][66]
- ulica Różna 23[67] (oraz ulica Inżynierska 3[68]): budynek mieszkalny (4 kondygnacje, powierzchnia zabudowy 541 m²)[69]
- ulica Różna 25[70]: budynek mieszkalny (2 kondygnacje, powierzchnia zabudowy 81 m²)[71]
- ulica Różna 25[70]: budynek mieszkalny (2 kondygnacje, powierzchnia zabudowy 81 m²)[71]
- ulica Różna 27[72], 29[73]: budynek mieszkalny (2 kondygnacje, powierzchnia zabudowy odpowiednio 58 m² i 131 m²)[74][75]
- ulica Różna 31[76], 33[77], 35[78], 37[79]: budynek mieszkalny (2 kondygnacje, powierzchnia zabudowy odpowiednio 57 m², 53 m², 54 m², 56 m²)[80][81][82][83]
- ulica Różna 39[84], 41[85], 43[86], 45[87]: budynek mieszkalny ujęty w gminnej ewidencji zabytków (3 kondygnacje, powierzchnia zabudowy odpowiednio 56 m², 54 m², 51 m², 56 m²)[51][88][89][90][91]
- ulica Różna 47[92], 49[93]: budynek mieszkalny ujęty w gminnej ewidencji zabytków (3 kondygnacje, powierzchnia zabudowy odpowiednio 101 m² i 99 m²)[51][94][95]
- strona północna i wschodnia – numery parzyste:
- ulica Różna 2[96]: budynek przemysłowy (1 kondygnacja, powierzchnia zabudowy 28 m²)[97]
- ulica Różna 4-6[42]: budynek biurowy (2 kondygnacje, powierzchnia zabudowy 545 m²)[98] oraz handlowo-usługowy (1 kondygnacja, powierzchnia zabudowy 91 m²)[99]; Dom Kultury BAKARA Spółdzielni Mieszkaniowej "METALOWIEC"[43] i inne[42]
- ulica Różna 6[100]: budynki transportu i łączności – garaże (1 kondygnacja, powierzchnia zabudowy 323 m² i 125 m²)[101][102]
- ulica Różna 8[103], 8a[104]: tereny niezabudowane[105][106][107]
- ulica Różna 10[108], 12[109], 14[110], 16[111], 18[112], 20[113], 22[114], 24[115], 26[116], 28[117], 30[118], 32[119]: budynki mieszkalne (2 kondygnacje, powierzchnie zabudowy do 100 m²)[120]
- ulica Różna 34[121]: budynek mieszkalny (3 kondygnacje, powierzchnia zabudowy 180 m²)[122].
Ulica przebiega przez dwa rejony statystyczne o wykazanej w poniższej tabeli gęstości zaludnienia i ilości zameldowanych osób, przy czym dane pochodzą z 31.12.2020 r.[123]
| Rejon statystyczny nr | LIczba osób zameldowanych | Gęstość zaludnienia [lud./km²] | Położenie |
|---|---|---|---|
| 930872 | 652 | 9086 | od ulicy Bzowej do ulicy Inżynierskiej |
| 930910 | 539 | 6121 | od ulicy Inżynierskiej do ulicy Makowej |
Obszar, przez który przebiega ulica Różana, począwszy od ulicy Inżynierskiej w kierunku południowym, podlega ochronie i jest wpisany do gminnej ewidencji zabytków pod pozycją osiedle Grabiszyn[124][125][126], przy czym ulica przy numerach 10-34 stanowi wschodnią granicę tego obszaru (numery nieparzyste są w obszarze chronionym, numery parzyste w obszarze niechronionym). W szczególności ochronie podlega historyczny układ urbanistyczny osiedla w rejonie alei generała Józefa Hallera i alei Pracy, ulic Inżynierskiej, Różanej i linii kolejowej wraz z zespołami budowlanymi Hutmenu i dawnej zajezdni tramwajowej we Wrocławiu, kształtowany sukcesywnie od 1919 r. do początku lat 70. XX wieku. Stan zachowania tego układu ocenia się na dobry[127].
Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki ujęte w gminnej ewidencji zabytków:
| obiekt, położenie | powstanie, rodzaj ochrony | fotografia |
|---|---|---|
| Budynek mieszkalny ulica Różana 7-9[51][128][129] |
około 1930 r. (projekt Paul Heim) rodzaj ochrony: inny[51] |
 |
| Budynek mieszkalny ulica Różana 15-17[51][130][131] |
około 1930 r. (projekt Paul Heim) rodzaj ochrony: inny[51] |
 |
| Budynek mieszkalny ulica Różana 19-21[51][132][133] |
około 1930 r. (projekt Paul Heim) rodzaj ochrony: inny[51] |
 |
| Budynek mieszkalny ulica Różana 39-45[51][134][135] |
około 1920-1930 r. (projekt Paul Heim) rodzaj ochrony: inny[51] |
|
| Budynek mieszkalny ulica Różana 47-49[51][136][137] |
około 1920-1930 r. (projekt Paul Heim) rodzaj ochrony: inny[51] |
|
| Budynek mieszkalny ulica Makowa 17-19[51][138] |
około 1920-1930 r. (projekt Paul Heim) rodzaj ochrony: inny[51] |
Dane Głównego Urzędu Statystycznego z bazy TERYT, spis ulic (ULIC)[139]:
- województwo: DOLNOŚLĄSKIE (02)
- powiat: Wrocław (0264)
- gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław (0264011) gmina miejska; Wrocław-Fabryczna (0264029) delegatura
- Miejscowość podstawowa: Wrocław (0986283) miasto; Wrocław-Fabryczna (0986290) delegatura
- kategoria/rodzaj: ulica
- Nazwa ulicy: ul. Różana (19000)[139].
- Podany tu przebieg ulicy Różanej, od ulicy Bzowej do ulicy Makowej, zgody jest z numeracją adresową położonych przy tej ulicy posesji[f]. Inaczej określa przebieg ulicy zarządca drogi – Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta (ZDiUM) – w udostępnianym przez siebie zestawieniu, tj. od ulicy Makowej do ulicy Bzowej[e].
- Powierzchnia określona na podstawie pola powierzchnia działki ewidencyjnej.
- ZDiUM drogi 2021 ↓, poz. 4837-4838 (Różana).
- SIP 2021 ↓, EGiB nr 761 ul. Różana.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
